Lege koffiekopjes op tafel, stapels documenten op stoelen, een onuitgepakte verhuisdoos in de hoek; in het kantoor van Europarlementariër Ska Keller (Groenen) worden zichtbaar prioriteiten gesteld. ''Ik heb zo een stemming en een bijeenkomst op hetzelfde moment'', zegt de Duitse Keller, terwijl ze druk door haar telefoon bladert. ''Ik heb nog niet besloten naar welke ik zal gaan.''
In 2009 – toen 27 jaar – trad Keller toe tot het Europarlement. Vanaf dat moment is haar ster snel gerezen. De welbespraakte activiste uit Brandenburg viel op, en werd vorig jaar verkozen tot lijsttrekker voor de Europese Groenen. Ze nam deel aan wat heette het 'eerste Europese presidentiële verkiezingsdebat' dat plaatsvond in Maastricht, en kruiste de degens met de huidige Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker over economische oplossingen in tijden van crisis.
Het is heel duidelijk dat de bezuinigingspolitiek niet werkt. Groei is niet teruggebracht. Mensen zijn in plaats daarvan armer geworden; economieën zijn in een dubbele dip terechtgekomen
Keller werkt naar eigen zeggen aan een Europa waar 'democratie in handen van de burgers ligt'. Ze is pro-Europees, maar kritisch over de huidige koers. Ze gelooft dat investeren in duurzaamheid Europa weer aan de praat kan krijgen. Daarnaast is ze uitgesproken tegenstander van de bezuinigingmaatregelen – in Brussel ook wel bekend als 'austerity policies' – die landen als Griekenland en Spanje de afgelopen jaren hard hebben getroffen.
Syriza won deze week met grote meerderheid de verkiezingen in Griekenland op een programma dat zich keert tegen de huidige bezuinigingspolitiek. Zien we hier een keerpunt in Europa?
''Ik hoop vurig van wel. De verkiezingen in Griekenland bieden denk ik een kans om de crisis op een andere manier aan te pakken. Het is heel duidelijk dat de bezuinigingspolitiek niet werkt. Groei is niet teruggebracht. Mensen zijn in plaats daarvan armer geworden; economieën zijn in een dubbele dip terechtgekomen. Hopelijk krijgen we nu, met de winst van Syriza, in Griekenland een regering die de sociale problematiek centraal stelt.''
We lezen in de krant dat de Griekse economie in vijf jaar tijd een kwart van zijn waarde heeft verloren. Wat betekent zoiets voor de inwoners van een land?
''Griekenland verkeert op het moment in een diepe sociale crisis. De bezuinigingen hebben vooral de meest kwetsbaren geraakt. Mensen zijn dakloos geworden, anderen kunnen niet meer rondkomen van een inkomen of pensioen. De rijken hebben niet hun deel betaald. Ik hoop dat Syriza dat laatste weet te tackelen.''
Sommigen plaatsen de overwinning van Alexis Tsipras en Syriza in de context van groeiende Euroscepsis; een groeiend onbehagen waar het gaat om de koers van het huidige Europa.
''Syriza is niet anti-EU. Ze willen niet uit de EU stappen, en ook niet van de euro af. Syriza wil de staatsschuld heronderhandelen, iets dat mij – gezien het gefaalde beleid – heel redelijk lijkt.''
Maar er is duidelijk een groeiende Euroscepsis. Neem de opkomst van partijen als UKIP in Groot-Britannie of Alternative für Deutschland in uw eigen land.
''Dat is absoluut waar.''
De bezuinigingspolitiek is geen uitvinding van het Europees Parlement
Waar komt de groeiende afkeer van de EU vandaan denkt u?
''Als er iets misgaat geven nationale politici consequent Europa de schuld, maar wanneer Europa iets goeds doet feliciteren ze zichzelf. Eerst was dat nog grappig, maar je ziet nu dat het serieuze consequenties heeft. Daarnaast heeft het ook te maken met beleid; zeer slecht beleid. Maar besef wel dat het de lidstaten zijn die het beleid maken. De bezuinigingspolitiek bijvoorbeeld is geen uitvinding van het Europees Parlement, maar het zijn lidstaten als Duitsland die er op inzetten.''
Toch bestaat het gevoel bij mensen dat ze geen greep hebben op wat Europa doet.
''Sommige mensen denken misschien dat de macht in Brussel ligt bij allerlei belangen- en lobbygroepen. Daarvan kan ik zeggen dat het absoluut niet waar is. Uiteindelijk zijn het de verkozen politici die het beleid maken. Als politici tijdens de campagne vertellen hoe belangrijk zij het vinden dat het goed gaat met het bedrijfsleven, dan weet je precies wat je kan verwachten. Mijn stelling is dat je aan de verkiezingscampagnes kan aflezen welke Europese politiek je als kiezer krijgt.''
De opkomst bij EU-verkiezingen is consequent laag. Veel mensen zijn volgens mij niet betrokken bij wat er in Brussel gebeurt.
''Er is een afstand, maar deze wordt ook gecreëerd omdat mensen het maar blijven roepen: 'Brussel is zo ver weg'. De transparantie is hier groot. Je kan hier alle debatten volgen; alle documenten staan online. Een groot probleem is wel dat er geen Europees publiek debat is. Een interessante ontwikkeling is dat nu rondom TTIP, het vrijhandelsverdrag waarover EU en VS onderhandelen, er voor het eerst een echt Europees publiek debat lijkt te zijn. Er wordt in vrijwel alle lidstaten over gepraat.''
Bij TTIP zie je dat protest effect heeft: de Commissie wordt nerveus, en start een PR-initiatief. Het toont de macht van de burger
Hoe groot is de invloed volgens u die burgers kunnen hebben op Europese politiek?
"Er is veel dat mensen kunnen doen, en het heeft effect. Neem het Europees burgerinitiatief. Nog niet zo lang geleden was er het initiatief 'recht op water' [een campagne tegen de privatisering van waterbedrijven, VH]. Het heeft ervoor gezorgd dat de Commissie haar voorstel heeft aangepast; de initiatiefnemers kregen waar ze om vroegen. Een ander goed voorbeeld is ACTA. Het Europees Parlement heeft het verworpen. Naar mijn inzicht is dat exclusief het gevolg geweest van demonstraties en van protest op internet. Meer recent zien we nu bij TTIP dat protest effect heeft: de Commissie wordt nerveus, en start een PR-initiatief. Het toont de macht van de burger.
Paus Franciscus bezocht eind vorig jaar het parlement, en waste de Europarlementariërs de oren. Hij zei dat Europa geen grote ideeën meer heeft en bestuurd wordt door technocraten.
''Ik was het er niet mee eens. Wij Groenen hebben wel degelijk een visie die ons drijft. Wij willen de economie kick-starten en gelijktijdig het milieu verbeteren. Je creëert daarmee banen die er over 50 jaar nog zijn. Helaas heeft de huidige Europese Commissie geen Commissaris voor milieu. Ook zien we dat bij het investeringsplan van Juncker [plan om EU-economie op gang te brengen, VH], dat de initaitieven die lidstaten hebben ingediend nog sterk leunen op fossiele brandstof.''
U heeft 15 jaar als activist voor onder andere dierenrechten gestreden. Is het niet soms frustrerend om nu in zo'n bureaucratische omgeving als het Europees Parlement te werken?
''Het is natuurlijk heel anders, maar ik zou het parlement niet bureaucratisch willen noemen. Dingen zijn hier erg in beweging; de tradities zijn hier nog veel minder gevestigd dan in veel nationale parlementen. Ook is het een goede zaak dat in het Europees Parlement geen coalities bestaan. Daardoor kunnen wij, als relatief kleine partij, soms toch meerderheden krijgen voor onze voorstellen, en worden we betrokken bij het sluiten van compromissen.''
Hoe gaat dat u af, het sluiten van compromissen?
''Dat is ontzettend moeilijk. Je bent nooit helemaal zeker van je zaak, en je ontvangt altijd kritiek. Ik probeer mezelf altijd de vraag te stellen of het compromis de huidige situatie verbetert. Als dat zo is, dan is het compromis het overwegen waard. Het is een lastig proces, maar het geeft meer invloed; meer mogelijkheden om zaken werkelijk te veranderen.''
