Duurzaamheid ‘te vaag’
40 procent van de ondervraagden in het Triodos-onderzoek vindt duurzaamheid ‘te vaag’.
Als het begrip concreet is gemaakt, blijkt de consument wel bereid duurzame producten te kopen. 85% procent wil dat als de prijs hetzelfde is, 42% als het product 10% duurder is. 15% let nooit op duurzaamheid bij zijn keuzes. 46% van de ondervraagden staat positief tegenover ondernemers die claimen duurzame producten of diensten te leveren. Wanneer diezelfde ondernemers ook daadwerkelijk bewijzen dat ze duurzaam ondernemen, dan wil 63% van de consumenten tot aankoop overgaan. Daar is nog een wereld te winnen voor ondernemers, door een beter assortiment en betere communicatie, zegt Bierman: “Denk aan transparante informatie over waar producten vandaan komen, wat erin zit en wie het produceert. Dat maakt het voor consumenten meteen relevant en tastbaar.”
Te ver weg
De peiling markeert de lancering van een campagne Join the Change, waarmee ’s lands duurzaamste (excusez le mot) bank Nederlanders bewust wil maken van de macht die ze met hun portemonnee uit kunnen oefenen. Een campagne zonder het begrip duurzaamheid dus. Bierman: “Het onderzoek bevestigde ons vermoeden dat je met het begrip duurzaamheid mensen niet overtuigt. Het klinkt te ver weg, naar grootschalige ontwikkelingen zoals klimaatverandering waar mensen geen greep op hebben. Het maakt ze machteloos, lethargisch. Het begrip wordt door bedrijven ook te pas en te onpas van stal gehaald en werkt niet onderscheidend. Het is een term die onze oprichters ook nooit hebben gebruikt. Zij wilden vooral dat je je verantwoordelijk voelt voor de gevolgen van jouw handelen voor mens en aarde.”
Duurzaamheid maakt mensen machteloos
Was er een ander, beter, begrip dan zou de bank dat gebruiken. Bierman: “Je hebt allerlei aanduidingen voor die verantwoordelijkheid: MVO, CSR, Triple Bottom Line, maar die spreken de burger niet aan. Het Afrikaanse ‘volhoubaar’ komt in de buurt, maar bekt niet echt lekker. En een begrip als ‘levenskwaliteit’ dekt weer niet alles, en doet te hedonistisch aan.”
In plaats daarvan wil Triodos ‘laten zien waar het concreet over gaat’, en verschillende initiatieven zichtbaar maken ‘die iedere dag het verschil kunnen maken’. Zoals Natuurlijk Smullen, “waar elke dag de biologische aardappels binnen worden gereden, en het frituurvet na gebruik wordt opgehaald om het als vliegtuigbrandstof te gebruiken”. Het voor de OneWorld-reporter aangerukte patatje wordt daarmee bijna een bijdrage aan de betere wereld. “Eat the Change”, zegt de Triodos-campagne, met verwijzing naar het aan Gandhi toegeschreven Be the change.
Triodos en de werelddoelen
Triodos ziet veel mogelijkheden in de Werelddoelen, oftewel Duurzame Ontwikkelingsdoelen, van de VN als kapstok voor haar activiteiten en leidraad voor impact investeringen, zegt Matthijs Bierman. “Het gaat bij ondernemen niet alleen om het vermijden van milieuschade, maar om het in samenhang werken aan doelen als uitbannen van de honger, het aanpakken van ongelijkheid en uitsluiting en tegengaan van klimaatverandering. Dat zijn grootse projecten, maar die vertalen zich ook in dingen die je elke dag kunt doen voor een betere wereld.”
Het is mooi, het is prachtig, maar is de campagne niet ook een geraffineerde reclame-uiting van de bank? Bierman benadrukt dat zulks niet de bedoeling is. “Natuurlijk zal het bijdragen aan onze naamsbekendheid; dat is beslist ook van belang. Maar het is vooral een heel praktische uiting van ons gedachtengoed. We verkopen niets, maar we roepen mensen op hun euro’s uit te geven bij bedrijven die goed zijn voor mens en planeet.” De website geeft zulke ondernemers een etalage, en er komt op den duur mogelijk ook plek voor ondernemers die niet door Triodos gefinancierd zijn. “Dat is spannend: we geven dan een deel van de controle uit handen. We hopen de beweging op deze manier verder te brengen. Het zou mooi zijn als we ook een brede middengroep weten te bereiken, en er een community van ondernemers ontstaat die elkaar weer verder helpen. Zoals de zorginstelling die geholpen wordt om de energielasten omlaag te krijgen, zodat er meer geld overblijft voor handen aan het bed. En die biologisch eten op het menu zet en cliënten een inspirerende dagbesteding geeft met de tevens door ons gefinancierde viltkunstenares Claudy Jongstra.”
We roepen mensen op hun euro’s uit te geven bij bedrijven die goed zijn voor mens en planeet
Triodos Bank als veranderbeweging, waar houdt dat op? Bierman: “We worden geen ngo of politieke partij. We zijn ook gewoon een bedrijf, en onze rol zal altijd met geld te maken hebben. Er is voorlopig nog behoefte aan instellingen die geld beheren. En wij banken hebben eerlijk gezegd maar weinig geleerd van de financiële crisis. Banken moeten behalve in risico en rendement ook in maatschappelijke impact leren denken.”
Goede voorbeeld geven
En de overheid? Met de campagne richt de bank zich vooral op de burger, in zijn rol als consument. Volgens het onderzoek is 42 procent van de consumenten bereid tot 10 procent meer te betalen voor duurzame producten. De prijsverschillen zijn vaak veel groter. Moet de overheid niet ook aan de bak? Bierman: “Zeker. De overheid speelt een beslissende rol: het opstellen van de regels van het speelveld. Nu worden bijvoorbeeld de kosten van het filteren van pesticiden uit het oppervlaktewater door iedereen betaald, via de reinigingsrechten. Anders zou de reguliere wortel niet goedkoper kunnen zijn dan de biologische. Dat moet anders. De overheid kan ook het goede voorbeeld geven door duurzaam inkoopbeleid, dat zie je nu nog veel te weinig. En het fiscale systeem moet vergroening in de hand werken, door grondstoffen zwaarder te belasten, en arbeid – voor reparatie bijvoorbeeld – minder. Maar het is prima dat het bedrijfsleven zijn verantwoordelijkheid neemt, we kunnen niet op de overheid wachten.”
Na het interview begeeft Bierman zich huiswaarts. Morgen another day at the office – pardon: snackbar. Biermans pak kan daarna meteen door naar de stomerij, want de frituurdampen laten hun sporen na. Geen probleem, zegt hij, alles voor de goede zaak.
