Ik spreek Sangaré in haar kleedkamer, terwijl haar haar wordt gekapt en haar felle oogschaduw en blauwe lippenstift minutieus worden opgebracht. Ik mocht haar als enige interviewen, al kreeg ik daar slechts vijf minuten voor. Ons gesprek duurde uiteindelijk bijna een half uur, misschien omdat ze ontdekte dat ook mijn wortels in Mali liggen. Onze begroeting verliep volgens de regels der traditie: uitgebreid handen schudden, vragen “Hoe gaat het met je?”, “Alles goed met de familie?”, “Hoe staat het met het werk?”, enzovoort. Ik introduceerde mezelf als journalist en campaigner tegen meisjesbesnijdenis. Dit laatste brak het ijs definitief: Oumou is fel tegenstander van besnijdenis. Ze schreef er een vlammend nummer over.
Zakenvrouw
Sangaré is niet zomaar een vrouw die zingt en muziek maakt. Ze is in eigen land een bijzonder succesvol zakenvrouw: ze is eigenaar van een hotel en heeft haar eigen automerk, oum sang. Je zou haar een diva kunnen noemen. Maar dan wel een diva die ernaar streeft om de onderdrukte vrouwen van Afrika te bevrijden en hen een stem te geven. Dit doet ze niet door verongelijkt te wijzen naar mannen, logge instituten of de overheid. Ze gebruikt hiervoor opruiende teksten, klanken en ritme, en haar weergaloze stem die het geluid heeft van een muezzin. Haar boodschap heeft miljoenen vrouwen in Mali en West-Afrika bereikt, hen wakker geschud om de ketens van verdrukking te breken. Sangaré mengt zich voortdurend in gevoelige discussies. Over de rechten van vrouwen, wel of niet kinderen krijgen, scheiden van een foute man, polygamie, waarom je Casanova’s beter kunt mijden….
“De vrouwen in Mali hebben nu veel meer kansen dan twintig jaar geleden
Meisjesbesnijdenis
Ook het debat over meisjesbesnijdenis gaat ze niet uit de weg: ze zong en sprak openlijk over deze schadelijke traditie, met als gevolg dat het onderwerp uit de taboesfeer kwam en de discussie erover zich verhevigde. Dat bezorgde haar vijanden, maar ook veel vrienden. Anno 2017 zijn haar songs enorm populair. En dat is niet vanzelfsprekend: Mali is een conservatief en islamitisch land met diepgewortelde Afrikaanse tradities die de man als bewaker van het culturele erfgoed beschouwt. Sangaré valt veel van deze tradities aan, die volgens haar de vrouw onderdrukken. En met succes. “Mijn strijd voor vrouwen werpt vruchten af. De vrouwen in Mali hebben nu veel meer kansen dan twintig jaar geleden.”
Missie
Ik vertel haar dat ook ik een missie heb, en beschrijf mijn bezoek aan de Masai in Kenia. Ik vertel haar over het werk van Amref Flying Doctors: hoe zij met veel geduld en dialoog nomadische stammen gaandeweg afstand laten nemen van meisjesbesnijdenis. Dat wekt haar nieuwsgierigheid: ze wil meteen weten hoe Amref daarbij te werk gaat. Ik vertel over de ‘Alternative Rite of Passage’, een ceremonie die het grootste gedeelte van de kleurrijke tradities en rituelen behoudt, maar de besnijdenis zelf overslaat. Ik vraag haar of ze samen met mij een dergelijke ceremonie zou willen bijwonen, om de Masai toe te spreken en zingen; om hen te vragen hun meisjes te beschermen. Ze antwoord stellig: “Natuurlijk, als mijn agenda het ook maar enigszins toelaat”. Ze geeft het nummer van haar agent.
“Mede door Sangaré’s songs werd ik feminist
Sterke hartspieren
Mijn korte ontmoeting met Oumou Sangaré laat veel vragen onbeantwoord. Wat is het succes van deze diva? Wat maakt dat zelfs mannen met sterke hartspieren zwichten voor de sensuele trilling van haar stem? Het moet haar godinnenkracht zijn, haar vermogen om haar strijdbare woorden zo te verpakken dat zelfs de meest conservatieve mannen ze met graagte opdrinken. Ik ben een van die mannen die voor haar op zijn knieën gaat. Al sinds haar doorbraak twintig jaar geleden ben ik fan.
Alles wat verband houdt met gender, seksualiteit, rechtvaardigheid of vrijheid van meningsuiting heeft al lange tijd mijn onverdeelde interesse. Mede door Sangaré’s songs werd ik feminist: een man die ernaar streeft dat vrouwen dezelfde rechten en mogelijkheden krijgen als mannen hebben. En ja, dit betekent dat ik als man een stapje terug moet doen. Mijn enorme schat aan privileges dien ik met vrouwen te delen. Dat ik actief campagne voer tegen vrouwenbesnijdenis, in Nederland en in Sierra Leone, komt grotendeels door deze vrouwelijke leermeesteres. Dank je wel, Oumou.
Benieuwd geworden naar de sensuele, swingende songs van van Oumou Sangaré? Klik hier.
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
