In het zelfgebouwde vluchtelingenkamp met open riolen buiten de Pakistaanse stad Peshawar moet Akhtar Muhammad huilen. Ontmoedigd en met lege handen keerde hij terug uit Afghanistan. Twee maanden geleden probeerde hij met zijn gezin een nieuw bestaan in het land van zijn voorouders op te bouwen. Maar er was helemaal niets: geen huis, geen school, geen baan. Het gezin kampeerde tijdelijk in een tentje. Voor drinkwater betaalde hij de lokale bewoners 1 dollar per emmer. Bovendien kwamen de Taliban steeds dichterbij. De tolk bevestigt het verhaal van Muhammad. Hij is net terug uit Kaboel waar hij zijn paspoort moest verlengen. “Onderweg werd ik vier keer door de Taliban aangehouden. We waren doodsbang.”
Meer hulp leidt tot meer corruptie. Dat heeft Afghanistan wel bewezen.
De voormalige extremistische machthebbers rukken verder op. Toch wil Pakistan af van de 3 miljoen vluchtelingen die al sinds de inval van de Russen in de jaren tachtig illegaal in het land wonen. Officieel mogen ze tot eind van het jaar blijven. De Afghaanse vluchtelingen klagen over politie-invallen in hun huizen en over gedwongen uitzettingen. Bijna een half miljoen mensen pakten vorig jaar hun biezen. Er keren momenteel meer vluchtelingen terug uit Afghanistan dan er aankomen. De Taliban staan in hun achtertuin.
Europa stuurt de Afghaanse vluchtelingen onverbiddelijk terug: Afghanistan moet ze opnemen. De regering in Kaboel ondertekende vorig jaar een akkoord met de Europese Unie. In ruil voor de opvang van de uitgeprocedeerde landgenoten krijgt Afghanistan opnieuw vier jaar financiële steun, alsmede banenprojecten voor de terugkerende vluchtelingen.
“We zijn gewoon afgekocht”, zegt de tolk die steeds bozer wordt. Bij het paspoortenkantoor in Kaboel stonden lange rijen. Iedereen probeert tegen beter weten in toch naar Europa te komen. Afghanistan houdt ze niet tegen. Het geld is immers binnen.
Niet-bestaande banen, scholen en ziekenhuizen
Miljarden dollars pompte het westen de afgelopen jaren al in de wederopbouw van het land. Er zijn zoveel scholen en ziekenhuizen niet gebouwd. Waar zijn die banenprojecten die volgens Brussel zouden bestaan?
Amerika stak meer dan 850 miljard dollar in Afghanistan. Waar is al dat geld gebleven? Volgens een voormalige medewerker van ex-president Hamid Karzai behoort zijn land tot een van de meest corrupte naties ter wereld. Lokale bestuurders misbruikten op grote schaal fondsen die waren bestemd voor het bouwen van wegen, scholen en huizen. Ze huurden familiebedrijven in die een slechte gebouwen neerzetten of staken het geld in hun zak zonder verderiets te doen. De internationale gemeenschap kent het verhaal van de staatsbank van Afghanistan waar op een dag plotseling 850 miljoen dollar was verdwenen. Nationale politici kochten voor 130 miljoen dollar villa’s in de golfstaat Dubai. De donoren waren te druk met de crisis in Syrië en Irak. Er waren nauwelijks boekhouders die toezicht op de uitgaven hielden.
Nu heeft Afghanistan opnieuw 15 miljard euro voor vier jaar gekregen, in ruil voor het opnemen van de uitgeprocedeerde asielzoekers. Meer hulp leidt tot meer corruptie. Dat heeft Afghanistan wel bewezen.
In Pakistan regelt de vluchtelingenorganisatie UNHCR de repatriëring. Islamabad heeft geen enkel vluchtelingenverdrag ondertekend. Aanvankelijk kreeg iedere teruggekeerde Afghaan 400 dollar mee naar huis. Nu is dat nog maar de helft, dus is het animo ook minder. Verhalen over de uitzichtloosheid en terugkerend geweld schrikken af. De Pakistaanse hoge commissaris voor de vluchtelingen in Islamabad, Imran Zeb Khan, heeft zijn regering geadviseerd de terugkeer van Afghanen vanwege de oprukkende Taliban nog even uit te stellen. “Zelfs je hond stuur je daar niet heen”, vindt hij.
