‘Wij wilden een vrije school die niet wit en elitair is’

De keuze in meubilair is onderdeel van ‘de bewegende klas’: een principe van vrijeschoolonderwijs dat ervoor wil zorgen dat kinderen minder stilzitten, zowel tijdens de lessen als tussen de uren door, omdat er vaak van opstelling gewisseld wordt. ’s Ochtends leggen de kinderen een parcours af op lange houten banken. ’s Middags dienen diezelfde banken als tafel voor de lunch.

Samen met buurtgenoten en andere Amsterdamse ouders besloten zij het heft in eigen handen te nemen. Afgelopen september kwam aan het drie jaar durende proces dat volgde een eind: Waldorf aan de Werf ging open, met twee kleuterklassen en één groep 3.

Abaydi sloot zich als vrijwilliger bij het project aan, en niet veel later werd ze verkozen als bestuurslid van de oudervereniging. Als zelfstandig sociaal ondernemer en (ervarings)deskundige op het gebied van kansenongelijkheid, had Abaydi’s kennis over diversiteit, inclusiviteit en gelijke kansen en dat was meer dan welkom binnen het team.

Schoolleider Jamilah Blom sloot zich aan in 2018 tijdens een van de eerste informatieavonden. Zij werd aangetrokken door de aandacht voor inclusie en diversiteit op Waldorf. “De meeste scholen zijn daar helemaal niet mee bezig”, vertelt Blom, die ervaring heeft als docent pedagogiek en niet lang hoefde te twijfelen voor ze in april dit jaar solliciteerde op de directievacature. “Als de meeste leerlingen wit zijn, denken schoolbesturen al snel: ‘we hoeven niks met diversiteit te doen.’”

Daar zijn de oprichters heel dankbaar voor, maar wat Abaydi niet lekker zit is dat de overheid niet bijdraagt; de gemeente Amsterdam had nou juist gezegd iets te willen doen aan de segregatie in het onderwijs. “Ik begrijp niet dat er vanuit de overheid niet wordt gedacht: wacht, wat deze mensen nu doen, dat is ónze taak.”

Voor de oprichters en de vrijgevige sponsoren was vanaf het begin duidelijk: Waldorf aan de Werf moet een echte buurtschool worden, die een volledig wereldbeeld aan kinderen meegeeft en die bovenal voor iedereen toegankelijk is. Want: “Waar je wieg heeft gestaan is nog altijd bepalend voor de kansen die je krijgt”, zegt Abaydi. “We willen de rijke manier van onderwijs op vrije scholen juist toegankelijk maken voor elk kind. Ongeacht hoe goed gevuld de portemonnee van hun ouders is.” Daarom heeft de school bijvoorbeeld geen ouderbijdrage, wat op veel scholen wel het geval is.

Daarnaast staan natuurlijk de jaarfeesten2 centraal, maar ook daar geeft Waldorf aan de Werf zijn eigen interculturele draai aan. De Waldorfers vieren namelijk niet alleen Kerst en Pasen, maar ook het Eid ul Fitr (‘Ontbijtfeest’) aan het eind van de Ramadan en Divali. Dat laatste wordt samengevoegd met zijn christelijke ‘tegenhanger’ Sint-Maarten. “In beide feesten staat het licht centraal. We leggen uit wat de feesten betekenen, hoe ze in verschillende landen worden gevierd en wat de link tussen de twee is”, vertelt Blom.

De vrije scholen zijn dus een goede weg in geslagen, al schrikt Blom soms nog van wat ze hoort en ziet. “Op de vraag in een Facebook-groep voor vrije scholen, over hoe je omgaat met meertaligheid op vrije scholen, antwoordde iemand: ‘Dat moet je aan het Waldorf vragen, die nemen ook kinderen van gastarbeidermilieus aan’. Wie gebruikt die term tegenwoordig nog, en wie zegt überhaupt dat de kinderen die deze persoon bedoelde geen Nederlands praten?”

Maar ook het Waldorf aan de Werf heeft nog niet overal een antwoord op. Blom: “Je hebt natuurlijk blinde vlekken, dingen waar je niet van op de hoogte bent. Daar blijven we bij onszelf naar zoeken. Ons team praat gelukkig voortdurend over de dingen waar we tegenaan lopen, en hoe we onszelf kunnen verbeteren.”