Sociale media bezorgen Mugabe hoofdpijn

Waar de traditionele media in Zimbabwe te maken hebben met censuur, blijkt dat via sociale media lastiger af te dwingen. In een Whatsapp-video die viraal ging in september, klaagt een man tegen de Zimbabwaanse president Mugabe over zijn beleid.

Negentig procent van de bevolking is werkloos en draagt niet bij aan de economie, zegt de man, vanwege het slechte beleid van de president. "U valt kinderen aan als ze hun diepe teleurstelling laten blijken over uw wanbeleid. Dat zijn we zat", zegt hij, om te vervolgen over corruptie op hoog niveau, onrecht, politiegeweld en verslechterde sociale diensten. "U draagt een bril, maar u ziet niets. Hoeveel brillen heeft u nodig om te zien dat u het land verwoest?"

Zimbabwanen uiten steeds vaker hun frustratie via sociale media of berichtendiensten zoals Whatsapp. Ook spreken ze president Mugabe, die niet eenvoudig bereikbaar is voor gewone burgers, direct aan.

Het gebruik van sociale media nam toe nadat de evangelische voorganger Evan Mawarire in april van dit jaar een video postte waarin hij met een vlag om zijn nek het economische beleid van de regering bekritiseerde. De video leidde tot een bredere sociale media-campagne #ThisFlag, waaraan duizenden Zimbabwanen meededen. Daardoor kwam het land internationaal in de spotlights te staan en werden miljoenen mensen wereldwijd bereikt, tot ongenoegen van Mugabe.

Werkloosheid

Door via internet te communiceren kunnen Zimbabwanen zich relatief veilig uitspreken tegen de regering. Tegelijkertijd begint de staatspropaganda zijn effectiviteit te verliezen.

De economische groei nam af van 3,8 procent in 2014 tot naar schatting 1,5 procent in 2015. Grote publieke uitgaven, onderprestatie op het gebied van binnenlandse inkomsten en lage exportcijfers hebben de staatsschuld verhoogd. Ze hadden ook een negatief effect op de stedelijke ontwikkeling, zoals huisvesting, transport en sociale diensten.De verslechterende economische situatie in Zimbabwe heeft geleid tot verschillende protesten tegen de president en zijn regering. Afhankelijk van de bron variëren de werkloosheidscijfers van 4 tot 95 procent. De cijfers worden meestal niet ondersteund door betrouwbare data. Gezien de precaire toestand van de economie is het echter aannemelijk dat de werkloosheid hoog is.

In juli protesteerde een groep Zimbabwanen tegen het economische beleid. Sindsdien heeft de onrust zich door het hele land verspreid. De Zimbabwaanse regering wordt er op haar beurt van beschuldigd sociale media zoals Facebook en Whatsapp te blokkeren, om protesten te bemoeilijken.

Mensenrechtenschendingen

In Zimbabwe zwaaien Mugabe en zijn partij Zanu-PF al de scepter sinds de onafhankelijkheid in 1980. Hoewel de laatste verkiezingen gehouden werden zonder geweld, zetten waarnemers vraagtekens bij een eerlijk verloop ervan.

Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) beschuldigt de regering-Mugabe ervan mensenrechten routineus te schenden. Ontvoeringen, arrestaties, marteling en intimidatie, en beperkingen op burgerlijke vrijheden zoals vrijheid van expressie, zijn aan de orde van de dag, zegt HRW.

Mugabe ziet de kritiek via sociale media als een dreiging en heeft wetten in het leven geroepen om bijvoorbeeld privé-communicatie van burgers te kunnen volgen. De telecom-autoriteit Potraz waarschuwde in juli dat gebruikers via geregistreerde SIM-kaarten eenvoudig opgespoord kunnen worden.

Mugabe probeert nu de sociale media te gebruiken in zijn voordeel. Hij heeft volgens de krant Zimbabwe Independent jongeren van zijn partij Zanu-PF opgeroepen het land via sociale media te promoten als "democratisch, hardwerkend en vredig."