Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Karim, Kadir, Tahir, Tamir, Tarin, Tahin, Tahrirplein en Teheran: ik heb in de loop der jaren de meest bizarre verbale en geschreven variaties op mijn naam voorbij zien komen, en dat zal voorlopig nog niet afgelopen zijn. Dat is immers mijn lot met een niet-westerse naam, toch?
Ik ben niet de enige die dit overkomt. Internetpersoonlijkheid Défano Holwijn werd twee keer in acht dagen tijd op Nederlandse tv bij de verkeerde voornaam genoemd: ‘Delano’ bij EditieNL en ‘Stefano’ bij De Vooravond, nota bene door een politicus die luistert naar de voornaam ‘Wopke’. ‘Maakt niet uit, maakt niet uit’, zei Holwijn tegen die laatste. Presentator en journalist Charisa Chotoe werd in het tv-programma Media Inside ‘Clarissa Go-to’ (met dat laatste op z’n Engels, in plaats van ‘Chariesa Sjotoe’) genoemd, met daarachteraan nog de uitgesproken hoop van de spreker ‘dat hij het goed uitsprak’.
Niet onschuldig
Hoewel de intenties vaak goedbedoeld zijn, is wat hier gebeurt niet geheel onschuldig. Het verkeerd spellen of uitspreken van een naam getuigt van desinteresse en kan (op termijn) je zelfwaarde of zelfbeeld beïnvloeden. Maar het kan ook respectloos zijn tegenover de waarde die een naam met zich meedraagt. Veel voornamen zijn immers ook dragers van cultureel en symbolisch erfgoed.
Vooropgesteld: ook westerse namen worden natuurlijk met regelmaat verkeerd gespeld, en ook dat kan voor een hoop ongemak in het dagelijks verkeer zorgen. Maar de gevolgen zijn niet te vergelijken. Zo moet een Mohammed of Fatima 40 procent meer sollicitatiebrieven versturen dan een Piet of Anne om überhaupt op gesprek te mogen komen.
Micro-agressie
Continu aanhoren of lezen hoe je naam verhaspeld wordt, al dan niet door onachtzaamheid, is een micro-agressie. Micro-agressies zijn kleine, alledaagse opmerkingen en handelingen die voortkomen uit een grotere, achterliggende machtsstructuur (zoals racisme of seksisme). Ze kunnen je – al is het maar heel even – het gevoel geven dat je anders of inferieur bent. Daardoor kunnen micro-agressies heel schadelijk zijn, ook al zijn ze niet ‘agressief’ bedoeld.
“
Op de basisschool duurde het vijf maanden voordat één persoon haar naam goed uitsprak
Eén of twee micro-agressies kunnen de meeste mensen heus wel verdragen, maar als het meermaals per dag gebeurt, is het een ander verhaal. Ik vond het altijd vervelend dat ik, toen ik in een museum als suppoost werkte, door Nederlandstalige bezoekers in het Engels werd aangesproken, terwijl ik ze daarvoor of daarna in het Nederlands hoorde praten. Dit gebeurde vrijwel dagelijks. Op zichzelf niet verkeerd bedoeld – en waarschijnlijk gebeurt het zelfs onbewust – maar het gaf me wel telkens het gevoel dat ik ‘anders’ was, niet volledig Nederlands, wat ik er ook aan deed.
Het langdurig ondergaan van micro-agressies kan zware gevolgen hebben. De Britse tv-persoonlijkheid Yewande Biala
schreef in
The Independent dat het op de basisschool vijf maanden duurde voordat ook maar één persoon haar naam goed kon uitspreken. Ze vroeg haar moeder op een gegeven moment zelfs om een andere naam, maar die zei haar op haar beurt dat Biala de schoonheid van haar naam nog niet kende. Nu draagt ze haar naam met trots.
Westerse tweede namen
Het aanpassen van je naam ‘naar westers model’ is in veel delen van de wereld niet ongebruikelijk. Tijdens haar studie aan de Universiteit van Amsterdam hanteerde de Taiwanese Chia-Wen Tang (22) haar Engelse naam ‘Ruby’. Die naam gebruikten haar ouders al in haar basisschooltijd voor haar, naast haar ‘eerste naam’. “Met een westerse naam kun je makkelijker integreren in de westerse maatschappij, als je in het buitenland gaat studeren of werken.”
Op die westerse norm wordt soms al vooraf geanticipeerd en gehandeld. Voordat Tang naar Amsterdam kwam, zat ze in Taiwan op een internationale, tweetalige middelbare school. “Daar gebruikten alle Taiwanese leerlingen een Engelse naam, ook onze Taiwanees-Engelstalige docenten noemden ons bij die naam.”
“
Ik schrik zelfs als iemand mijn naam wél correct uitspreekt
Inmiddels gebruikt ze de naam Ruby enkel nog in het Westen; als ze thuis in Taiwan is, noemt ze zichzelf ‘gewoon’ Chia-Wen. “Maar dat vind ik eigenlijk niet zo erg, want ik ben van jongs af aan al gewend om die naam ook te gebruiken. En ik vraag me ook af of je in het westen kunt leven zonder Engelse naam: als ik hier in Nederland bijvoorbeeld mijn Taiwanese naam spel, moet dat in het Latijnse alfabet, en kan dat niet met tekens in het Mandarijn. Ik vraag me af of dat dan respectloos zou zijn richting mijn Taiwanese naam; ik weet het niet.”
Het verhaal van Tang staat niet op zichzelf en komt over de hele (westerse) wereld voor. CNN sprak in oktober vorig jaar met Amerikanen met een naam van niet-westerse herkomst, die hun naam verkorten, veranderen of op een westerse wijze uitspreken. Ook ik ben gewend aan de Hollandse variant ‘tariem’, die ik nu zelf dagelijks gebruik. Ik schrik zelfs als iemand mijn naam wél correct uitspreekt, zoals het in het Arabisch hoort (‘teg-riem’ met klemtoon op de eerste lettergreep). Dat is voor veel mensen immers al moeilijk zat.
‘Ká-ma-lah, so what?’
Gelukkig zijn er ook rolmodellen die terugslaan. Amerikaans vicepresident Kamala Harris (spreek uit: ká-ma-lah) plaatste in 2016 al een
video op Twitter die meer dan 1 miljoen keer werd bekeken, waarin ze duidelijk uitlegt hoe je haar naam uitspreekt. Kandidaat-Kamerlid Kauthar Bouchallikht
geeft steevast de tip dat je haar voornaam uitspreekt met de ‘th’ van ‘think’. En ‘think’ kan iedereen uitspreken, toch?
De vraag is dan echter hoe de gesprekspartner ermee omgaat als je gecorrigeerd wordt op het verkeerd uitspreken of schrijven van een naam. Toen FOX-talkshowhost Tucker Carlson werd aangesproken op zijn foutieve uitsprak van vicepresident Harris’ naam, zei hij geagiteerd ‘So what?’ en hield hij zijn foute uitspraak aan. Dat gebeurde ook in de Senaat, bij monde van Republikein David Perdue die uitriep: ‘I don’t know, whatever’.
Durf te vragen
Een concrete tip? Wees niet bang om te vragen. Net zoals je vraagt of je mag tutoyeren of vousvoyeren, net zoals je vraagt welk persoonlijk of bezittelijk voornaamwoord je moet gebruiken, kun je ook vragen hoe je een naam uitspreekt, of hoe je een naam schrijft.
“
Net zoals je vraagt of je mag tutoyeren, kun je ook vragen hoe je een naam uitspreekt
Informeer, waar mogelijk, voorafgaand aan een gesprek of mailwisseling al hoe je iemands naam spreekt of spelt, mede om te voorkomen dat je ongeïnteresseerd overkomt. Ik heb liever dat ik een keer te vaak ‘Theo Anton Hendrik Richard Isaac Maria’ zeg, dan dat ik weer sesampasta – dat is namelijk wat ‘tahin’ is – word genoemd in een zakelijke mailconversatie.
En geloof in jezelf: als je Ybeltje, Wopke en Sybrand kunt uitspreken, kun je ook Défano, Charisa en Tahrim uitspreken.
