Er is veel scepsis over het ‘zomaar geven’ van geld aan arme mensen in ontwikkelingslanden. Zouden ze het wel goed besteden? Zou het de investering wel waard zijn? Maar deze giften blijken een effectief middel om armoede te bestrijden, zo betogen Jolijn van Haaren van UNICEF en Frank van Kesteren van het INCLUDE platform.
Stel je voor, we vliegen hoog boven het immense Afrikaanse continent. Het vliegtuigje waar we inzitten vliegt over arme plattelandsgebieden en dropt geldpakketjes. Ama, een arme moeder van zes kinderen kijkt verrukt omhoog en plukt het neerdwarrelende geld uit de lucht. Ze is mandenmaker en kan hiervan met moeite één keer per dag haar kinderen te eten geven. Dit gratis geld geeft haar de kans om te investeren in haar mandenmakerbedrijfje waardoor ze iedere week meer manden kan maken. Met de opbrengsten kan ze haar twee oudste kinderen te eten geven en naar school sturen. Daarnaast stimuleert ze de lokale economie doordat ze meer geld te besteden heeft.
Weten de armen zelf niet beter dan wij, wat ze nodig hebben? Deze moeder besteedt het geld aan gezonde voeding en onderwijs voor haar kinderen. Ze investeert in haar bedrijfje waardoor haar productiviteit omhoog gaat. Haar bijdrage geeft een boost aan de economie.
Het uitdelen van geld aan de armen vindt over de hele wereld plaats. Ongeveer 1 miljard mensen wordt hiermee bereikt. In Latijns-Amerika, vooral in Brazilië, Colombia en Mexico, doet ongeveer de helft van de armste bevolking mee. In Afrikaanse landen, waar het nog in opkomst is, worden minder mensen bereikt. In Zambia ontvangen 242.000 huishoudens, bijna tien procent van de bevolking, een maandelijkse toelage van 70 kwacha (7 dollar). Dit bescheiden bedrag maakt groot verschil: gezinnen eten nu een extra maaltijd per dag; hun leefomstandigheden zijn verbeterd, ze bezitten meer landbouwmaterialen en kleinvee; schulden worden er mee afgelost en meer kinderen gaan naar de middelbare school.
Professor Armando Barrientos, auteur van het boek ‘Just Give Money to the Poor’, concludeert dat de opkomst van cash transfers hand in hand gaat met afname van armoede: het kan armoede verkleinen doordat een individu of gezin de mogelijkheid krijgt te investeren in een toekomst. Volgens de Wereldbank kan een gegeven dollar uiteindelijk maximaal 2,5 dollar aan inkomen opleveren. Dat is dus een investering die meer dan een verdubbeling van waarde kan opleveren!
Geen wondermiddel
So far so good. De vraag is: zijn er altijd scholen in de buurt waar de kinderen naar toe kunnen? Zijn er gezondheidsklinieken in de afgelegen gebieden? Kortom, is direct geld geven aan de armen genoeg?
Het is op zichzelf geen wondermiddel. Uit ervaring weten we dat geld geven aan de armen niet in plaats van ontwikkelingshulp kan plaatsvinden. Het is een kwestie van 'en en'. Cash transfers aan de armen biedt ze de mogelijkheid gebruik te maken van overheidsdiensten. Tegelijkertijd moeten die overheidsdiensten dan ook daadwerkelijk beschikbaar zijn.
Terug naar het vliegtuigje dat geldpakketjes dropt. Moet dit dan over het hele land verspreid worden, of is het alleen voor de allerarmsten? Wie zou in aanmerking moeten komen voor cash transfer- een geselecteerde groep armen – of zou iedereen een minimum bijdragen moeten krijgen? Daar zijn experts het nog niet altijd over eens. Op 29 september zal dit verder aan bod komen, tijdens seminar over Social Protection, georganiseerd door het INCLUDE kennisplatform en UNICEF Nederland op het Ministerie van Buitenlandse Zaken.
