Een paar dagen na de ontruiming van het pand kreeg de politie opdracht het plein te ontruimen. Ze ramden er lustig op los en gebruikten een waterkanon. Vlak onder de uitgespreide armen van het enorme beeld van Paus Johannes Paulus riep een agent tegen zijn collega’s dat ze “een arm moesten breken” van de wegrennende Eritreeërs.
Een deel van de ontruimde Eritreeërs ging naar de Via Collatina, aan de rand van Rome. Het oude bruine kantoorpand is sinds 2004 gekraakt. Er wonen ongeveer 800 vluchtelingen.
Migratie in rubberboten stamt uit de jaren '90
In die jaren stonden Noord-Amerikanen overigens bovenaan in de Italiaanse immigratiestatistiek, die de Caritas op het Piazza San Giovanni in jaarlijkse rapporten nauwkeurig bijhoudt.
Italië zelf was in die jaren nog aan het wennen aan haar veranderde positie van emigratieland naar immigratieland. Al snel werd het land bekritiseerd met de benaming colabrodo (vergiet), door haar moralistische Noord-Europese broeders die iets minder kustlijn, of een ‘veiliger’ geografische ligging hadden.
De grillige, lange Italiaanse kusten zijn sindsdien de redding voor vele vluchtelingen die de gevaarlijke oversteek over de Middellandse Zee wagen. De aankomst van boten met vluchtelingen is sindsdien alleen toegenomen. Het aantal doden dat op de bodem van de Middellandse Zee ligt ook.
“Velen komen terecht in onhoudbare situaties van dagelijkse uitbuiting en dakloosheid
De Eritrese kok tikte me op mijn schouder bij mijn eerste bezoek aan het pand in 2013. “Je bent journalist?” Hij slikte en zei ten einde raad te zijn. Zijn broer was uit Eritrea gevlucht, maar was ergens in het grensgebied tussen Eritrea en Sudan ontvoerd, waar hij werd vastgehouden.
Amanuel zei dat hij al 5000 dollar had betaald voor de vrijlating van zijn broer, maar dat diens kidnappers daarna nog eens 8000 dollar wilden. Dat geld had hij niet. Ook de eerdere 5000 had hij niet, maar hij had het bedrag met veel moeite bij elkaar geschraapt. Uiteindelijk betaalde Amanuel in totaal 20.000 dollar om zijn broer vrij te krijgen. De geldtransacties liepen via Western Union.
Kidnappers uit Sudan
In de loop van de onderhandelingen veranderden de telefoonnummers naar nummers in Israël, Khartoum en Juba. De kidnappers kwamen uit Sudan, het zijn Palestijnen en Egyptenaren, zei Amanuel, die de Sinaïwoestijn noemde als de plek waar mensen zaten met informatie over de ‘business’.
Zijn broer had hem verteld dat hij gevangen werd gehouden met negentien andere mannen en zes meisjes. De kidnappers, had zijn broer hem gezegd, waren zeer religieus, en gingen iedere vrijdag naar de moskee. Maar daarna kwamen ze terug, en verkrachtten de jonge meisjes die ze hadden ontvoerd. Het lukte Amanuel niet verder te praten, te zeer aangedaan door de verhalen van zijn broer.
Tijdens ons laatste contact liet Amanuel me weten dat zijn broer was vrijgelaten en ergens in Egypte verbleef, maar dat de andere gijzelaars nog vastzaten. Amanuel kan ik niet meer terug vinden. Zijn nummer is onbereikbaar, en de laatste keer dat ik hem in de Via Collatina zocht, bleek de situatie in het pand veranderd. Voor de deur hield een man de wacht; hij liet me niet binnen. Amanuel was vertrokken en zat ergens in een gekraakt pand bij het Centraal Station van Rome, zei de Eritrese man.
Honderd panden op de lijst om ontruimd te worden
“Het Italiaanse politieke gezelschapsspel van verantwoordelijkheid afschuiven is na de rellen op het Piazza Indipendenza in volle gang
Zelfs politiechef Gabrielli is geïrriteerd. Volgens hem had de Regio Lazio, waarin Rome ligt, een bedrag van 130 miljoen euro vrijgemaakt voor oplossingen voor de opvang van geregistreerde asielzoekers en anderen die ontruimd zouden worden. “Maar wat is er met dat plan en het geld daarvoor gebeurd?!” De burgemeester van Rome, Virginia Raggi, heeft zich pas na dagen mediastilte getergd uitgelaten over de prefect, die op haar beurt spreekt van een ‘cleaning’ operatie. Het gebeurt zelden dat Italiaanse autoriteiten zich in eigen land in het Engels over iets uitlaten. De prefect is op haar beurt weer kwaad op andere autoriteiten. Minister Minniti van Binnenlandse Zaken zegt intussen dat het zijn pakkie-an niet is, en dat alle verantwoordelijkheid bij het Romeinse stadsbestuur, de Regio en de politie ligt. Kortom, het Italiaanse politieke gezelschapsspel van verantwoordelijkheid afschuiven is na de rellen op het Piazza Indipendenza in volle gang.
De ex-bewoners van de Via Curtatone en anderen – niet alleen vluchtelingen – die met woningnood kampen, vragen intussen om de oprichting van een institutionele Ronde Tafel, waarin zij en alle andere betrokken partijen overleg met elkaar voeren, om zo tot oplossingen te komen. Momenteel overwegen de Italiaanse autoriteiten om gebouwen in te zetten die aan de maffia zijn ontnomen, in het kader van de Italiaanse ‘pluk-ze’ wet.
