Brood staat al jarenlang in de top drie van meest verspild voedsel. Jaarlijks wordt er in Nederland 127 miljoen kilo brood weggegooid, terwijl het meestal nog gegeten kan worden. Zonde, vindt bakker Jeroen Alink, eigenaar van vier bakkersfilialen in en rondom Enschede. “Er is helemaal niks mis mee als het gisteren is gebakken, maar onze klanten willen dagvers brood. Dus kunnen wij het de volgende dag niet meer verkopen.” Vorig jaar opende hij daarom een speciaal filiaal dat brood van gisteren tegen gereduceerde prijs verkoopt. “Waar ik eerst honderd kratten brood per week weggooide, zijn dat er nu nog maar vijftien.”
Peter van der Wal is algemeen directeur bij een bakkerijketen in Apeldoorn en wilde ook iets tegen broodverspilling doen. “De meeste bakkers willen tot aan het eind van de dag vers brood in de winkel”, zegt Van Der Wal. “Daardoor blijft er elke dag een beetje brood over. Wij hebben elf winkels, dus bij elkaar werden al die beetjes erg veel.” Van Der Wal opende daarom de winkel Yesterday, waar – net als in Enschede – alleen brood van gisteren wordt verkocht. Het scheelt 2000 broden per week.
De filialen doen het goed, volgens de eigenaren. “Met de hoeveelheid klanten die we hebben, kunnen we wel vijfentwintig uur open zijn”, zegt Alink over het filiaal in Enschede.
Tussen de ‘oud’ brood filialen en de traditionele winkels is nauwelijks concurrentie. “Er komt een totaal andere doelgroep op af”, zegt Alink. “Studenten en mensen met minder geld willen het goedkopere brood van gisteren, terwijl klanten in traditionele winkels voor vers brood komen.” Van Der Wal is het met hem eens. “Toch moeten we er voor waken dat het Yesterday-filiaal geen te groot succes wordt, anders concurreert het alsnog met de traditionele winkels.”
Van beschimmelde boterham tot duurzame brandstof
Dat er zoveel brood op straat ligt, is slecht voor de dieren en heeft bovendien een rattenplaag veroorzaakt. Daarom staan er in Rotterdam ongeveer veertig kliko’s waar mensen hun oude brood in kunnen doen. “Dit brood wordt opgehaald door de gemeente. Vervolgens wordt er compost van gemaakt, die weer naar tuincentra gaat”, zegt Paula Zwitser, campagneleider bij BroodNodig. Het initiatief slaat goed aan, want de bakken zitten vaak vol. “Dat is mooi, maar liefst zien we dat er helemaal niks verspild wordt. Daarom proberen we mensen aan te sporen zo min mogelijk brood weg te gooien door recepten te delen op onze site, gesprekken in de wijk aan te gaan en op evenementen te staan.” Zwitser raadt mensen die thuis geen brood willen weggooien aan er een Italiaanse broodsalade van te maken. Wie andere recepten heeft met oud brood, kan die opsturen naar BroodNodig.
Samen met de inwoners van Rotterdam brengt BroodNodig in kaart waar het meeste weggegooide brood ligt. Wie brood vindt in zijn straat, kan er een foto van maken en die opsturen naar broodgevonden@broodnodig.co. Als het brood écht niet meer eetbaar is, kijkt BroodNodig naar de mogelijkheden om het te recyclen. “Dat doen we via die broodbakken, maar ook door middel van de broodvergister”, vertelt Zwitser. De vergister zet oud brood om in biogas, waarmee je gebouwen kunt verwarmen en gaspitten kunt laten branden. Op één brood kun je een uur koken. Martens: “Zo heb ik hier wel eens mijn ontbijtje staan bakken.”
De vergister van BroodNodig is een prototype, waar nog mee geëxperimenteerd wordt. Over ruim een maand komt er een uitgebreidere versie van de vergister in een kinderboerderij te staan. Hierna volgen er misschien meer. De ‘BroodNodige Vergister’ wordt op zaterdag 29 april op het Blue Food Festival onthuld. Op het festival wordt bier geschonken dat van oud brood is gemaakt.
Het initiatief moet eerst goed in Rotterdam opgestart worden, maar uiteindelijk hoopt het team van BroodNodig in meerdere grote steden in Nederland een vergister neer te kunnen zetten.
De broodvergister werkt eigenlijk zoals een dikke darm. Bacteriën zetten een papje van brood en water om in gas. Dat brengt een behoorlijke zwavellucht met zich mee. Gelukkig kunnen de bacteriën niet tegen lucht en is het vat luchtdicht. Je ruikt dus bijna niets.
Maak er iets lekkers van
Het brood dat Oostveen en Namane ophalen, wordt voor een lagere prijs verkocht in de onlangs geopende broodoutlet (in de vorm van een pipowagen) op het Mercatorplein in Amsterdam. De bakkers krijgen een klein deel van de winst. Mensen uit de omgeving reageren over het algemeen enthousiast op het initiatief. “Maar het is niet de bedoeling dat het brood van gisteren populairder wordt dan het verse brood van vandaag. Het kan daarom niet op grote schaal verkocht worden, anders worden we een directe concurrent en willen de bakkers hun oude brood niet meer afstaan.”
Voor mensen die zelf minder brood willen weggooien heeft Oostveen een belangrijke tip: “maak er gewoon iets lekkers van.” Dat doet hij zelf namelijk ook, want naast overgebleven brood verkoopt De Tweede Jeugd ook producten die van oud brood zijn gemaakt. Bread and Butter (broodpudding), croutons, ‘broliebollen’ en tosti’s zijn goede voorbeelden. De producten maken ze zelf. “In de toekomst willen we graag een winkel openen waar ons hele scala aan broodexperimenten een plaats krijgt. Door waarde toe te voegen aan het oude brood en er iets nieuws van te maken, willen we de berg brood verkleinen die nu wordt verspild.”
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
