Oprichter Ralf Embrechts (links) en lid-vrijwilliger Ringo Slikboer (rechts) van stichting Quiet Community. Beeld: Tammy van Nerum
Mensenrechten

Hier hoef je niet te bewijzen dat je arm bent

Wie in Nederland arm is, kan rekenen op veel wantrouwen en obstakels van instanties. Oprichter Ralf Embrechts en lid-vrijwilliger Ringo Slikboer van stichting Quiet Community laten zien dat het anders kan. ‘We willen het vooroordeel wegnemen dat armoede je eigen schuld is.’

Door 3 september 2021
armoede discriminatie Goal Getters SDG 1 sociaal onrecht
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
“Als je niets hebt, kun je ook niets krijgen.” Ringo Slikboer (51) weet alles van het bureaucratische moeras waar mensen in armoede in Nederland veelal in verzinken. Toen hij zo’n drie jaar geleden naar Nederland terugkeerde na een relatiebreuk – hij had jaren in Polen gewoond – kwam hij aan met lege zakken. Hij vond een kamer in Tilburg, maar raakte die al snel weer kwijt. “En als je geen huis hebt, krijg je geen werk; als je geen werk hebt, krijg je geen huis.”

Door de vele regeltjes zat een daklozenuitkering er ook niet in. “Dan moest ik eerst bewijzen dat ik geen geld had. Ik had nog een Poolse bankrekening dus dat konden ze niet nagaan. Omdat ik wel de zorgverzekering moest betalen, liep ik een schuld van duizenden euro’s op. Ik kon zelfs niet bij de daklozenopvang terecht, omdat zij voorrang geven aan daklozen met een drank- of drugsverslaving. Telkens viel ik tussen wal en schip.”

OneWorld portretteert mensen die zich inzetten voor een betere buurt, school, of werkomgeving. De Verenigde Naties en miljoenen betrokken burgers spraken hiervoor de duurzame werelddoelen af (SDG’s), die we in 2030 moeten halen. Denk aan gendergelijkheid, géén armoede, betaalbare en duurzame energie en kwaliteitsonderwijs voor iedereen. De Goal Getters in deze rubriek gaan daar nu al voor. Geïnspireerd? Check hier wat jij kunt doen.
Slikboer doet zijn verhaal bij Quiet Community, de stichting waar hij lid-vrijwilliger is. Deze stichting, die begon in Tilburg en sinds 2013 uitbreidde naar andere steden, maakt zich sterk om mensen in armoede te steunen en vooral ook om de schaamte rond armoede te verbreken. Dat doet de stichting met sociale activiteiten, een eigen magazine en samenwerkingen met ondernemers die gratis producten, diensten en verwennerijen aanbieden. “Quiet wil de kloof tussen arm en rijk verkleinen”, zegt oprichter Ralf Embrechts (57). “We laten mensen weten dat ze gehoord en gezien worden, om zo de te schaamte verminderen zodat ze even op adem komen.”
“

We willen armoede een gezicht geven

Eigenlijk begon Quiet als ludieke actie: in 2013 besloot de Tilburgse schrijver A.H.J. Dautzenberg samen met Embrechts een parodie te maken op de Quote 500, namelijk de Quiet 500. Deze armoedeglossy maakt ‘lawaai voor stille armoede’, simpelweg door verhalen te delen over hoe mensen in armoede terechtkwamen, hoe zij rondkomen, en waar ze tegenaan lopen. De eerste Quiet 500 kwam in 2013 uit, deel twee was er in 2016, en deel drie komt in oktober 2021 uit. Embrechts: “We zetten de schijnwerpers op armoede en roepen mensen op tot actie: doe er iets aan.”

Veel solidariteit

Hij maakte zich zorgen over de groeiende ongelijkheid, en merkte dat initiatieven van de overheid vaak de plank misslaan door van wantrouwen uit te gaan. “Ik wilde het vooroordeel doorbreken dat armoede je eigen schuld is, dat je wel lui zal zijn.” Embrechts noemt zichzelf een ‘luis in de pels’. Als directeur van MOM Tilburg, een samenwerkingsverband van organisaties die zich bezighouden met onderwerpen als armoede, eenzaamheid en gezondheid, staat hij met één been in de leefwereld van mensen in de wijk en met het andere in het systeem.

Maar alleen een magazine was niet voldoende; in 2015 opende de eerste Quiet Community haar deuren in Tilburg en inmiddels zijn er ook vestigingen 10 andere steden, waaronder Rotterdam, Groningen en Maastricht. Quiet gaat zelf op zoek naar mensen in armoede, bijvoorbeeld bij de Voedselbank of een vrouwen-emancipatiecentrum. Daar krijgen mensen de gelegenheid om lid te worden van Quiet. Leden zijn welkom bij de activiteiten van Quiet, denk aan inloopochtenden waar nieuwe en oude leden elkaar simpelweg ontmoeten, maar ook sportactiviteiten, samen tuinieren en soms een campagne om problemen in de stad aan te kaarten, zoals menstruatiearmoede in Tilburg.

“

Als je weinig geld hebt en niet werkt is het moeilijk om sociale contacten op te doen

Ringo Slikboer kwam in 2019 via de Voedselbank met Quiet Tilburg in aanraking. “Vanaf het eerste moment voelde ik me thuis. Als je weinig geld hebt en niet werkt is het moeilijk om sociale contacten op te doen, en hier kwam ik mensen tegen die in dezelfde situatie zaten. Daardoor werd het makkelijker om erover te praten.” Slikboer helpt de Tilburgse locatie met ICT-onderhoud en timmerwerk, want in beide heeft hij ervaring. “Ik ben heel veelzijdig,” lacht hij.
Spullen die gedoneerd zijn aan Quiet Community.Beeld: Tammy van Nerum
Verder krijgen de leden gratis diensten aangeboden via een app. Ondernemers uit de stad wordt gevraagd om zo vaak als zij willen een gratis dienst aan te bieden. Kappers geven gratis knipbeurten, restaurants geven een etentje, een eigenaresse van een lingeriewinkel komt persoonlijk langs om BH-maten op te meten. Slikboer scrolt door de app om te laten zien hoe het werkt: als je ‘ja’ zegt kun je de deal verzilveren, bij een ‘nee’ gaat de aanbieding gelijk door naar een ander. Een soort marktplaats zonder geld. “Ik heb wel eens een theaterbezoek gekregen, een bon bij een sportwinkel, een barbecue. Het zijn kleine dingen, maar zoiets geeft je weer even het gevoel dat je echt mens bent.” Oprichter Embrechts: “Quiet is een nieuwe vorm van solidariteit. Niet door geld te vragen, maar door mensen te vragen om iets bij te dragen waar ze goed in zijn.”

De financiering voor de lokale stichtingen komt van fondsen, donaties en soms een subsidie – maar gemeenten mogen nooit de voorwaarden bepalen. Elke locatie heeft hooguit twee betaalde medewerkers in dienst die bijvoorbeeld de financiering regelen, leden werven of activiteiten coördineren. Verder draait de stichting op vrijwilligers.

Mensen schamen zich

Regelmatig zoekt Quiet de media op. De inmiddels beroemde Hanny, die eerder dit jaar bij Op1 zat, is bijvoorbeeld ook lid-vrijwilliger bij Quiet Tilburg. Ze kwam via de stichting bij het programma terecht in een tijd dat het onderwerp ‘armoede’ door de toeslagenaffaire veel aandacht trok. Hanny maakte diepe indruk op kijkers, door te vertellen over de vernedering waar zij regelmatig tegenaan loopt als bijstandsontvanger.
“

Bij Quiet gaan we juist uit van vertrouwen

Embrechts weet er alles van: hij heeft jarenlang in het sociaal domein gewerkt, onder andere voor de gemeente Tilburg. Hij zag het beleid steeds harder, bureaucratischer en wantrouwender worden. “Wie nu bijstand aanvraagt, moet 23 verschillende regelingen aanvragen: huurtoeslag, zorgtoeslag, kinderopvang, ga zo maar door. Drieëntwintig! Dat is dus 23 keer laten zien dat je arm bent.” Zelfs hulpinstanties zoals de Voedselbank vragen tegenwoordig om een bewijs dat je écht in aanmerking komt voor hulp. “Dat was vroeger niet zo. En terecht: mensen schamen zich al genoeg. Bij Quiet gaan we juist uit van vertrouwen. Leden hoeven níet te bewijzen dat ze arm zijn.”

Of Slikboer inmiddels minder schaamte voelt voor zijn financiële situatie? “Zeker”, knikt hij. “Omdat ik er vaker over praat, maar ook omdat het inmiddels weer beter gaat.” Momenteel volgt hij een opleiding om buschauffeur te worden. Toch raakt hij even geëmotioneerd als hij vertelt over de moeilijke weg die hij heeft afgelegd. Over het jaar waarin hij in een tentje in het Amsterdamse bos woonde en ’s nachts lege flessen verzamelde, om van het statiegeld wat eten te kopen. Over het moment dat hij eigenlijk niet meer wilde leven. “Maar ik wil het toch vertellen, want ik hoop dat iemand er wat van kan leren. Armoede kan iedereen overkomen. Echt, iedereen.”

Vanaf 5 oktober is de nieuwe Quiet 500 verkrijgbaar in de boekhandel, tijdschriftenspeciaalzaak of via Quiet.nl.

'De tijd is rijp voor een hoger minimumloon'

We willen niet te vroeg juichen; politici roepen wel vaker iets

Als je moet kiezen tussen tampons en avondeten

‘Ik gebruikte wc-papier of een sok.’

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons