Lang deed schrijver Johan Fretz zijn best om zichzelf voor te houden dat híj van racisme geen last had. Een houding die vooral voortkwam uit lijfsbehoud. ‘Wilde ik mijn kleur ontkennen? Als ik eerlijk ben: ja. Ik wilde wit zijn, of in elk geval geruisloos opgaan in de witte wereld waar ik me in bewoog.’
Mensen van kleur die de oorlog in Oekraïne proberen te ontvluchten, krijgen te maken met racisme van zowel burgers als grenswachten. ‘We snappen dat de Oekraïners in paniek zijn, maar wij zijn ook mensen.’
Het is misschien wel de meest misbruikte term van het moment: ‘woke’. Bijna honderd jaar geleden bedacht door Afro-Amerikanen om elkaar te waarschuwen voor racistisch geweld. Nu vooral gebruikt door conservatieve stemmen die zich verzetten tegen de emancipatie van allerlei sociale groepen.
Wie zwart is én vrouw, krijgt opvallend vaak te maken met minachting en discriminatie. Haat jegens zwarte vrouwen heeft een naam: misogynoir. Waar komt dit vandaan, en hoe uit het zich? ‘Zwarte vrouwen worden weggezet als te assertief, te agressief, te boos.’
Ver voor de toeslagenaffaire was er het ‘Somaliëproject’. Mark Rutte liet Somalische Nederlanders extra controleren op bijstandsfraude. Rassendiscriminatie, oordeelde de rechtbank, maar compensatie en mediaophef bleven uit. Een reconstructie.
‘Black Lives Matter’ scandeerden miljoenen mensen vorig jaar tijdens wereldwijde demonstraties tegen racisme en politiegeweld. Maar wat weten we over de organisatie áchter die kreet – hun strategie, impact en de drie zwarte vrouwelijke oprichters? Een profiel.
We weten dat institutioneel racisme invloed heeft op je kansen op goed onderwijs, op een baan en een woning. Maar het maakt ook je lichaam en geest ziek, zo blijkt uit Nederlands onderzoek. Al dringt dat inzicht nog niet door in de medische wereld.
Discriminerende algoritmes versterken de groeiende ongelijkheid in de samenleving, waarschuwt neuro-informaticus Sennay Ghebreab. Hij ondervond zelf hoe ongelijkheid in machines gebouwd zit: ‘De draaideur opende wel voor mijn witte collega’s, maar niet voor mij.’
Uitgescholden worden voor bleekscheet of een baan niet krijgen wegens een vrouwen- of minderhedenquotum is geen ‘racisme’, zegt Sander Philipse. Er is namelijk geen systeem dat witte mensen het leven moeilijker maakt dan dat van mensen van kleur. ‘Omgekeerd racisme is een bliksemafleider van het werkelijke probleem.’
Waarom OneWorld niet meedoet aan het ‘racismedebat’
Nederlandse media presenteren racisme nog steeds als iets waar je voor of tegen kunt zijn. Mensen in ‘debat’ laten gaan over racisme is de ideale afleidingsmanoeuvre om er niks aan te doen. OneWorld wil racisme juist bestrijden, en zal het woord ‘racismedebat’ dan ook niet langer gebruiken.
