Dat is eigenlijk best vreemd. Allerwege worden er inspanningen gedaan om de grutto (en andere weidevogels) in ons land te redden. Met bloemrijke perceelranden, plasdrasoevers, latere maaidata, mozaïekbeheer, weidevogelvriendelijk waterstandsbeheer, nestbeschermers, etc. maken boeren hun land vriendelijker voor weidevogels. In ruil daarvoor krijgen boeren via allerlei regelingen subsidies Natuurbeschermingsorganisaties zoals Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en de provinciale landschappen zetten weidevogelreservaten op en de Vogelbescherming en het Wereldnatuurfonds steunen weidevogelboeren.
Toch zijn de resultaten belabberd en gaat de afname van de gruttopopulatie onverminderd door. De echte liefhebbers verzuchtten dat als al dat geld nu maar in effectieve maatregelen was gestoken, er waarschijnlijk meer resultaat was geboekt. Helaas is het heel moeilijk te bepalen wat dan wel of niet een bijdrage levert aan de grutto stand en zijn er vele mythes is het veld over wat wel en niet werkt.
Typische plasdras bij Ackerdijkse plassen
Lichtpuntjes
Maar er zijn lichtpuntjes. Een medewerker van It Fryske Gea (provinciaal landschap Friesland) meldde dat er in hun gebieden sinds 2011 een lichte toename is onder diverse soorten weidevogels: vooral de scholekster, de tureluur en de veldleeuwerik nemen in aantallen toe, evenals de de zeer kritische watersnip. Helaas geldt dat niet voor de grutto: ook in Friesland gaat de populatie onverminderd bergafwaarts. Ook zijn er boeren die met zoveel compassie weidevogels proberen te beschermen, dat ze ertoe overgaan verkleumde kuikens met een föhn op te warmen zodat ze ook koude overleven. (Een medewerker van stichting Vogelonderzoek Nederland (SOVON) merkte op dat er met dergelijke boeren doorgefokt zou moeten worden. Wellicht valt daar nog een aardig subsidietraject voor in te richten?)
Vanzelfsprekendheid
Vooral op de grens van natuur- en landbouwgebieden worden goede resultaten geboekt. Maar het grote slagveld zijn de weidegebieden die helemaal overgelaten worden aan de agrarisch ondernemers: daar worden de weidevogels steeds meer verdreven. Op veel plaatsen in Nederland is het behoud van weidevogels geen natuurlijk neveneffect meer van de melkveehouderij: weidevogelbeheer is een specifiek en kostbaar product geworden, dat natuurbeschermingsinterventies vergt.
Een stuk natuur dat vroeger als vanzelfsprekend was, is zijn vanzelfsprekendheid kwijt
Dat is op de keper beschouwd bizar: een stuk natuur dat vroeger als vanzelfsprekend in ons landschap aanwezig was, is zijn vanzelfsprekendheid kwijt. Het probleem geldt de hele weide: weidebloemen, -insecten en –zoogdieren kampen met vergelijkbare problemen. Willen we gezonde weides hebben, dan lijkt er iets fundamenteels te moeten veranderen in onze aanpak van landbouw.
Hoop
Een gezonde, levenskrachtige landbouw, die bovendien prachtige bijproducten levert zoals de grutto, lijkt echter goed mogelijk te zijn. Biologische landbouw blijkt kansen te bieden aan weidevogel. Het fenomeen ‘natuur-inclusieve landbouw’ lijkt aan populariteit te winnen. Maar op de industrialisatie van de landbouw staat vooralsnog geen enkele rem.
Hier lees je wat we allemaal over de grutto hebben geschreven.
