Vrijwillige woudwachters van het oerbos

Alle verhalen uit deze serie 'Op pad in het laatste oerbos van Europa' kun je via deze pagina lezen.

Aan de rand van het dorp Bialowieza staat een klein houten huisje. Dat huisje is de erfenis van een van de grootste natuurbeschermingsactivisten die Polen heeft gekend, Janus Korbel. Korbel was een landschapsarchitect en aanhanger van de diepe ecologie, een filosofie waarin alles in de natuur zijn plek heeft, alles waarde kent en dus ook bescherming verdient. Korbel heeft de laatste jaren van zijn leven volledig opgeofferd aan de bescherming van het oerbos van Bialowieza en was in 2008 de grote inspirator van de acties ter bescherming van het bos. In zijn testament heeft hij  bepaald dat zijn huisje in Bialowieza de bescherming van het oerbos moet dienen en dat gebeurt ook.

Patrouilleren

De mensen van zijn stichting Wild Polen, gebruiken vandaag de dag het huisje van Janusz Korbel als hun vaste uitvalsbasis. In het huisje wordt geslapen en gegeten, worden verzamelde gegevens ingevoerd en verstuurd naar de buitenwereld. Vanuit dat huisje ging ik op pad met Wojtek, Adam en Hanna die met hulp van een voortdurende stroom vrijwilligers patrouilleren in het bos om de eerste overtreding van de Europese natuurbeschermingswetgeving vast te stellen en te voorkomen als dat kan. Ze zijn op zoek naar bewijs van moedwillige verstoring van nesten en leefgebied van Europees beschermde dier en plantensoorten. Er wordt gezocht naar de vermiljoenkever, schneiderkever, korstmossen als longenmos en de beukenwrat en ook vogelsoorten als de dwerguil of de zwarte ooievaar. Er wordt ook gezocht naar kapactiviteiten in stukken bos waarin meer dan honderdjarige eiken, fijnsparren, zomerlinden of haagbeuken domineerden. Dergelijke stukken bos zijn ook beschermd en er mag geen kap in plaatsvinden.

Overtredingen

Op de fiets reed ik samen met de mensen van Wild Polen door een groot deel van het oerbos, met een camera en een tablet. Op de tablet voerde we van iedere aangetroffen kapvlakte in hoe groot ze was, welke boomsoorten er hadden gestaan, hoe oud de gekapte bomen waren, welke er waren aangeplant en welke bomen er omheen stonden. Als we stammen aantroffen, inspecteerden we die grondig op keverlarven en namen we foto’s van de gevonden larven. Wild Polen onderzoekt het bos, perceel na perceel. Op sommige plekken in de boswachterij Hajnowka die nog een groot kap-quota heeft, troffen we soms tientallen kapvlaktes vlak bij elkaar aan. Soms waren er losse bomen gekapt die meer dan honderd jaar oud waren. De laatste dag vonden we in de boswachterij Bialowieza, de boswachterij die haar kapquotum door de minister heeft laten verhogen naar 188 duizend kubieke meter, een plek aan waar vermoedelijk  sprake was van een overtreding. De houthakkers hadden hier waarschijnlijk gekapt gebruikmakend van de volgens de Europese Natura 2000 regelingen en afspraken illegale uitbreiding van de kapquota.

Agressie

Het oerbos van Bialowieza beschermen en zijn unieke karakter behouden is niet makkelijk. De meerderheid van de Poolse houthakkers en boswachters en zelfs de minister van Milieu hebben een opleiding genoten waarin bosbeheer gaat om een maximale opbrengst in timmer of brandhout en zeker niet om het beschermen van de natuur. Die houthakkers en boswachters hebben weinig begrip voor de mensen van Wild Polen en andere natuurbeschermers en wetenschappers. De patrouillerende mensen worden vaak geconfronteerd met scheldpartijen en soms worden ze zelfs aangevallen door de houthakkers. Die houthakkers voelen natuurlijk dat het bos waarin ze nu nog werken in de toekomst misschien wel als werkplek zal verdwijnen. Ze beseffen zich niet dat het bos in zijnnnatuurlijke staat ook een enorme werkverschaffer is voor de regio omdat de hele toeristische sector er op drijft.

Vrijwillig verzet

Het mag een  wonder genoemd worden dat er in Europa nog een zo goed intact stuk oerbos is overgebleven. Gelukkig zijn er net als bij eerder protest mensen uit heel Polen en Europa die de durf hebben om zich actief te verzetten tegen de plannen van de minister van Milieu en de vaak zeer agressieve houthakkers. Met secuur onderzoek en gedetailieerd bewijs wordt iedere stap gemonitord door Stichting Wild Polen, terwijl Client Earth in Warschau de misdrijven van de minister juridisch aanvecht. Maar het is niet onwaarschijnlijk dat er binnenkort zwaardere vormen van verzet dan petities en juridische procedures zullen worden ingezet, want er lijkt geen sprake te zijn van een luisterend oor bij het Poolse ministerie van Milieu.

_______________________________________________________

Oproep!

OneWorld is nu zelf op reportage in Bialowieza. Maar er komen de komende tijd een aantal bijeenkomsten aan waar we opnieuw graag bij willen zijn. Omdat mogelijk te maken, zijn wij een crowdfundingactie gestart. Vind je het belangrijk dat OneWorld de vinger aan de pols houdt? Dan kun je via dit donatieformulier een bijdrage leveren. Onder de donateurs verloten we twee kaartjes voor de première van de film Les Saisons in december dit jaar. 
_______________________________________________________