"Misschien hebben wij als artsen psychologische hulp nodig. Het is niet normaal wat wij hier continu voorbij zien komen", zegt dokter Ali Ahmed. Hij loopt net weg bij de broers Ahmad (17) en Mahmoud (15) die samen in één ziekenhuisbed liggen. Ahmad ligt op zijn rug en kreunt steeds. Mahmoud buigt zich over hem heen en verzorgt zijn ernstig gewonde broer. Ahmads ogen zijn verdwenen, bovenop zijn hoofd zie je tal van hechtingen. Hij ligt in een incontinentieluier: scherven zijn ook in zijn rug beland. Zijn jongere broer was vlakbij toen de straaljager van Assad de bom liet vallen, een paar maanden geleden, maar heeft zelfs niets. Sindsdien wijkt hij geen moment van de zijde van zijn broer. ’s Nachts slaapt hij op een matje naast het ziekenhuisbed. ‘Hij helpt soms ook de andere patiënten,’ zegt dokter Ahmed.
Misschien hebben wij als artsen psychologische hulp nodig
Twee jaar na de chemische aanval in Damascus, waarbij honderden slachtoffers vielen, wil de Syrische dokter graag laten zien dat de gruwelen van de oorlog ook daarna verder gingen. Bashar Assad deed weliswaar afstand van zijn chemische wapens – onder internationaal toezicht – maar daarna bleven er massaal burgerslachtoffers vallen door andere wapens, zoals de vatenbom. Overigens bleven er ook bommen vallen met verdachte substanties. En uiteraard vallen er ook burgerslachtoffers door de wapens die de rebellen gebruiken. Al hebben die geen beschikking over vliegtuigen of helikopters.
‘Een Syrische uitvinding, die vatenbom,’ zegt dokter Ahmed. De vatenbom is bijvoorbeeld een oliedrum, gevuld met explosieven en metalen stukjes, die boven woonwijken uit helikopters wordt geduwd. ‘We hebben hier veel slachtoffers van dat soort wapens. Al krijgen we de laatste tijd ook veel mensen binnen die gewond zijn geraakt in gevechten met IS.’ De kliniek staat in Turkije, vlakbij de grens met Syrië, en IS zit hemelsbreed zo’n tien kilometer verderop.
De vatenbom is een Syrische uitvinding
In de dokterskamer komt in de pauze de discussie over de oorlog op gang. ‘Daarin zijn wij niet alleen: de patiënten doen het ook,’ vertelt de directeur, Usama Darweesh. ‘Soms loop ik op de gang en dan hoor ik ze roepen naar elkaar ‘Jabhat al Nusra’ (red.: Syrisch Al Qaeda) is goed!’ Een ander roept dan dat hij het er niet mee eens is. Het blijft bij discussie. Ze hebben ook meestal niet meer de fysieke mogelijkheid elkaar te lijf te gaan.’
Vreemd stukje
De rol van het land waar deze kliniek staat: Turkije, levert veel discussie op onder het personeel. Turkije wil hier vlakbij een veilige zone creëren, op Syrisch grondgebied, langs de Turkse grens.
‘Dat zouden we graag zien. Voor ons mag heel Syrië een veilige zone worden,’ zegt Darweesh,’ maar ik ben bang dat het de Turken om iets anders gaat dan de veiligheid van Syrië.’ Dokter Ahmed pakt zijn iPad erbij en wijst op een wikipedia-kaart het gebied aan. ‘Het is een vreemd stukje he.’ De zone moet precies in het gebied komen dat de westelijke Koerdische enclave Afrin kan verbinden met de rest van de Koerdische strook langs de grens met Turkije. De Turken zouden zo willen voorkomen dat er een groot, aaneengesloten Syrisch Koerdistan tegen hun land aan ligt. ‘Ach ze doen alsof ze IS willen aanpakken, maar ze bombarderen vooral de PKK,’ zegt dokter Ahmed.
Na de pauze laat hij nog even de rest van de kleine zalen van het prefab-gebouw zien. Zij bieden een dwarsdoorsnede van de gevolgen van een oorlog die komend voorjaar 5 jaar duurt. Een volledig verlamd meisje van 11 dat een executie van haar gezin door regeringstroepen overleefde, zit in een rolstoel in de gang. Een jongen van tien loopt er langs. Hij heeft nog anderhalve arm en heeft overal brandwonden, nadat hij zich voor een straaljager verstopte in een elektriciteitshuisje. ‘We zien sommige patiënten toch best veel vorderingen maken,’ vertelt dokter Ahmed. ‘Velen kwamen als een soort kasplant binnen, maar kunnen nu toch weer iets meer bewegen dan toen ze hier kwamen.’
Ach Turkije doet alsof 't IS willen aanpakken, maar ze bombarderen vooral de PKK
Kasplant
Kasplanten verzorgen, was precies wat de twee broers Ahmad en Mahmoud aan het doen waren, toen de straaljager boven hun Noord-Syrische boerderij verscheen. Maar Ahmad zal nu zelf de rest van zijn leven verzorging nodig hebben. ‘Er zitten nog steeds scherven in zijn hoofd, die hebben zijn hersenen aangetast. We kunnen hem wel nog oogprotheses geven,’ zegt de arts.
Ahmad begint onduidelijke woorden te mompelen en roept dan, ‘Bashar, Bashar! Iemand moet hem dood maken!’ Mahmoud buigt zich gauw over Ahmad heen en zegt naast zijn oor. ‘Dit is een journalist, die kan dat niet doen.’ Dan strijkt hij liefkozend door het haar van zijn broer.
