Welke nieuwsberichten jij op je Facebook-timeline te zien krijgt, wordt bepaald door een algoritme (een soort recept dat het Facebook-programma volgt). Klik jij veel op kattenfilmpjes, dan zorgt Facebook dat je er daar nóg meer van te zien krijgt. Zo’n algoritme is handig, want het zorgt ervoor dat je uit de bulk van informatie die op internet wordt gedeeld, alleen díe berichten te zien krijgt die mogelijk interessant voor je zijn. Alleen: zo’n algoritme creëert ook een zogenaamde filterbubbel. Als jij berichten ‘liket’ over misstappen binnen de VVD, krijg je nog veel meer van dat soort berichten te zien. Daardoor lijkt het alsof de VVD álles verkeerd doet. En andersom geldt dat ook: Wilders-fans zien alleen positieve berichten over Wilders, en negatieve berichten over ‘links’. En fakenieuws scoort op deze manier even goed als echt nieuws.
Zo verdwijnen de feiten en de nuance uit het politieke debat.
Meer weten? Zo bepalen algoritmes jouw wereldbeeld. En zó werden, volgens journalisten, de Amerikaanse verkiezingen daardoor beïnvloed.
Zorgt het algoritme van Facebook er echt voor dat je eenzijdig (fake)nieuws te zien krijgt?
Weg met Mark Rutte
Computer Idee voerde al een klein experiment uit naar filter bubbels. Het computertijdschrift maakte twee Facebookaccounts aan. Met het ene account werden alleen ‘rechtse’ nieuwsberichten geliked. Het andere gaf juist een duimpje aan ‘linkse’ post. De redactie vond het resultaat schokkend: al na het lezen van een paar artikelen waarin bijvoorbeeld Mark Rutte werd afgekraakt, schotelde Facebook meteen allerlei vergelijkbare berichten voor, waardoor het nieuws dat je bereikt totaal uit balans is.
Daarover konden we vooralsnog alleen speculeren. Het algoritme van Facebook is geheim. Een groep van programmeurs en activisten probeert daar verandering in te brengen. Ze bouwden een tool, facebook.tracking.exposed (nu nog in beta-versie), waarmee ze in kaart willen brengen welke berichten Facebookgebruikers te zien krijgen. “Het debat na Brexit en Trump loopt uit de hand”, zo verklaart initiatiefnemer Claudio Agosti. Hij was eerder betrokken bij het bouwen van klokkenluidersplatforms GlobaLeaks & PubLeaks. “De media verkeren in een crisis, maar Facebook is niet de enige schuldige. Door betrouwbare data over filterbubbels en nepnieuws te publiceren, willen we bijdragen aan een debat over feiten, in plaats van over vermoedens.”
FbTrex is open source. Techneuten kunnen zelf in de code kijken zodat ze kunnen zien hoe de tool werkt, en om de software te verbeteren.
Beïnvloedt Facebook de Nederlandse verkiezingen?
Vandaag lanceren de ontwikkelaars van FbTrex de ‘Dutch elections call’. Nederlanders worden opgeroepen om de FbTrex-extensie te installeren, zodat de organisatie in kaart kan brengen welke berichten er in de week voor de verkiezingen in de Nederlandse timelines verschijnen, wie welke berichten te zien krijgt, en welke invloed dat heeft op de uitkomst van de verkiezingen.
De initiatiefnemers zijn zelf geen journalisten. Daarom zetten ze straks alle verzamelde data (geanonimiseerd) online, zodat Nederlandse journalisten er zelf mee aan de slag kunnen.
Hoe kun je helpen om het Facebook-algoritme in kaart te brengen?
1.) Download en installeer de browser extensie FbTrex (vooralsnog alleen beschikbaar voor Google Chrome)
2.) Ga naar Facebook. Om er zeker van te zijn dat je FbTrex toestemming geeft om je data te verzamelen, verschijnt er onder in je scherm een bericht.
3.) Deel dit bericht als ‘public post’ (voor iedereen zichtbaar, let op het wereldbolletje bij de post) op je Facebookpagina.
Wordt al je Facebook-informatie openbaar als je FbTrex gebruikt?
Nee. FbTrex verzamelt alleen de publieke informatie op je timeline. Informatie die ook toegankelijk is als je FbTrex niet hebt ingeschakeld. Voordat de berichten in de publieke database worden opgenomen, worden persoonsgegevens verwijderd.
En na de verkiezingen?
Als je dat wilt kun je de Fbtrex-extensie gewoon weer uitzetten. FbTrex blijft echter bestaan. De organisatie bouwt een database die voor iedereen toegankelijk is, zodat iedereen straks kan checken welke berichten Facebook promoot en welke niet. Hoe meer mensen de FbTrex-extensie geïnstalleerd hebben, hoe preciezer filterbubbels en de verspreiding van nepnieuws in kaart te brengen zijn. Initiatiefnemer Agosti: “We willen bijvoorbeeld ook achterhalen in hoeverre nepnieuws een ‘business’ is (Macedonische jongeren zouden er duizenden euro ’s mee verdienen), of ingezet wordt als propaganda door politieke partijen.”
Openingsbeeld: Daniel Arrhakis (cc via Flickr)
