We zijn op weg naar het dorp van Anton, een activist die voor de anticorruptie beweging het Banten Crisis Centrum werkt, in de gelijknamige provincie Banten. Hij wil ons graag laten zien hoe de lokale bestuurders, een politieke dynastie onderleiding van koningin Atut, de bevolking de afgelopen jaren hebben uitgekleed.
Arm en rijk
We rijden over een weg vol gaten. Langs smerige kanalen waar vrouwen de was en de afwas in doen, kinderen in spelen. Niemand heeft hier stromend water. In de avond brand er een peertje, heel zwak. Sinds een half jaar is er elektriciteit gekomen. Wat een verschil met het paleis van koningin Atut in de hoofdstad Serang in Banten waar het ’s avonds een grote lichtzee is en waar ze zowel haar kantoor als haar villa zojuist voor de derde keer sinds het begin van haar machtstermijn volgens de laatste mode heeft laten verbouwen, met overheidsgeld wel te verstaan. We rijden verder langs bamboeschuren, waarin gezinnen wonen, langs het groene rijstveld.
Loze beloften
Bij binnenkomst in het dorp is het met de ratjetoe aan vlaggen net een verkiezingscircus. Alle bamboehuizen zien er fleurig uit met de rode, blauwe en groene partijvlaggen. Overal hangen posters en lopen mensen in de T-shirts van de partijen. “Je ziet al die kandidaten een keer in de vijf jaar. Dan komen ze met zakken rijst en olie langs, maken ze hun loze beloften en weg zijn ze weer”, zegt Anton cynisch.
“De partij die het meeste geld aan het dorpshoofd geeft, wint”, legt Anton uit. Hij geeft de avond voor de verkiezingen zijn mensen ‘advies’ op wie ze moeten stemmen. De dorpsbewoners hebben zelf geen flauw benul. De meeste inwoners van het dorp zijn analfabeet, net zoals 50 % van de kinderen ook niet naar school gaat.
Antons moeder weet op wie ze gaat stemmen, eigenlijk op wie ze niet moet gaan stemmen. “Anton heeft gezegd niet op Golkar (voormalige politieke machine van president Soeharto, en partij van koningin Atut), maar op de Partij van Jokowi”. Ze heeft nog niet echt goed voor ogen wie deze Jokowi is. Anton legt haar uit dat hij de populaire gouverneur van Jakarta is en eigenlijk Joko Widodo heet. Dat Megawati Soekarnoputri, de dochter van de eerste president van Indonesië, deze man als presidentskandidaat van haar Strijdende Democratische Partij, PDI-P, naar voren heeft geschoven.
De gewone man
Jokowi heeft geen militaire, bureaucratische of corrupte achtergrond. Deze zoon van een meubelmaker werd enkele jaren geleden gekozen tot burgemeester van zijn stad Solo. Als man van de wong celik, de gewone man, deed hij het zo goed, dat hij niet alleen de prijs van beste burgemeester van Indonesië in de wacht sleepte, maar ook binnen de partij van Megawati als een razende ster steeg.
Anton legt steeds meer omstanders uit dat deze Jokowi het grootste deel van de dag in het veld is. Onaangekondigd wijken bezoekt. Zo krijgt hij een betere indruk. Op plekken waar sloppenwijken stonden liet hij sociale woningbouw verrijzen. De overstromingen in vooral de arme wijken heeft hij aangepakt en zijn corrupte ambtenaren de laan uitgestuurd. Anton suggereert voorzichtig dat voor Indonesië en zijn moeder deze Jokowi en zijn partij de beste keuze zou zijn.
Ik zie Antons moeder en haar buren twijfelen. Het verhaal klinkt goed. Maar het dorpshoofd heeft ook staan meeluisteren. Zijn gezicht betrok naarmate het verhaal over Jokowi beter klonk. Het is duidelijk dat Jokowi’s partij het dorpshoofd niet met een zak geld heeft omgekocht.
Helpen
Anton’s collega Dian die ook met ons mee is, vertelt dat hij samen met vrienden een organisatie heeft opgezet die zoveel mogelijk dorpen voor de verkiezingen afgaat om mensen te helpen met het maken van een goede keuze. Samen nemen ze het partijprogramma door. Maar het blijft moeilijk de bevolking de grondbeginselen van democratie bij te brengen, zolang de partijen de dorpshoofden omkopen.
“We zijn op de verkeerde plek”, grapt Dian. “We moeten niet eerst de bevolking leren wat democratie is, maar al die corrupte partijen”. Maar hij vreest dat het nog generaties zal duren voordat Indonesië werkelijk een democratie is. “In de politiek draait het vooral om geld en macht. Dat is in de afgelopen jaren alleen maar erger geworden”. Hoe oprecht en eenvoudig Jokowi ook is, tussen alle haviken is het maar de vraag of hij zich staande kan houden.
