Een hard geklap stijgt op vanuit het publiek. Nabij het podium steken een paar vrouwen de handen in de lucht. Ze lachen en joelen als de leden van The Messenger Band het podium betreden, enkele sierlijke danspassen maken en met hun eerste lied direct een statement maken tegen de uitbuiting die veel van de aanwezige toeschouwers uit eigen leven herkennen.
Vun Em. Foto: Kristof Vadino
Zingen voor textielarbeiders
De acht vrouwen van The Messenger Band gaan al tien jaar de podia af in Cambodja. Waar de meeste Cambodjaanse bands optreden in clubs en bars voor een rijk uitgaanspubliek, kiest The Messenger Band er bewust voor de mensen op te zoeken die in de marge van de samenleving leven.
Bijvoorbeeld de achtergestelde sekswerkers en uitgebuite textielarbeiders die de band tijdens een workshop van het Workers Information Center (WIC) vol enthousiasme onthalen. “Voor hen is het leven een zware strijd”, vertelt zangeres Vun Em (32). “In onze liedjes erkennen wij hun problemen en vertellen we dat, als ze verandering willen, ze overeind moeten komen als ze zijn gevallen. Als je blijft liggen verandert er niets.”
Activistische muziek
Vun – welbespraakt, charmant en de trotse bezitter van een ijzeren wil – stond in 2005 aan de wieg van The Messenger Band. Ze werkte destijds in een textielfabriek en kent daardoor uit eigen ervaring de problemen die arbeiders dagelijks tegenkomen: intimidaties en bedreigingen, gedwongen overwerk en lage salarissen waarvan amper te leven valt. Na het faillissement van haar fabriek besloot Vun zich volledig op haar activistische muziek te storten. Steun daarvoor ontvangt The Messenger Band van het Workers Information Center, een organisatie die zich inzet voor vrouwenrechten waarbij de zangeressen in dienst zijn.
Met onze muziek willen we mensen samenbrengen en hen vertellen over hun rechten
Liedjes met een doel
“Met onze muziek willen we mensen samenbrengen en hen vertellen over hun rechten”, vertelt Vun enkele dagen na het optreden. “Veel arbeiders zijn bang voor hun managers en weten niet dat ze zelf ook rechten hebben.” Medebandlid en zangeres Leng Leakma (30) knikt instemmend. Ook zij werkte voorheen in de fabriek. “Met onze liedjes schetsen we een beeld dat overeenkomt met het leven van veel arbeiders. Vervolgens vertellen we hoe ze dat leven kunnen veranderen.”
Autoritair Cambodja
In het autoritaire Cambodja is het niet altijd eenvoudig die boodschap over te brengen. De belangrijkste radio- en tv-zenders zijn in handen van de regerende partij en zitten niet te wachten op activistische muzikanten. “Het zou mooi zijn als onze muziek via de nationale radio de fabrieken binnen komt, maar ik denk niet dat dat gaat gebeuren”, zegt Vun. “Maar voor een kleine donatie (variërend van 20 cent tot 1 euro, red.) krijgen de arbeiders cd’s en kunnen ze onze muziek zelf draaien. Via hun koptelefoons komt onze muziek dan toch de fabriek binnen.”
Publiek luistert naar The Messenger Band. Foto: Kristof Vadino
Stakingen en demonstraties
Een groter publiek bereikt de band tijdens stakingen en demonstraties. Bijvoorbeeld toen eind 2013 tienduizenden textielarbeiders het werk neerlegden en de straat opgingen. Bij zulke optredens is de impact groot, maar het is niet zonder risico’s. Vun: “Ik denk dat we ons allemaal realiseren dat het gevaarlijk kan zijn om tijdens een staking op te treden. Eén keer vroeg een politieman ons tijdens een optreden direct te stoppen. Dat kan niet, zei ik tegen hem, want als we nu stoppen begrijpen de mensen niet wat we willen vertellen. Een minuut later stopten we alsnog. Toen pas zag ik dat de politie klaarstond om het protest te beëindigen.”
We realiseren ons allemaal dat het gevaarlijk kan zijn om tijdens een staking op te treden
De massastaking in de laatste dagen van 2013, waarbij The Messenger Band optrad, liep op 3 januari 2014 uit in een bloederig treffen tussen rellerige arbeiders en schietgrage soldaten. Er vielen vijf doden en tientallen gewonden. Het liet een diepe indruk achter bij Vun en Leng. “Soms zeggen mensen dat het gevaarlijk is dat we ons kritisch uitspreken, maar ik wil daar niet bang voor zijn”, zegt Vun. “Ik denk dat wij de mensen laten inzien dat ze niet als slaaf behandeld hoeven worden.”
Arbeiders aan het denken zetten
Een band voor het grote publiek zal The Messenger Band met haar activistische aanpak vermoedelijk nooit worden. Gelukkig maar, verzucht Vun. “Als beroemdheid word je in Cambodja al snel gekaapt voor de boodschap van een politicus, en daar wil ik geen onderdeel van zijn.” Leng: “Nu zijn we de enige band die zich echt inzet voor de maatschappij. Na optredens vertellen arbeiders ons vaak dat we hen aan het denken zetten en dat ze meer willen weten over hun rechten. Dat is precies wat we willen bereiken.”
Dit verhaal is mede tot stand gekomen met steun van het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek
