De mars onder de noemer ‘IEDER1’ loopt vanuit de Amsterdamse Bijlmer naar het museumplein om diversiteit te vieren en polarisatie tegen te gaan. Het initiatief wordt om ingewikkelde redenen door een kleine groep bekritiseerd. Er zijn twee verhalen denkbaar om de mars #Ieder1 en de kritiek daarop te begrijpen. Wie een kleine kring op sociale media volgt, krijgt toch de indruk dat beide verhalen elkaar uitsluiten. Echter: beide verhalen zijn onderdeel van dezelfde munt. Het is een klassieke toestand binnen onze mediacratie: een groep neemt het initiatief voor een verbindende mars, er duiken kritische columnisten op die zich verzetten tegen de mars, de media gaan hopeloos op zoek naar voor- en tegenstanders. Het resultaat is dat er vooral naar tegenstellingen wordt gekeken waardoor verbindende elementen uit het oog worden verloren. Zonder te beseffen dat er een veel complexere werkelijkheid in Nederland bestaat die voorbij tegenstellingen kijkt.
Het eerste verhaal: De optimisten
In een vlammend betoog in DWDD gaf initiatiefnemer van IEDER1 acteur Nasrdin Dchar zijn motivatie voor de mars. ‘Voor Nederland wil ik schrijven, en geen alternatief script, het script. Het verhaal waarin iedereen een rol heeft…dit verhaal heet IEDER1’. Zijn boodschap is helder: Nederland is van iedereen. Wij hebben allen de verantwoordelijkheid om dit land nog mooier te maken. Ondanks onze verschillen, wij allen zijn Nederlanders.
Dchar benadrukt samen met andere initiatiefnemers dat Nederland een ongelooflijk divers land is. Met de mars willen ze de diversiteit van Nederland vieren en de heersende polarisatie bevechten.
Nasrdin Dchar verrast mij telkens weer, omdat hij vooral positieve dingen twittert
Even een persoonlijke bekentenis: Nasrdin Dchar is een van de meeste optimistische Nederlanders die ik ken. Anders dan de heersende verslaving aan ontsteltenis die Twitter kenmerkt, verrast hij mij telkens weer op een positieve manier, omdat hij vooral positieve dingen twittert.
Het is geen toeval dat ik dat ik hem in dezelfde groep zou plaatsen als Ahmed Aboutaleb (Burgemeester van Rotterdam), Farid Tabarki (Trendwatcher, invloedrijke Nederlander) en Mounir Toub (Topchef in spe, Winnaar Tans Awards 2016). Als ik mocht classificeren dan. Zij laten zich door hun harde werken en hun positieve houding niet door het systeem beperken. Zij zijn excellent in hun vak, waardoor zij duizenden direct en indirect inspireren om naar de beste versie van zichzelf te streven.
Ook Touria Meliani, directeur van de Amsterdamse Tolhuistuin, is verbonden aan het initiatief. Deze zomer stelde ze nog de tuin van haar cultureel centrum beschikbaar voor een speciale brunch. Marokkaanse-Nederlandse lhbt’ers kregen een warm hart toe gedragen van heteroseksuelen uit hun gemeenschap. Als teken van solidariteit genoten ze samen in het Tolhuistuin van een heerlijke Marokkaanse brunch. In tijden waarin internet een polarisatie-parochie is geworden voor mensen zoals Salaheddine die in een interview met Tofik Dibi keihard oordeelde over het feit dat hij uit de kast kwam, is het initiatief van Meliani en andere Marokkaanse Nederlanders alleen maar toe te juichen.
Om het verhaal compleet te maken moet je naar het gesprek tussen Lex Bohlmeijer met Hesdy Lonwijk luisteren. Lonwijk is een filmmaker en regisseur die ook verbonden aan IEDER1 is. Hij laat zien hoe divers hij in het leven staat en waarom hij het zich niet kan permitteren om in vastgestelde hokjes te blijven. Hij verklaart dat hij zowel Nederlander en Surinamer is en dat hij van deze gelaagde identiteit is gaan houden. Verder spreekt hij machtige zinnen als ‘Ik ben zwart. maar ik voel mij niet zwart. Ik sta zelden op ’s ochtends met de gedachte: hé, ik ben zwart. Wanneer ik ’s ochtends opsta, ben ik vooral de mens Hesdy.’
Hun opbouwende houding past niet in de extreme positie die onze mediacratie zoekt
Hesdy Lonwijk wil net als Meliani en Dchar vanuit een opbouwende houding een bijdrage leveren aan het welzijn van Nederland. Hun opbouwende houding past niet altijd in de extreme positie die onze mediacratie zoekt. Het verhaal van Lonwijk, Milani, Lonwijk en alle andere betrokkenen bij IEDER1 is een verhaal van Nederlanders die met een positieve houding de toekomst willen betreden. Een Nederland waarin iedereen mee doet.
Het tweede verhaal: De vermoeide critici
Tegenstanders van de mars geven expliciet aan waarom die niet deugt en waarom zij niet gaan deelnemen. Ze hebben hier allerlei redenen voor. Zij stellen dat de parade bijdraagt aan schijngezelligheid en niet aan wezenlijke vraagstukken die Nederland treffen. Zij zijn van mening dat je met deze mars geen recht doet aan wezenlijke vraagstukken als racisme en discriminatie. Sterker nog, tegenstanders van de mars zijn van mening dat je met deze mars deze vraagstukken alleen maar verdoezelt onder de mom van ‘verbinding’. Wie zit op een feestje te wachten als er keihard wordt gediscrimineerd?
Tegenstanders stellen dat de parade bijdraagt aan schijngezelligheid en niet aan wezenlijke vraagstukken die Nederland treffen
Er is een ingewikkelde redenering nodig om deze kritiek te volgen. Want, in principe zijn de meeste tegenstanders van de mars voor zaken die Dchar en co willen realiseren met IEDER1. Zij zijn het alleen niet eens met de positieve aanpak. En volgens mij is dit het verschil met het eerste verhaal. ‘Het kan niet zo makkelijk zijn dat de medemens zo eenvoudig zijn schuld kan afkopen’, stelde publiciste en filmmaker Beri Shalmash. Daarmee bedoelt zij dat het verbindende karakter van de mars niets doet tegen de scheve machtsverhoudingen tussen het witte en het niet-witte lichaam in Nederland.
Deze uitspraak doet mij denken aan de gerenommeerde Franse denker van Joods-Russische komaf Vladimir Jankélévitch (1903 -1985). Na de Tweede Wereldoorlog had hij enorm veel moeite met het feit dat veel Duitsers doorgingen met hun leven zonder echt berouw te tonen voor de holocaust. Het was business als usual in de Duitse samenleving en de denker nam de Duitsers het zeer kwalijk.
Jankélévitch schreef twee boeken over vergeving. Om die heel kort samen te vatten: je moet een onderscheid maken tussen het kwaad en het absolute kwaad. Tussen vergeving en echte vergeving. Het zal duidelijk zijn dat Jankélévitch de holocaust als het absolute kwaad ziet. Hij stelt dat het onmogelijk is om de nazi's te vergeven, omdat je voor vergeving echt persoonlijk contact en berouw nodig hebt. Die miste hij.
Critici hebben geen tijd gehad om aan de hand van complexe filosofische essays hun argwaan tegen IEDER1 te beargumenteren
De tegenstanders van IEDER1 hebben niet het kaliber van Jankélévitch, of geen tijd gehad om aan de hand van complexe filosofische essays hun argwaan tegen IEDER1 te beargumenteren. Wat ik wil zeggen is dat hun kritiek veel dieper ligt en in de buurt komt van wat wat Jankélévitch betoogt. Net als Jankélévitch zijn de tegenstanders van IEDER1 vermoeid en volgens mij zijn zij tot de conclusie gekomen dat het beter is wantrouwen te koesteren. Voor hen staat Nederland in brand. De anderen, die schurken, hebben brand gesticht. Hoe de brand geblust kan worden is niet hun zaak, zij kunnen alleen maar toekijken hoe optimisten zoals Dchar in het verhitte land nog denken dat zij het verschil kunnen maken. Waarom zou jij met de brandstichter de brand willen blussen?
Het echte verhaal
We zijn het misschien al vergeten, maar het is nog maar twee jaar geleden dat Geert Wilders stelde dat er minder Marokkanen in Nederland moeten zijn. Het is nog maar amper een week geleden dat hij in het parlement tegen Tunahan Kuzu, een Nederlandse parlementariër van Turkse origine, het volgende zei: ‘Nederland is niet uw land’. We zijn ook in een land waar sommige Nederlanders met een migratieachtergrond zich terecht of onterecht geen onderdeel van Nederland voelen. Wij zijn in het land waarin onze minister-president zegt dat deze Nederlanders moeten ‘oppleuren'. Kortom, uitsluiting en marginalisatie zijn een feit in Nederland.
Afhankelijk van jouw referentiekader kun je kiezen voor een van beide verhalen die ik hier heb besproken. Het eerste verhaal wordt gevormd door mensen zoals Nasrdin Dchar die vanuit een positieve houding een gezamenlijke toekomst willen realiseren. Het tweede verhaal wordt gevormd door mensen die vanuit een vermoeide positie het vertrouwen in de samenleving hebben verloren en liever vanuit een cynische positie willen aangeven wat niet goed gaat.
IEDER1 is misschien niet het antwoord, maar het is zeker een poging waard
Mijn positie is duidelijk: na een probleemanalyse moet je werken aan een oplossing. Het heeft geen zin om IEDER1 aan te vallen zonder zelf met concrete oplossingen te komen. IEDER1 is misschien niet het antwoord, maar het is zeker een poging waard. We moeten de diversiteit van ideeën en hun aanpakkersmentaliteit waarderen. Narsdin Dchar doet samen met zijn collega’s geweldig werk door heel veel mensen te mobiliseren om de toekomst van Nederland positief vorm te geven.
Daarnaast moeten wij niet doen alsof een heel groot deel van Nederland tegen de parade van IEDER1 is. Het is een minieme groep op sociale media die kritiek heeft. De media moeten er niet bovenop springen en schijntegenstellingen vergroten. Dat doet geen recht aan de complexe werkelijkheid in Nederland, waar heel veel mensen niet in tegenstellingen denken, maar in oplossingen. Een land waar mensen uit alle hoeken van Nederland naar Amsterdam komen om de krachtig van verbinding te laten zien. Het is niet voor niets dat de Rotterdamse burgemeester gratis bussen vanuit Rotterdam regelt zodat zijn stadsbewoners naar Amsterdam kunnen gaan om de diversiteit van ons land te vieren. Wij allen zijn onderdeel van Nederland.
