BLOG – President Soeharto gebruikte zijn militairen om in de dorpen militante moslims uit te schakelen. De huidige president Joko Widodo wil zijn manschappen als 'pacifisten' op het Indonesische platteland inzetten. Na een cursus van de imam in de moskee moeten ze jongeren de vredesboodschap van de koran uitleggen in de hoop het extremisme uit te schakelen.
De Indonesische staat maakt zich grote zorgen over de radicalisering van jongeren. Meer dan honderd jihadisten vertrokken in de afgelopen twee jaar naar Syrië. Waaronder de zonen van de bekende terrorist Samudra die in 2004 verantwoordelijk was voor de bomaanslag op het toeristeneiland Bali en daarvoor de doodstraf kreeg. De moeder van Samudra vertelt dat ze sinds kerst haar twee kleinkinderen niet meer heeft gezien. Ze vreest dat ze in de sporen van hun vader zijn vertrokken. Samudra vocht in de jaren tachtig als 'mujahedeen' tegen de Russen in Afghanistan. Bij terugkeer werd hij lid van de terreurbeweging de Jemaah Islamiyah (JI), die net zoals IS, voor een kalifaat, een Islamitische staat, vecht.
Soeharto was doodsbang dat militanten zijn gezag zouden ondermijnen en Indonesië in een radicale moslimstaat staat zouden veranderen
Niet alleen jongeren sluiten zich aan bij IS. Zelfs complete gezinnen met baby's verlieten huis en haard. Een familie met zestien gezinsleden is nog steeds zoek in Turkije. In hun dorp hadden ze gezegd dat ze op vakantie gingen. De Turkse autoriteiten konden bij de grens een andere Indonesische familie nog net tegenhouden die zich aan de overkant bij IS wilde voegen.
De angst bestaat dat bij terugkeer deze militanten hele dorpen gaan opzetten tegen de Indonesische republiek. Dat deden jihadisten als Samudra immers ook.
Onder Soeharto werden soldaten als 'speurhonden' ingezet om extremisten uit te schakelen. De generaal die Indonesië van 1965 tot 1998 bestuurde was doodsbang dat militanten zijn gezag zouden ondermijnen en Indonesië in een radicale moslimstaat staat zouden veranderen. Daarom waren tijdens zijn regime alle islamitische symbolen verboden en mochten vrouwen geen hoofddoeken dragen. Radicale moslims werden met keiharde hand onderdrukt.
Sinds Soeharto's gedwongen aftreden durven militanten weer van zich te laten horen. Vanuit de gevangenis roept de bebaarde leider van de Jemaah Islamiyah, Abu Bakar Baashir, zijn aanhangers op zich massaal bij IS in Syrië en Irak aan te melden. Op het gevangeniseiland Nusakambangan, waar Baashir een straf van 15 jaar uitzit, trof de politie vorige week in de jungle een madrassa, een koranschool, aan van waaruit de radicale boodschap van Baashir wordt verspreid.
De boodschap die de militairen moeten uitdragen is helder: islam predikt vrede en is tegen geweld
Het leger wil nu de harten van de Indonesiërs winnen. Met een grootschalig sociaal programma op het platteland hopen de soldaten het vertrouwen van de bevolking terug te krijgen. Bijna 10.000 militairen verspreiden zich in mei over 61 districten waar ze kapotte wegen en bruggen gaan repareren, moskees en kerken zullen opknappen en scholen en lokale overheidsgebouwen van een nieuw verfje willen voorzien. Als het dorp er weer als nieuw bijstaat, gaan de soldaten met het volk in discussie om ze te waarschuwen voor de gevaren van extremisme.
Niet iedere soldaat kent de koran. Daarom krijgen ze van te voren les van gematigde geestelijke leiders. De boodschap die de militairen moeten uitdragen is helder: islam predikt vrede en is tegen geweld.
Ach, dat geklets over de koran. Wat heeft dat nou voor zin?
Maar in de dorpen reageren de bewoners vooralsnog huiverig op de komst van zoveel militairen. Ze hebben geen goede herinneringen aan soldaten overgehouden. Tijdens het Soeharto-regime stond er in ieder dorp een militaire post. Het ging de generaal niet alleen om de extremisten. Al zijn tegenstanders moesten worden uitgeschakeld.
Mugiyanto van de Indonesische Organisatie van Verdwenen mensen werd in de nadagen van Soeharto's dictatuur van zijn bed gelicht. Soldaten blinddoekte Mugi, zoals zijn vrienden hem noemen, samen met een mede-activist. Ze werden opgesloten ergens in een militair gebouw en van daaruit naar een rijstveld gebracht. Mugi dacht dat soldaten hem zouden executeren. Hij werd dagenlang gefolterd. Uiteindelijk lieten ze hem vrij. Van zijn vriend is nooit meer wat vernomen. "We waren geen radicale moslims. We streden als activisten tegen de dictatuur van Soeharto." Nog steeds worden tientallen activisten vermist.
Joko Widodo heeft net zoals zijn voorganger, de generaal Susilo Bambang Yudhoyono, beloofd een mensenrechtentribunaal in te stellen die onderzoek moet doen naar het verleden. Maar niemand gelooft dat Widodo zich aan zijn woord zal houden. In zijn regering zitten opnieuw Soehartro-getrouwen met bloed aan hun handen.
Zorg dat die jongens die hier de hele dag maar rondhangen wat te doen krijgen, dan blijven ze heus wel en gaan ze niet naar Irak!
Pas als de militairen die misdaden tegen de menselijkheid hebben begaan zijn berecht, kunnen de Indonesiërs een streep onder het verleden te zetten. Nu voelen ze zich opnieuw bedreigd. "Waarom moet er weer een militaire post in mijn dorp komen", zegt een boer in het rijstveld. Hij vertrouwt soldaten niet. Hij heeft een trauma aan de Soeharto-tijd overgehouden. Ook in zijn dorp verdwenen mensen. Wat hem betreft hoeven ze niet te komen om de kapotte brug te repareren. Hij heeft ook geen zin om met ze over zijn geloof te praten. "Daar hebben we de imam voor."
Als Joko Widodo graag wil dat de jonge mannen in zijn dorp zich niet bij IS aansluiten, moet hij het onderwijs verbeteren en meer banen regelen. "Ach, dat geklets over de koran. Wat heeft dat nou voor zin? De president beloofde een betere irrigatiesysteem, zodat mijn rijstvelden meer water krijgen. Dat is ons grootste probleem. Zorg dat die jongens die hier de hele dag maar rondhangen wat te doen krijgen, dan blijven ze heus wel en gaan ze niet naar Irak!"
