Verslag uit brandend Moria: ‘Niet genoeg drinkwater’
Op dezelfde dag dat in kamp Moria waterkraantjes werden verwijderd, werd het eerste coronageval vastgesteld. Marieke Vrins werkte het afgelopen halfjaar in het kamp. Zij zag hoe een uitbraak steeds onvermijdelijker werd.
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Update van de redactie – 10 september 2020
Zowel dinsdag- als woensdagnacht brak er hevige brand uit in Moria. Het opvangkamp is bijna geheel verwoest en de duizenden bewoners staan op straat. Er lijken geen ernstige gewonden te zijn, wel hebben veel mensen last van ademhalingsproblemen door de rook. Op 16 maart woedde er ook al een brand in het kamp, waarbij een jong meisje om het leven kwam.
De bewoners hebben vannacht op straat moeten slapen en zijn hun spullen kwijt. “Op de weg was iedereen vrij rustig en was er geen paniek, op het kamp zelf wel”, vertelt Marieke Vrins aan de telefoon. Honderden mensen trokken lopend richting de havenplaats Mytilene, maar werden tegengehouden door politie en een lokale extreemrechtse groepering.
Het begon dinsdagavond met een aantal branden in en rondom het kamp, de oorzaak is nog onbekend. “Het is hier al lang heel warm en droog en er stond een harde wind, het vuur was niet tegen te houden”, zegt Vrins. Daarnaast maakte de hoeveelheid tenten en mensen in het kamp – er is officieel plek voor 3.000 mensen, maar er werden 13.000 migranten opgevangen – het lastig voor de brandweer om zich door het kamp te verplaatsen om te blussen.
De brand komt vlak na de eerste vastgestelde coronabesmetting vorige week. Inmiddels zijn 35 mensen positief getest op het virus, maar waarschijnlijk zijn er veel meer besmettingen, zegt Vrins. “Er zijn maar zo’n 1200 testen gedaan.” Hierom zijn de wegen rondom het kamp afgezet. De politie wil verdere verspreiding over het eiland voorkomen.
Het is voor ngo’s momenteel erg moeilijk om hulp te bieden. Iedereen moet eerst gecontroleerd en goedgekeurd worden voor ze het kamp in mogen. Er is geen centraal punt voor hulpverleners en het is onduidelijk wat er precies gedaan kan worden. “Echt nodig is drinkwater en eten, maar alles moet via de officiële kanalen. Het is ook geen optie om zomaar drinkwater uit te delen als je niet genoeg hebt voor iedereen”, vertelt Vrins. Er is inmiddels een begin gemaakt met een overzicht van wat nodig is en welke organisaties wat kunnen bieden.
Organisaties maken zich het meeste zorgen over de vele alleenstaande minderjarigen die in het kamp verbleven. Vrins vertelt dat 400 van deze kinderen gisteren in bussen zijn geëvacueerd, maar waarheen is niet duidelijk. “Mensen zitten met veel vragen over hoe nu verder, waar kan iedereen heen en hoe doen we dat op een verantwoorde manier?”
Dit artikel verscheen eerder op 4 september.
Aan de doorgaande weg die langs kamp Moria op het Griekse eiland Lesbos loopt, stonden sinds maart elke dag vier eenvoudige installaties om de handen te wassen. Een plastic donkerrood tonnetje met felgroen kraantje aan de onderkant, daarnaast een fles zeep. “In het begin van de coronacrisis moesten we mensen echt pushen om hun handen te komen wassen”, vertelt Marieke Vrins (28) aan de telefoon. Vrins, die sinds 2018 op Lesbos woont en voor verschillende ngo’s op het eiland werkte, was de afgelopen maanden betrokken bij het opzetten van een Covid-preventieprogramma, namens de Starfish Foundation. Die organisatie voorziet kwetsbare mensen op Lesbos, van vluchtelingen tot jarenlange bewoners, van praktische hulp.
De volharding van Vrins en haar collega’s had effect: na verloop van tijd wisten veel kampbewoners de weg naar de kraantjes te vinden. Totdat de Griekse politie afgelopen woensdag besloot dat er niets meer langs de weg mocht staan. Weg kraantjes, weg een van de weinige preventiemogelijkheden voor de bewoners van het overvolle kamp. Vrins: “We proberen de actie terug te draaien, maar dat gaat via allerlei officiële instanties en kost dagen tijd.”
“
Weg kraantjes; weg een van de weinige preventiemogelijkheden voor de bewoners van het overvolle kamp
Het roept verwarring op bij de bewoners. “Er blijven mensen naar mij en mijn collega’s toe komen die hun handen willen wassen, en zich afvragen waar de kraan gebleven is.” Handenwassen kan nu nog bij de wc’s en douches (water uit een tuinslang) in het kamp en bij installaties in wat de ‘jungle’ wordt genoemd: het terrein buiten het officiële kamp, waar duizenden mensen in een tentje of zelfgebouwd hutje verblijven. Vrins: “Maar handenwassen vóórdat je het kamp ingaat, kan nu dus niet. De mensen voelen zich in de steek gelaten.”
Eerste coronabesmetting
De dreiging van een corona-uitbraak hing in kamp Moria al maanden in de lucht. Lang werd het virus op het hele eiland buiten de deur gehouden, en ook toen het virus Lesbos dit voorjaar eenmaal had bereikt, bleef een besmetting in het kamp in het oosten van het eiland nog een tijd uit. Tót bij een 40-jarige Somalische man besmetting werd vastgesteld, toevallig op dezelfde dag dat de kraantjes werden verwijderd. Vrins herinnert zich dat drie mannen met wie hij een tent deelde, nog dezelfde dag door de politie naar buiten werden gehaald om zich te laten testen.
“
In de rijen voor het eten of de wc staan mensen boven op elkaar
Achterhalen met wie de man, die onlangs uit Athene zou zijn teruggekeerd naar het kamp, in contact is geweest, lijkt een onbegonnen zaak. Het oorspronkelijke kamp Moria werd gebouwd om 2800 mensen onderdak te bieden, maar het kamp barstte al snel uit zijn voegen. Inmiddels verblijven er zo’n 13.000 mensen in het kamp en de omliggende ‘jungle’. Afstand houden is dus onmogelijk. Vrins: “In de rijen voor het eten of de wc staan mensen boven op elkaar. Als die man in zo’n rij heeft gestaan, zijn meer besmettingen onvermijdelijk.”
Paniek blijft uit
Het nieuws van de eerste besmetting verspreidde zich snel door het kamp. Toch ontstond er geen paniek, zegt Vrins. “Iedereen wist dat dit vroeg of laat zou gebeuren. Voor veel mensen, die gevaar liepen in hun thuisland en een levensgevaarlijke route naar Lesbos aflegden voordat ze in dit kamp terechtkwamen, voelt corona als ‘gewoon’ het zoveelste wat ze overkomt. Niet iedereen lijkt te beseffen dat ze door de omstandigheden in het kamp samen één grote risicogroep vormen. Want niemand is hier echt gezond. Dat kan ook niet, vanwege het gebrek aan hygiëne, rust en voldoende voedzaam en gevarieerd eten.”
“
Haar moeder dacht dat het wel meeviel, dat er niet meer zo veel mensen dood gaan aan corona
Vlak na de eerste besmetting ging Vrins langs bij een van de vrijwilligers van de vier handenwaskranen, een meisje van veertien. “Natuurlijk hadden we het over corona. Haar moeder zei tegen me dat het wel meeviel, dat er niet meer zo veel mensen aan dood gaan. Ik antwoordde dat dat zeker niet geldt voor mensen met onderliggende gezondheidsproblemen. Daar leek ze van te schrikken. Helemaal omdat ze zelf astmapatiënt bleek te zijn.”
'Er is geen plan'
Ngo’s zetten zich de afgelopen maanden in om kampbewoners bewust te maken de gevaren van het virus: wat het doet, wat de symptomen zijn en wat je kunt doen om het risico op besmetting te verkleinen. Na de bekendmaking van de besmetting zijn ngo’s die in en rondom het kamp actief zijn, zoals Artsen zonder Grenzen, Boat Refugee Foundation en Katrinos, met elkaar om tafel gaan zitten om te kijken hoe de schade zoveel mogelijk beperkt kan worden. “Er is maandenlang zo hard samengewerkt aan preventie, maar je voelt dat het straks één grote damage control wordt” zegt Vrins. “Er zijn al zoveel noodkreten gegeven om de situatie in het kamp te verbeteren, bijvoorbeeld door mensen elders onder te brengen, maar er gebeurt vrijwel niets.”
Bewoners van Moria maken gebruik van provisorische kraantjes om hun handen te wassen.Beeld:Marieke Vrins
Het is exemplarisch voor hoe de vluchtelingen in het duister gelaten worden. Griekenland was één van de eerste landen waar in maart een strenge lockdown werd afgekondigd. Ook kamp Moria ging dicht. Maar toen de Grieken weer naar buiten mochten, werd de lockdown van Moria keer op keer verlengd. Kampbewoners mogen alleen het kamp verlaten als ze daar toestemming voor hebben – al gebeurt het volgens Vrins ook dat mensen er toch in slagen om buiten beeld van de politie via onbewaakte paadjes bijvoorbeeld naar het strand te gaan. De reden dat de met het coronavirus besmette man naar Athene kon gaan en terugkeren naar het kamp, is dat hij de vluchtelingenstatus heeft. Daarmee mag je vrij reizen binnen Griekenland. Als je zonder toestemming buiten het kamp bent en door de politie wordt betrapt, zijn de consequenties volgens Vrins niet al te streng: “Je wordt dan teruggestuurd naar het kamp.”
“
Mensen van buitenaf konden het kamp vrij makkelijk betreden
Na de bevestigde besmetting werd bekendgemaakt dat de regels verder zullen worden aangescherpt. Wat dat concreet betekent, is nog niet duidelijk. Opvallend genoeg konden mensen van buitenaf, in ieder geval voordat de besmetting werd vastgesteld, vrij makkelijk het kamp betreden. Dat vond Vrins een van de frustrerendste dingen om te zien. “Voor hetzelfde geld had niet de Somalische man, maar een vrijwilliger of de politie het virus meegenomen. Of de Griekse jongen die met zijn scootertje langs het kamp rijdt om ijskoffie te bezorgen. Dat dat gewoon kan, daar blijf ik me over verbazen.”
Het kamp op slot
De Griekse regering lijkt de crisis ondertussen aan te grijpen om het kamp nog meer af te sluiten van de buitenwereld, iets waar onder meer Artsen zonder Grenzen over aan de bel trekt. ‘COVID-19 wordt gebruikt als excuus om de vrijheid en rechten te beperken van mensen die naar veiligheid zoeken. Wat nodig is, is goede publieke gezondheidszorg, met het traceren van contacten, testen, betere hygiëne en toegankelijke zorg.
De lokale gezondheidsautoriteiten zijn begonnen met het uitvoeren van coronatests bij kampbewoners, maar dat is een fractie van wat er moet gebeuren’, zo staat te lezen in het statement. Eind juli werd Artsen zonder Grenzen gedwongen om het isolatiecentrum op Lesbos te sluiten.
“
Zodra mensen doorhebben dat het kamp gesloten gaat worden, zullen ze alles op alles zetten om voor die tijd van het eiland af te zijn
De Griekse regering heeft een plan opgesteld om het aantal bewoners in kamp Moria flink terug te brengen. Ook zouden mensen er voor kortere tijd moeten verblijven, voordat ze doorreizen naar het Griekse vasteland. Voorzieningen als een supermarkt zouden ervoor moeten zorgen dat bewoners het terrein in zijn geheel niet af hoeven.
Vrins ziet het niet gebeuren. “Zodra mensen doorhebben dat het kamp gesloten gaat worden, zullen ze alles op alles zetten om voor die tijd van het eiland af te zijn, of in ieder geval buiten de omheining van het kamp onderdak te vinden en vanuit daar bijvoorbeeld op de ferry naar Athene proberen te komen. Daarmee lopen ze wel het risico dat het proces voor hun asielaanvraag wordt stopgezet, want daarvoor moeten ze elke maand in het kamp hun papieren laten checken. Maar mensen laten zich niet opsluiten. Als jij zou weten dat het hier over twee maanden afgesloten wordt, zou je ook zorgen dat je dan weg bent.”
Moria houdt haar adem in, vrezend voor wat de verdere verspreiding van corona hier voor schade zou aanrichten. Voor bewoners van het kamp betekent het het zoveelste wat ze overkomt sinds ze uit hun thuisland vertrokken, op zoek naar een veiliger bestaan. Vooralsnog is die veiligheid voor veel mensen misschien wel verder weg dan ooit.
Deze site maakt gebruik van cookies om u een optimale bezoekerservaring te bieden en onze site te verbeteren. AccepterenInstellingen
Cookiebeleid
Overzicht cookies op oneworld.nl
We verzamelen via cookies gegevens met het doel de technische werking van de website en uw gebruiksgemak te garanderen. De cookies (kleine tekstbestanden die bij het eerste bezoek aan deze website worden opgeslagen op uw computer, tablet of smartphone) zorgen ervoor dat de website naar behoren werkt en onthouden bijvoorbeeld uw voorkeursinstellingen. Ook kunnen wij hiermee onze website optimaliseren.
Hiervoor gebruiken wij cookies van Google Analytics, dat het sitegebruik geanonimiseerd registreert en hiervan gegevens opslaat. Met deze gegevens maken wij bezoekstatistieken, op basis waarvan we verbeteringen doorvoeren op onze website. Google Analytics verschaft deze geanonimiseerde data aan derden indien wettelijk verplicht, of als deze derden de data namens Google Analytics verwerken. Door gebruik te maken van deze website geeft u toestemming voor deze anonieme gegevensverwerking door Google Analytics.
Daarnaast gebruiken we functionele cookies van WordPress en WooCommerce. De cookies van WordPress zorgen ervoor dat de website beter kan worden gebruikt door bezoekers. Deze cookies zorgen er bijvoorbeeld voor dat u kunt zien of u bent ingelogd, ze houden ook bij welke individuele voorkeuren u hebt gekozen op uw profielpagina. De cookies van WooCommerce zijn van onze betaalde diensten (Vriendenabonnement, Vacaturebank, Partnernetwerk, Online agenda) en zorgen ervoor dat producten worden onthouden tijdens het aankoopproces. Elke aankoopsessie bij WooCommerce bevat een unieke code voor elke klant, zodat er kan worden achterhaald waar de productgegevens voor elke klant te vinden zijn.
Via deze cookiebalk krijgt u de mogelijkheid om de cookies te accepteren of de instellingen aan te passen. Onder 'Overige cookies' kunt u diverse cookies van externe diensten (zoals youtube, facebook, vimeo) uitzetten.
Een opt-out van Google Analytics op deze website kan via deze link.
Mocht u hierover vragen hebben, kunt u mailen naar: lezers@oneworld.nl
Op deze site gebruiken we functionele cookies van WordPress en WooCommerce. De cookies van WordPress zorgen ervoor dat de website beter kan worden gebruikt door bezoekers. Deze cookies zorgen er bijvoorbeeld voor dat u kunt zien of u bent ingelogd, ze houden ook bij welke individuele voorkeuren u hebt gekozen op uw profielpagina. De cookies van WooCommerce zijn van onze betaalde diensten (Vriendenabonnement, Vacaturebank, Partnernetwerk, Online agenda) en zorgen ervoor dat producten worden onthouden tijdens het aankoopproces. Elke aankoopsessie bij WooCommerce bevat een unieke code voor elke klant, zodat er kan worden achterhaald waar de productgegevens voor elke klant te vinden zijn. Deze cookies kunt u niet uitzetten.
In onze artikelen gebruiken wij content van diverse externe diensten. Het is mogelijk om de volgende cookies uit te schakelen. Hiermee wordt deze content niet langer getoond.
Naam cookie
Soort content
youtube_embed
Youtube player embed
vimeo_embed
Vimeo player embed
google_maps
Google maps embed
twitter_widget
Twitter social widget
soundcloud_embed
Soundcloud player embed
instagram_embed
Instagram embed
Daarnaast gebruiken we Google reCaptcha om de website te beschermen tegen bots. Ook dit kan hier uitgezet worden, maar formulieren die hiervan gebruik maken kunnen dan niet ingediend worden
