In de jungle van Calais had ik ze ook gezien. Het gaat om Bidoen, ‘zonder’ in het Arabisch, oftewel mensen zonder nationaliteit: ‘bidoen jinsiya’. De Koeweiti autoriteiten betitelen ze als illegale inwoners van Koeweit.
De aanduiding voor deze groep is in de loop der jaren veranderd”, vertelt Jaser, die geboren en getogen is in Koeweit. “Aanvankelijk heetten ze de ‘woestijnbewoners van Koeweit’. Het zijn Arabische stammen die ook deels in Irak, Syrië en Saoedi-Arabië wonen. Koeweit erkent hen niet als burgers, al mogen ze er wel werken.
“Een Europees paspoort geeft status
Maar waarom zouden Bidoen vluchten uit Koeweit, waar ze wel mogen werken, om in een Grieks vluchtelingenkamp te belanden, of erger: in Calais? Jaser: “Ze zijn barre omgevingen gewend, voor hen is overleven in een kamp niet zo moeilijk. Zonder papieren ben je niets in Koeweit: je wordt beoordeeld op je paspoort. Een Europees paspoort geeft status.”
Bidoen in Calais
In de jungle van Calais had ik eerder een man met blauwgroene ogen Arabisch horen spreken. “Ben je Syrisch?” had ik gevraagd; Syriërs hebben soms blauwe ogen. “Nee, ik kom uit Koeweit”, antwoordde hij. Er bleken tientallen Koeweiti in Calais te verblijven. Hij trommelde er een aantal voor me op: ze waren allemaal Bidoen. “Waarom willen jullie naar het Verenigd Koninkrijk?” vroeg ik de man met de blauwgroene ogen. Hij was al wat ouder, zeker vijftig. “Het Verenigd Koninkrijk is op de hoogte van onze situatie. In België of Nederland hebben ze nog nooit van ons gehoord.”
Schatrijk land
Via de vrijwilliger van de Sloterplasbrunch kom ik in contact met Abdoe al-Tahry, een Bidoen in het vluchtelingenkamp in Kavala. Hij is zeventien. “Als Bidoen kon ik in Koeweit niet naar school, zonder identiteitspapieren kun je er niets. Terwijl ik zo graag wil leren… Ik heb Engels van de tv geleerd, en van mijn Koeweiti vrienden die me hielpen. Ik kan het alleen nog niet schrijven. Hier in Griekenland ben ik de letters aan het leren. We wilden echt weg uit Koeweit, we zijn er rechteloos. In 2012 waren er protesten om rechten voor de Bidoen op te eisen; een aantal mensen is gearresteerd, waaronder een Koeweiti die het voor ons opnam. En een paar jaar geleden kwamen de autoriteiten naar ons toe, om ons de Comoorse nationaliteit aan te bieden. We konden daar alleen maar om lachen: je krijgt ook daar geen enkel recht mee. Waarom kan een schatrijk land als Koeweit ons geen papieren geven, en een huis? Meer vragen we niet.”
“Als je maar betaalt kun je vanuit Koeweit met een vals paspoort naar Turkije vliegen
“In Turkije betaalde mijn vader een nieuwe smokkelaar om vanuit Izmir naar Chios te komen. Op Chios was het niet best: we zagen maffia, we zagen vechtpartijen, we wilden daar weg. Via de UNHCR konden we in een kamp geplaatst worden in Kavala, bij Thessaloniki. We hebben geluk gehad, het is hier veel beter dan op Chios.”
Protesten. – Foto: Youtube
Illegale inwoners
Abdoe en zijn vader zijn niet de enige Bidoen in Kavala. Er zitten nog zeven andere families; in totaal gaat het om 39 mensen. Ik vertel Abdoe dat er in Calais ook Bidoen zaten. “Mijn broer zat daar! Hij heeft uiteindelijk in Frankrijk een verblijfsvergunning gekregen. Hij is hier net op bezoek geweest, van de Grieken mocht hij een week blijven.”
Volgens het rapport van Human Rights Watch over de gebeurtenissen in Koeweit in 2016 zijn er “minstens 105,702 staatloze Bidoen” in het land. “Nadat de aanvankelijke registratie voor het staatsburgerschap in 1960 eindigde, werden de aanvragen voor het Bidoen staatsburgerschap doorgeschoven naar bestuurlijke commissies, die de aanvragen een aantal decennia later nog steeds niet hebben afgehandeld”, zegt HRW. De autoriteiten claimen dat veel Bidoen “illegale inwoners” zijn die “opzettelijk hun identiteitspapieren hebben vernietigd om in aanmerking te komen voor de privileges die Koeweit aan zijn burgers toekent.”
“Leden van de Bidoengemeenschap protesteerden publiekelijk tegen het falen van de regering om hun aanvragen voor het burgerschap te behandelen: ze gingen de straat op, ook al waarschuwde de regering dat Bidoen niet mogen samenscholen. Artikel 12 van de Wet op de Publieke Bijeenkomsten verbiedt niet-Koeweiti echter om deel te nemen aan openbare bijeenkomsten”, aldus Human Rights Watch.
“In 2016 meldden de Comoren dat zij openstonden voor het Koeweiti plan om de Comoren eilanden te betalen teneinde de Bidoen economisch burgerschap te verlenen. Nadeel van het plan was dat de Bidoen dan een buitenlandse nationaliteit kregen, waardoor ze riskeerden uit Koeweit gedeporteerd te worden – wat mogelijk in strijd is met het recht op gezinsleven”, concludeert de mensenrechtenorganisatie.
