Wonen zoals de natuur het voorschrijft

Een leefgemeenschap waar de relatie tussen mens en natuur hersteld wordt, waar persoonlijke groei gestimuleerd wordt en waar vooral de liefde floreert. Zo kun je Het Levende Dorp het beste omschrijven. Om te ervaren hoe het is om zo te leven, verblijf ik er 24 uur en werk ik een dag mee in de werkplaats.

“Als je over de heuvel heen bent moet je een U-bocht maken, daarna alleen maar rechtdoor tot je ons naambord ziet hangen,” zegt Cathelijn via de telefoon. Als je het eenmaal weet is het huis makkelijk te vinden, maar voor nieuwkomers is het een lastige opgave – helemaal als je in het donker aankomt, zoals ik. Ik parkeer de auto, stap uit en zak meteen diep in de modder met mijn schoen. De harde wind en regen geven het bos een duister tintje. Om het huis heen is het een wirwar van bomen, takken, stenen en hout. Voorzichtig baan ik me er een weg doorheen naar de voordeur, hopend dat ik niet per ongeluk door een moestuin stap.

Bij binnenkomst is Cathelijn (39) met een stralende glimlach bezig met de afwas. “Wil je een kopje thee?” vraagt ze. Ik trek mijn vieze schoenen uit en ga tegenover Bob (42) aan tafel zitten. Hij heeft een warrige bos haar en draagt een dikke wollen trui. Hij neemt me rustig in zich op terwijl ik gefascineerd naar de boomstam kijk die dwars door het tafelblad omhoog komt en de woonkamer via het plafond verlaat. Dochter Lelie (3) speelt met Camilla, een meisje dat verderop in het bos woont. Ze hebben zich verkleed en zitten op het matras dat op de grond ligt, bedekt met kussens, lakens en kledingstukken. Ik kijk om me heen en laat de chaos op me inwerken: de tafel is bezaaid met stenen, schelpen, beeldjes, een volledige kraaienvleugel, potloden, bekers en kaarsen.

Honderd gezinnen

Het basisidee van Het Levende Dorp is dat de natuur zo wordt ingericht dat het in de basisbehoeften van de gemeenschap voorziet. Inwoners zijn verantwoordelijk voor het onderhouden van de voedselbossen en andere eetbare landschappen. Kennis, kunde en middelen worden met elkaar gedeeld. Kinderopvang, scholing en ouderenzorg vindt plaats binnen de gemeenschap, waardoor de sociale samenhang versterkt.

Sinds afgelopen februari is Het Levende Dorp officieel een stichting. Dit maakt het makkelijker om belangrijke zaken geregeld te krijgen bij de overheid, instanties en organisaties. Momenteel zoekt de stichting een gemeente die toestemming geeft om Het Levende Dorp te verwezenlijken. Hiervoor is onder andere een stuk land nodig van minstens tien, maar liever honderd hectare. Dit zou ruimte bieden voor honderd gezinnen. Voor het verkrijgen en aankopen van land is de stichting afhankelijk van donaties, crowdfunding en subsidies.

Om Het Levende Dorp vorm te geven moet er toestemming gegeven worden om vrij te bouwen – iets wat binnen de huidige regelgeving niet is toegestaan. Als Het Levende Dorp wordt gevestigd, dan is het de eerste in zijn soort ter wereld. Door een openbare kennisbank op te richten kan het project vervolgens wereldwijd als voorbeeld dienen voor anderen.

Hoewel Bob en Cathelijn teruggetrokken in het bos leven, zijn ze van veel gemakken voorzien: er is warm water, groene stroom, ze hebben een toilet, kachel, douche, twee auto’s, smartphones en een laptop. Daarnaast leven ze zo zelfvoorzienend mogelijk door groenten en eetbare planten in de tuin te kweken. Hun huisje – dat letterlijk samengegroeid is met bomen – en hun manier van leven laat zien dat Het Levende Dorp een haalbaar streven is. Ze hebben alleen nog toestemming, geld en een gebied nodig om de gemeenschap te vestigen.

Bob gaat hout halen om te stoken in de zelfgebouwde kachel terwijl Cathelijn het avondeten – biologische bloemkool, aardappelen en een worstje – voorbereidt. Samen met Lelie breng ik Camilla naar huis. Het stormt en regent nog harder dan toen ik aankwam. Lelie weet de weg en schijnt met haar zaklamp op de grond zodat ik nergens over struikel. “We moeten rennen,” roept ze. Met zijn drieën rennen we door het bos, over de dijk, naar het huis van Camilla en weer terug. We worden op de voet gevolgd door een rode kat die Apie heet –  de naam die Lelie hem heeft gegeven.

Levend bouwen

De manier van bouwen is één van de vele manieren waarop het Het Levende Dorp zich onderscheidt van de ‘normale’ maatschappij. Door bomen in een bepaalde vorm met elkaar te laten vergroeien kunnen er bijvoorbeeld levende bruggen, meubelen, speeltuinen en zelfs huizen gemaakt worden. Bob noemt het levend bouwen: “In Het Levende Dorp staat groei centraal. Door levend te bouwen zie je niet alleen bomen groeien, maar jezelf en anderen ook als persoon. Als je levend bouwt, leef je volledig in het nu. Je raakt erdoor geïnspireerd en wordt er gelukkig van.” Bij levend bouwen wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van eerder gebruikte materialen en het reduceert de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer omdat het zuurstof produceert.

Levend bouwen is een langdurig proces waardoor Het Levende Dorp tijd nodig zal hebben om van de grond te komen, maar ook lang kan blijven bestaan. Volgens Bob zijn de eerste levende huizen binnen vijf jaar bewoonbaar. Het gehele project is gebaseerd op een visie waarmee je honderden jaren vooruit kunt kijken – lang voor een mensenleven, maar slechts een fractie voor de natuur.

Ik verblijf in de kleine pipowagen naast het huis. Dit is de slaapplek voor vrijwilligers, gasten en vrienden die iets willen bijdragen aan Het Levende Dorp in de vorm van arbeid. Met mijn zaklamp verken ik het muffe slaaphok. Door de storm is de deur open gewaaid, waardoor het binnen net zo koud is als buiten. Er liggen spullen van vorige tijdelijke bewoners en er is een kachel waarin ik hout zou kunnen stoken, maar het is al laat en het idee van mijn slaapzak inkruipen spreekt me meer aan dan prutsen met vuur. Door het kleine raam kijk ik naar de silhouetten van de bomen buiten voordat ik volledig in mijn slaapzak verdwijn.

De Meewerkplaats

Rond negen uur ’s ochtends word ik wakker en schuif ik voor het ontbijt aan tafel bij Cathelijn en Lelie. Vandaag ga ik met Bob mee naar de Meewerkplaats. Deze creatieve broedplaats is vorig jaar opgezet om Het Levende Dorp te faciliteren. Er wordt gewerkt met hout, metaal, textiel en groen.

Vanuit het hele land komen vrijwilligers, jongeren, werklozen en uitkeringsgerechtigden naar de Meewerkplaats om zich te ontwikkelen. Het belangrijkste uitgangspunt is dat je hier ontdekt waar je blij van wordt. Er is geen prestatie- of werkdruk, je wordt er niet op afgerekend als een project anders loopt dan je hoopte en het woord fout bestaat er niet. Producten die in de Meewerkplaats worden gemaakt, worden verkocht via de webshop. Er wordt ook aan grote projecten gewerkt zoals het bouwen van een tuinhuis in opdracht van een particulier en een levende speeltuin voor de gemeente Zwolle.

Bob geeft me een rondleiding door de Meewerkplaats en stelt me aan iedereen voor. Stagiair Siemen is bezig met een houten kunstwerk, medewerker Marc werkt aan het heft van een mes en Anita zit naast de kachel te breien. Het is deze week de eerste keer dat Marc de Meewerkplaats in zijn eentje opent en sluit. “Voordat ik hier kwam werken zat ik veertien jaar thuis op de bank,” vertelt hij me. “Ik had nog nooit met hout gewerkt en wist helemaal niet dat ik het kon. Nu maak ik voornamelijk heften voor zwaarden en messen, maar ik wil ook leren smeden.” Hij is één van de velen die in de Meewerkplaats zijn talenten ontdekt en daarmee zijn plek in de maatschappij terugvindt. Naast deze maatschappelijke functie is de Meewerkplaats ook een plek waar gelijkgestemden puur voor de gezelligheid samenkomen. Iedere donderdag wordt er gekookt en mag iedereen aanschuiven voor een biologisch avondmaal.

Aan het eind van de middag rijd ik met Bob terug naar huis. Het bos voelt anders dan toen ik er gisteren voor het eerst kwam – bekender, vertrouwder. Het Levende Dorp is niet langer een vaag concept, maar een heldere visie, bedenk ik me als ik met mijn modderschoenen in de auto stap, terug naar de bewoonde wereld.