Nooit eerder stond een vrouw aan het hoofd van het Sultanaat. Alle symbolen rond het Indonesische vorstenhuis zijn mannelijk, tot aan de moskee toe. De koning haalt zijn schouders op. Hij staat bekend als een moderne vader.
Je mag het een ware paleisrevolutie noemen. De benoeming deze week van prinses Pembayun tot de wettelijke opvolgster van haar vader Sri Sultan Hamenkubuwono X van Jogjakarta. De Kraton stond te trillen op zijn grondvesten. Nooit eerder in de geschiedenis leidde een vrouw het sultanaat. De mannelijke tak van de koninklijke familie is woedend. Een Sultanin kan niet volgens het opvolgingsrecht. Ze bestaat zelfs niet. Alle symbolen van het sultanaat zijn mannelijk tot in de moskee van de culturele hoofdstad van Indonesië toe. Koning Sri heeft lak aan alle kritiek. Hij heeft geen zonen, maar dochters en die hebben in deze tijd evenveel rechten, vindt hij. Indonesische feministen juichen de nieuwe koningin van Jogjakarta toe. Drie hoeraatjes voor de aanstaande vorstin!
De broers, stiefbroers en alle mannen binnen de koninklijke familie van Hamenkubuwono willen niets te maken hebben met de aanstaande vorstin. Ze weigeren ook nog maar een woord met haar vader, de sultan, te wisselen. Zijn besluit zijn oudste dochter naar voren te schuiven is de nagel aan de doodskist van het oudste sultanaat van Indonesië, vrezen zij. Het vorstendom in Jogjakarta komt voort uit het Mataram Koninkrijk, een hindoe-boeddhistisch rijk, dat vanaf de 8ste tot de 10e eeuw op Midden-Java regeerde. De populaire monumentale tempels als de Prambanan en de Borobudur stammen nog uit die tijd. Met een vrouw aan de macht, zal een van de laatste sultanaten verdwijnen, is het argument van de broers van de koning.
Hij weigerde zoals zijn vader en voorvaderen met meerdere vrouwen een relatie aan te gaan, om zo zeker te zijn van een mannelijke opvolger
De koning haalt zijn schouders op. Zijn broers zijn gewoon jaloers. Want een van hen had verwacht Hamenkubuwono in zijn paleis te mogen opvolgen. De sultan heeft namelijk de 'pech' alleen maar dochters te hebben 'geproduceerd', maar liefst vijf in totaal en geen zoon. Hij weigerde zoals zijn vader en voorvaderen met meerdere vrouwen een relatie aan te gaan, om zo zeker te zijn van een mannelijke opvolger. Zijn vader had naast zijn vrouw, de koningin, vier minaressen die hem 21 kinderen gaven. Hamenkubuwono is de zoon van een van die concubines. Sri doorbrak de polygamie. Hij staat bekend als een moderne vorst die zich bekommert om de rechten van vrouwen.
Zijn vijf dochters zullen hem zeker haarfijn op hun rechten hebben gewezen. De Kraton is al jarenlang een plek waar de sultan tussen alle vrouwen in de minderheid is. De koning lijdt er niet onder. Hij heeft er zelf aan bijgedragen door als een moderne vorst en vader zijn dochters allemaal een goede opleiding te geven. Het gevolg daarvan is dat alle vijf jonge vrouwen even vrijgevochten en uitgesproken zijn.
Prinses Pembayun, die aan het hoofd staat van het kleine zakenimperium van haar vader en over zijn bedrijven de dagelijkse leiding voert, laat zich dan ook niet de kaas van het brood eten door haar boze ooms. 'Het Sultanaat van Jogjakarta stond nooit bekend als een star vorstendom. Door de eeuwen heen vonden er genoeg veranderingen plaats. Toen mijn vader aan de macht kwam, besloot hij vrouwen in het paleis een stem te geven en ze te betrekken bij de dagelijkse activiteiten. Dat is zijn grootste verdienste. Vroeger mochten bijvoorbeeld vrouwen zelfs niet dansen', luidt haar antwoord op de kritiek van haar mannelijke familieleden.
Hamenkubuwono is een slimme man. Hij heeft zijn dochters lang geleden al voorbereid. Samen met zijn vrouw koningin Hemas die bekend staat als een zeer goede politica en diplomate. Op alle posten waar vroeger zijn neven, halfbroers of stiefbroers zaten, zette hij na hun dood zijn dochters in. Langzaam bleef er geen man meer aan de top in de Kraton over, behalve hij zelf. De fluwelen paleisrevolutie vond al veel eerder stilletjes plaats. De koning is 68. Hij kan nog wel even mee. Maar mocht hij eerder komen te overlijden en zijn dochter neemt het van hem over dan is de Kraton een geheel vrouwelijk vorstenhuis geworden. Ik geloof niet dat er ergens in de wereld een ander voorbeeld is te vinden.
Liefhebbers van het sultanaat in Jogakarta maken zich overigens wel grote zorgen. Want alles is zo mannelijk in het paleis. De Sultan heeft ook als titel Kalifatullah, dat betekent 'wijze geestelijke leider'. Voor de titel bestaat geen vrouwelijke naam. In de moskee, waar vrouwen niet mogen komen, heeft de sultan een speciale plek tussen de imam en zijn volgelingen. De sultan draagt ook de heilige kris, het zwaard. Er zijn honderden tradities die de mannelijke eigenschappen van de koning benadrukken. De sultan haalt opnieuw zijn schouders op. Hij is samen met zijn dochters bezig om nieuwe paleiswetten op te stellen. Naast ieder mannelijke titel komt er ook een vrouwelijke bij te staan. Zelfs in de moskee. Zijn broers volgen tandenknarsend al die veel te moderne bewegingen.
