‘Geef me deze verkiezingen zwakke leiders’

Een deel van het antwoord gaf ze zelf al door te wijzen op ‘optimaal meedoen’: zieke of gehandicapte mensen kunnen niet altijd voldoen aan de eisen die de neoliberale prestatiemaatschappij aan ons allen stelt. We zijn soms even uit de running, hebben minder energie of veel pijn. We zijn zelden 24/7 winning. In een samenleving waar de maakbaarheid van het leven zo op een voetstuk staat, waar het idee heerst dat iedereen succesvol kan zijn als je maar je best doet, is ziek zijn een vorm van falen.

Maar er speelt nog iets, denk ik: een afkeer van zwakheid. Zeker in de politiek, waar de strijdmetaforen veelzeggend zijn. Er is een ‘politieke arena’. Iemand die ‘de aanval kiest’ tijdens een debat heeft een ‘krachtig’ optreden laten zien. Een goede lijsttrekker is een ‘sterke’ leider. In zo’n omgeving is er voor kwetsbaarheid geen plaats. In de ‘jacht’ op zetels wil niemand de prooi zijn.

Het probleem met deze twee manieren van sterk zijn, is dat het met kracht eigenlijk niets te maken heeft. Het zijn vormen van onderdrukking. Maar wie voor zichzelf een derde weg probeert te vinden, wie eigenaarschap claimt over de pijn en daarmee het recht opeist om in verzet te komen tegen de onderdrukking, kan op verwijten rekenen: je wentelt je in de slachtofferrol. Je doet aan identiteitspolitiek; wat een zwaktebod.

Maar waarom zou het slachtoffer laakbaar zijn? We weten allemaal dat onze neoliberale samenleving sommige mensen gewond achterlaat. En ik geloof dat juist uit die pijn iets kan opbloeien waar iedereen beter van wordt. Een politiek van moedige zachtheid in plaats van kracht. Van gedragen worden als je faalt, in plaats van bestraft. Van ‘alles van waarde is weerloos’ in plaats van de jacht. Van empathie en solidariteit in plaats van een strijd om de macht.

Want het is juist die strijd die ons de afgelopen decennia onophoudelijk in de penarie heeft geholpen. De jacht op succes, macht en geld heeft zowel onze planeet als onze samenleving verschrikkelijk veel schade toegebracht. Misschien is het dus niet zo erg om een prooi te zijn; om een dier te zijn dat niet leeft voor het doden of verwonden van anderen.

Geef me deze verkiezingen dus leiders die ziek zijn geweest, die onderdrukking kennen, die kwetsbaar zijn in plaats van hard. Geef me leiders die weten hoe het is om ten prooi te vallen. Ik heb genoeg van sterke leiders. Geef mij maar zwakke.