Mensenrechten

Chef-kok Lelani Lewis vertelt het Caribische koloniale verhaal

Om aan hun eigen vraag naar suiker te voldoen, tuigden Europeanen een vreselijke industrie op. Met een reeks diners leert chef-kok Lelani Lewis haar gasten over de Caribische geschiedenis. ‘Ik realiseerde me nooit hoe sterk kolonialisme de keuken heeft beïnvloed.’

Door 9 mei 2023
duurzaamheid food foodie geschiedenis Goal Getters kolonialisme lifestyle SDG10 SDG12 sociaal onrecht suiker voedsel
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
“Ik vertel altijd het verhaal van de kokosnoot”, zegt Lelani Lewis (34). Als chef-kok en ondernemer bedacht zij Code Noir, een reeks educatieve diners over de koloniale geschiedenis in de Cariben, genoemd naar een Frans decreet uit 1685 over de omgang met tot slaaf gemaakte mensen. “Veel mensen denken dat kokosnoten van nature in de Cariben groeien, maar dat is niet zo. Europese schepen vervoerden ze in de koloniale tijd uit Azië naar Amerika. Bij schipbreuken voor de zuidelijke kust vielen de kokosnoten in de oceaan en spoelden ze aan op de Caribische eilanden. Zo zijn ze onderdeel geworden van de Caribische keuken.”
OneWorld portretteert mensen die zich inzetten voor een betere buurt, school, of werkomgeving. De Verenigde Naties en miljoenen betrokken burgers spraken hiervoor de duurzame werelddoelen af (SDG’s), die we in 2030 moeten halen. Denk aan gendergelijkheid, géén armoede, betaalbare en duurzame energie en kwaliteitsonderwijs voor iedereen. De Goal Getters in deze rubriek gaan daar nu al voor. Geïnspireerd? Check hier wat jij kunt doen.
Beeld: Michèle Margot
Lewis leerde dat zelf ook pas een paar jaar geleden, toen ze onderzoek deed naar de Caribische keuken. “Mijn vader komt uit Grenada, een eiland in de Cariben met veel suikerplantages. Ik realiseerde me nooit hoe sterk kolonialisme de keuken heeft beïnvloed. Dat levert heerlijke combinaties op van Afrikaanse, Europese, Aziatische en Caribische invloeden. Maar de geschiedenis is tragisch.”

De Code Noir-diners organiseerde ze in Amsterdam voor in totaal zo’n 300 mensen. “Het leek entertainment, met lekker Caribisch eten, storytelling en drankjes, maar ik wilde de gasten vooral iets bijbrengen over de Caribische geschiedenis.”

“

We staan in het Westen niet stil bij de gevolgen van onze consumptie

Het menu was volledig geïnspireerd door de koloniale geschiedenis. “Vlees en vis zijn niet zo belangrijk voor de Caribische keuken als veel mensen denken. We serveerden bijvoorbeeld cassavebrood met limabonen, maïssalsa en zoete aardappelchips: dat zijn inheemse ingrediënten. Later volgde een ‘Afrikaanse gang’ met bakbanaan, tomatenstoof en avocadomousse. En een Aziatisch gerecht – bara’s met kikkererwten, kokosyoghurt en tamarinde – omdat de Europeanen ook contractarbeiders uit China en India haalden. De gasten kregen ook een warm drankje met daarnaast een suikerklontje, waarop stond: ‘Ik ben een van de redenen dat er 12 miljoen Afrikanen tot slaaf zijn gemaakt. Drink me.’
Beeld: Michèle Margot

Vreselijke industrie

Wie de koloniale geschiedenis kent, gaat automatisch anders naar duurzaamheid kijken, denkt Lewis. “Toentertijd tuigden Europeanen een vreselijke industrie op voor de westerse behoefte aan suiker. En nog steeds staan we in het Westen niet stil bij de ecologische en menselijke gevolgen van onze massale consumptie van quinoa of avocado.” Die leidt in Latijns-Amerika bijvoorbeeld tot watertekorten door massaproductie en tot een tekort aan die producten voor bewoners.
“

Europeanen tuigden een vreselijke industrie op voor hun behoefte aan suiker

Lewis wil niet met een opgeheven vingertje zwaaien. “Ik kan niemand vertellen wat ze wel en niet mogen eten. Ik wil mensen vooral bewust maken van wat er op hun bord ligt en hoe het daar terecht is gekomen, zodat ze hopelijk andere keuzes maken.”

Op 11 mei 2023 verschijnt Lewis’ kookboek ‘Code Noir’ bij uitgeverij Nijgh & Van Ditmar.

Dit interview verscheen in het voorjaar van 2022 in OneWorld Magazine en eerder in mei 2022 op OneWorld.nl.

Food-activisme: eten in het verzet

Op een lege maag kun je geen revolutie voeren. Dat wisten de Black Panthers al, die in de jaren 60 gratis ontbijt uitdeelden aan zwarte schoolkinderen in de VS. Honger was volgens hen namelijk geen pech, maar een vorm van onderdrukking. Rond dezelfde periode kwam er in Europa en de VS een voedselbeweging op gang die zich richtte op duurzaamheid, eerlijke prijzen en diervriendelijkheid.

Verschillende bewegingen gebruiken voedsel als vorm van verzet. In de jaren 80 had je in de VS het antikapitalistische netwerk Food not Bombs. Zij bereidden veganistische en vegetarische maaltijden van voedsel dat weggegooid zou worden, en deelden die uit tijdens protesten tegen imperialistische oorlogen. Sinds de jaren 90 strijdt het internationale collectief La Via Campesina (Spaans voor ‘de boerenmanier’) voor wat zij ‘voedselsoevereiniteit’ noemen. Dat is het recht van boeren en oorspronkelijke bewoners wereldwijd om zélf te bepalen wat ze produceren en eten, zonder inmenging van buitenlandse overheden of bedrijven.

Ruby Joemai (25) maakt mode voor activisten

'Ik wil dat je mijn kleding draagt en denkt: ik heb iets te vertellen!'

Je vegaburger duurzamer dan kipfilet? Niet altijd

Waarom de ene vleesvervanger veel duurzamer is dan de andere.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons