“In 2007 vertrok ik naar Afghanistan om fotoreportages te maken voor een aantal goededoelenorganisaties. Door de oorlog was Afghanistan een ontzettend actueel onderwerp”, vertelt De Pue. Samen met zijn Afghaanse vriend Gholan Hassan trok hij door het land. “In de bergen ontmoette ik verschillende etnische groepen en leerde ik het land echt kennen. De Westerse media tonen ons alleen wat politiek gezien belangrijk is. Namelijk de strijd tegen de Taliban vanuit een perspectief waarin de aanwezigheid van Westerse troepen gewenst is. Er is een verschil tussen de manier waarop de Afghanen de toekomst van hun land zien, en wat de internationale gemeenschap wil. Ik wilde daarom laten zien hoe de Afghanen het conflict beleven.”
Sovjet-mijnen
Dat verhaal vertelt de Belgische regisseur aan de hand van hoofdpersonage Gholam Nasir. Als leider van een groep dertien-, veertienjarige kinderen heeft hij een gevoel van verantwoordelijkheid om zijn vrienden te beschermen. “Het doel is om dromen, verbeelding en fantasie van Afghaanse kinderen over de toekomst van het land te laten zien. Ik zag dat kinderen in Afghanistan al heel jong volwassen en zelfstandig zijn om te zorgen dat ze overleven. Ik vond ze heel sterk. Ze handelen bijvoorbeeld in zelf uitgegraven Sovjet-mijnen of ze handelen in opium.”
In de tweede verhaallijn volgt De Pue Amerikaanse soldaten die vechten tegen de Taliban. Hij trok vijftien maanden lang met hen op in de strijd tegen de Taliban. Bommen ontploffen vlak voor de camera en kogels vliegen in het rond. De Belg zegt niet bang geweest te zijn tijdens de opnames in het oorlogsgebied. “Je went er wel aan dat er geschoten wordt. Daarnaast was het best wel voorspelbaar. We wisten dat de Taliban elke morgen om negen uur vanuit de heuvels op ons zou schieten. Ik wilde dat conflict in beeld brengen.”
De volledige periode van acht jaar was een zoektocht naar hoe de film gedraaid moest worden
Het onbegrip tussen de twee bevolkingsgroepen wordt mooi in beeld gebracht als een Amerikaanse officier de Afghaanse gemeenschap probeert over te halen om samen te werken in de strijd tegen de Taliban. Op de monoloog van de Amerikaan volgt stilte van Afghaanse kant. “Dat laat goed zien dat de Westerse samenleving en de lokale bevolking elkaar niet goed begrijpt. Doordat de Amerikanen geen reactie ontvingen van de Afghanen realiseerden ze dat. Zij zitten daar boven op een berg en vragen zich af hoe het is om daar beneden in de vallei te leven. De soldaten begonnen ze zich af te vragen: Wat zijn we hier eigenlijk aan het doen? Aan de andere kant vroegen de kinderen zich af waarom de Westerse soldaten in Afghanistan zijn. Beide groepen leven totaal langs elkaar heen. Ik vond het interessant om daar mee te spelen in de montage.”
Pieter-Jan de Pue. Persfoto.
In de film speelt De Pue ook met fictie en realiteit. De scenes met het Amerikaanse leger zijn documentair, maar de stukken met de kinderen zijn nagespeeld . “In een scene waarin de jongens een explosief uitgraven, hebben we die mijn zelf opnieuw ingegraven op een stuk waar geen mijnen meer liggen. Je kunt moeilijk echte explosieven gaan opgraven, dat is veel te gevaarlijk. Alles wat we met die jongens hebben gedraaid is dus fictie, maar het zijn wel allemaal kleine verhalen die ik echt gehoord heb van Afghaanse kinderen.”
Het scheelde weinig of ik was neergeschoten
Daarnaast wilde de filmmaker niet alleen de feiten, maar ook de verbeelding van de kinderen vastleggen. “Je kan de smokkel van wapens, het zoeken naar edelstenen of het handelen van opium op een documentaire manier in beeld brengen door embedded mee te gaan, maar dan kom je met iets terug dat puur registratie is van feiten. Dat vertelt dan weinig over de dramatiek en schoonheid van het land. ”
Taliban
De crew kreeg in 2010 zelf te maken met het gevaar van de Taliban. “Nadat we hadden gefilmd in een edelsteenmijn werden we op de terugweg naar Kabul overvallen door rebellen. Het was waarschijnlijk een groepering die gelieerd was aan het bestuur van een dorp en geen heidenen tolereren. Het scheelde weinig of ik was neergeschoten, maar gelukkig kwam de politie en het leger er op tijd tussen. Er waren wel gewonden en ons materiaal was vernietigd.”
De productiemaatschappij eiste dat de crew terugkwam naar België en het project zou overdenken. “Ik ben met het overige budget terug gegaan. We zijn met een kleinere crew Afghanen gaan werken, zodat we onopvallender konden werken. Ik heb deze Afghanen toen eerst zelf moeten opleiden, omdat ze geen verstand hadden van het maken van films. Dat heeft veel tijd gekost.” Daarnaast besloot De Pue om flexibeler te werk te gaan. “Afghanistan is zo onvoorspelbaar. Er zijn onvoorzien check-points of dan breken er ergens weer gevechten uit. Je moet dus schakelen, hebben we geleerd. Dus als je geen verschillende plannen hebt en daar niet tussen kunt schakelen, dan was het niet gelukt om die film te maken. De volledige periode van acht jaar was een zoektocht naar hoe de film gedraaid moest worden.”
De film ging afgelopen januari in première tijdens het Sundance Film Festival en is vanaf donderdag te zien in de Nederlandse bioscopen. Na acht jaar is de film eindelijk af en met een budget van 1,2 miljoen euro is het de duurste Belgische film ooit. Deze zomer gaat de Belg terug naar Afghanistan om het resultaat te laten zien aan de lokale bevolking met wie hij heeft samengewerkt. “Het idee is om met een rondreizende bioscoop het land door te gaan. Ik voel het als mijn plicht als regisseur om de film aan de kinderen te laten zien, als een soort van dank.”
WIN WIN WIN The Land of the Enlightened gaat aankomende donderdag in première. Wil jij twee gratis toegangskaarten winnen voor de film op 8 april in het Eye Filminstituut in Amsterdam? Vul dan dit formulier in om je op te geven.
[[{“fid”:”46591″,”view_mode”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”fields”:{“format”:”file_styles_artikel_volle_breedte”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Trailer The land of the Enlightened “,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Trailer The land of the Enlightened “},”type”:”media”,”attributes”:{“alt”:”Trailer The land of the Enlightened “,”style”:”height:327px; width:581px”,”class”:”file-file-styles-artikel-volle-breedte media-element”}}]]De trailer van The land of the Enlightened.
