Mei is door OneWorld uitgeroepen tot maand van de grutto. Waarom? Omdat het er niet al te best voorstaat met de weidevogel. In het kader daarvan werden lezers uitgenodigd voor een grutto-expeditie. Laura Vrijsen ging mee met de expeditie in de Zaanstreek en schreef een verslag.
Het regende pijpenstelen toen we op 13 mei in de vroege ochtend verzamelden bij de OV-fietsenverhuur in Zaandam. Optimistisch als ik ben, was ik komen opdagen op m’n gympies en in een dunne waterdoorlatende jas. Ik keek om me heen en zag dat anderen zich beter hadden voorbereid: regenlaarzen, een windjack, sommigen zelfs met een extra paar schoenen. We besloten even te schuilen in een koffietentje en te wachten tot de ergste bui geweest was. Dat bleek een goed idee: niet veel later klaarde het op en begon de zon zelfs te schijnen. We stapten op de fiets, eerst een stukje door het centrum van Zaandam, vervolgens door de Zaanstreek, waar we hopelijk veel grutto’s en andere zeldzame vogels zouden spotten.
Luisteren
Vogels kijken is eigenlijk voor een groot deel vogels luisteren, leerde ik. Ik deed mijn best en hoorde allerlei getsjirp en gekwetter. De haan en de eend waren de enige twee vogels hier die ik aan hun geluid kon herkennen. Maar in onze groep zaten een paar echte vogelkenners en die wezen af en toe opgewonden naar de lucht, waar dan in de verte kennelijk een hele zeldzame vogel voorbij vloog. De grutto maakt een hoog piepend geluid, leerde ik en ik deed mijn uiterste best geconcentreerd te luisteren naar al het vogelgezang. Ik wist wel hoe de grutto eruit ziet: hij is bruin en heeft lange dunne poten die stelten genoemd worden, en ook zijn snavel is heel lang en dun. Ik tuurde met mijn verrekijker door de weilanden, op zoek naar de grutto.
Na een aantal vogelspot-pauzes in de velden, werd het tijd om door te fietsen. Wouter verwachtte ons namelijk, de voormalig beheerder van de polder Westzaan. Hij nam ons op een bootje mee de polder in, waar we eindelijk de zo lang verwachtte grutto zouden zien. Daar zag ik hem vliegen, die grutto waar ik de afgelopen tijd zoveel over had gelezen. Die bedreigde vogelsoort, die steeds langer in Afrika blijft omdat hij hier geen voedsel meer kan vinden. Die vogel die op dit moment moet vechten voor zijn voortbestaan.
De romantische gruttoreis
Ik had een romantisch verhaal willen schrijven over de grutto die ervan droomt Afrika aan zijn kinderen te laten zien, maar die vervolgens zijn ‘pullen’, oftewel babygrutto’s één voor één ziet sterven, omdat er niet genoeg insecten zijn om te eten, of omdat een landbouwmachine het nestje in één keer verplettert. De grutto zou met zijn wijfje naar Afrika gaan, waar ze vervolgens door boeren verjaagd worden omdat de grutto’s daar een ware plaag beginnen te worden. In de hectiek verliezen ze elkaar uit het oog, maar het lot brengt ze in Nederland weer bij elkaar, waar ze opnieuw proberen een gezinnetje te stichten. Dit keer hebben ze geluk, de eitjes komen uit en de gruttofamilie maakt een onvergetelijke reis naar Afrika. De familie zou elkaar nooit meer uit het oog verliezen.
Maar de grutto’s bleken niet zo romantisch als ik had gehoopt. Ze zijn namelijk heel individualistisch: na ongeveer 28 dagen is het pul opgegroeid en klaar voor de trek naar Afrika. Niet gezellig met de hele familie, maar zelfstandig. De familie ziet elkaar misschien nooit meer terug. Romantisch of niet, de beschrijvingen in het verhaal zijn de realiteit. De intensieve landbouw in Nederland zorgt ervoor dat grutto’s steeds zeldzamer worden. Grutto’s sterven uit, al zou je dat niet denken wanneer je door de polder het Guisveld vaart en om je heen kijkt. Hier vliegen tientallen grutto’s, maar het is één van de weinige plekken waar ze nog overleven en met succes jongen grootbrengen.
Laura Vrijsen
Foto header: flickr
Hier lees je wat we allemaal over de grutto hebben geschreven.
