Aan de rand van Arnhem werken twintig mensen aan hun ecowoondroom: een oude boerderij wordt omgebouwd tot een ecologische woongemeenschap van vijftien huizen. Hoe maak je een duurzame droom realiteit? Bij OneWorld lees je over de vorderingen. Deze keer deel 5: duurzame keuzes zijn niet altijd makkelijk.
Een stoelendans was het, maar dan met huizen op papier. Deze keer was het juist wél handig dat we het niet met elkaar eens waren, want voor vrijwel elke plek op het erf was een enthousiasteling te vinden. De een houdt van authenticiteit en wil de oude boerderij terugzien in zijn nieuwe huis; de ander vindt dat ouderwets of kitsch. Gelukkig hebben we een ‘nieuwbouwblok’ en een ‘renovatieblok’. Voor ieder wat wils. Wij opteerden voor een hoekhuis in het nieuwbouwblok, leunend tegen de Huissensedijk.
Duurzaam materiaal
Toen de huizenblokken vorm kregen, op de tekentafel tenminste, werd het tijd voor de materiaalkeuze. Toen wij Daan, onze architect, vroegen of we de oude boerderijbakstenen konden hergebruiken om nieuwe muren mee te metselen, keek hij vertwijfeld. Zijn budget is beperkt, maar ons wensenlijstje niet, weet hij inmiddels. “Wil je het betaalbaar houden, dan moet je die stenen zelf uitbikken.” Wie is zo gek om dat zelf te doen? Nou, wij dus. Wij bikken ons wel een weg door deze materie.
Het hoofdstuk bouwmateriaal was niet makkelijk. Houtenskeletbouw klinkt ideaal: hout is ‘hergroeibaar’, en het leefklimaat in een houten huis is zeer aangenaam. Helaas is het vrij duur. En hoe duurzaam is hout eigenlijk? Het blijkt sowieso moeilijk om erachter te komen wat de meest duurzame keuze is. Duurzaamheid wordt op allerlei manieren gemeten en geïnterpreteerd. Wat het ene jaar duurzaam is, kan een jaar later diep kelderen op de duurzaamheidsladder. Zo leek Australische schapenwol enige tijd een duurzaam isolatiemateriaal voor in de spouwmuur, omdat wol een restproduct is van de vleesindustrie. Om aan de groeiende vraag tegemoet te komen, moesten schapen speciaal voor de wol gehouden worden. Deze industriële schaalvergroting maakte de wol ineens minder duurzaam.
Terug naar de stoelendans. Na wat virtueel rondkijken, ontstond ongemak over de kavelkeuze. Zo staat één huis recht tegenover de gemeenschappelijke ruimte, ook wel blok B genoemd. De toekomstige bewoners van dit huis zouden vanuit hun keuken tegen een blinde muur aankijken. Deze doorgang werd al gauw ‘De Steeg’ genoemd. Hoe vaker we het erover hadden, hoe akeliger De Steeg werd. De dame die dit huis gekozen had, werd steeds ongelukkiger. Het werd tijd om deze neerwaartse spiraal te doorbreken. Taal is alles. De Steeg doopten wij, mijn man Frank en ik, om tot ‘Herbert’, een joviale buurman. We ruilden van huis: dag hoekhuis, hoi Herbert!
Duurzaam of comfort?
Dan het dak. Daarover raken we niet uitgepraat. De gemeente Arnhem wil dat de dakgoot drie meter van de grond begint, om zo het historisch aangezicht van de boerderij te bewaren, en stelt strikte eisen qua minimum woonoppervlak per woning. Deze voorwaarden leidden tot een ontwerp waarbij een deel van de dakpannen verticaal naar beneden liep, om aan de dakgootregel te voldoen. Maar houden we dan wel genoeg schuin dak over voor onze zonnepanelen? Of gaan we voor dakpannen met ingebouwde zonnecellen? Nóg meer keuzes. Energieopwekking wordt voorlopig even buiten de projectbegroting gehouden, die toch al door het dak dreigt te gaan.
Er valt nogal wat te kiezen bij een woonproject dat tot stand komt door een Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) en dat maakt het er niet eenvoudiger op. Kavelkeuze, bouwmateriaalkeuze, dakvormkeuze, raamkeuze. Onze woningen worden niet breed, maar wel vrij lang, en dat vraagt om een goede lichtinval aan beide zijden van het huis. Maar ramen zijn funest voor een goede isolatie. Vooral via de kozijnen lekt veel kostbare warmte weg. Waar ligt de grens tussen duurzaam en comfortabel? Daar zijn we nog niet uit.
We gaan nu de laatste fase in van het ontwerptraject. Steeds meer bouwstenen vallen op z’n plaats. Als we deze zomer dan eindelijk beginnen met slopen, bikken en bouwen, zullen we het van de daken schreeuwen.
Lees hier ook deel 1: Met je poten in de modder begint aan de vergadertafel
Deel 2: Via sociocratische besluitvorming een architect kiezen
Deel 3: Hoe doen we straks de was?
Deel 4: Duurzaam poepen op de kakkar
