Achtergrond

Dromen over de slaaptrein

We lijken wel vliegverslaafd, zo fanatiek reizen we de wereld over. Maar dat betekent veel CO2-uitstoot. Kun je met een schoon geweten vliegen? PowerSwitch-redacteur Leonie berekent en test dat in een serie artikelen – want ze vliegt straks zelf naar Japan. Deze keer: vervoer.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Mijn beste jeugdherinnering speelt zich af in de slaaptrein naar Oostenrijk. Een pakje chocomel drinken in je pyamaatje, naar buiten staren vanuit de privé-coupé die voor even jouw huis is. Tegen bedtijd veranderden de muren ineens in bedden, waar je met veel strategische planning in moest zien te klauteren (op dat moment besloot ik bergbeklimmer te worden, want dat moest minstens zo leuk zijn). En dan in slaap worden gewiegd door het gerammel en gewiebel van zo’n trein, om wakker te worden in een besneeuwd landschap.

De laatste slaaptrein vertrok eind 2016 vanaf Amsterdam Centraal

Maar goed, dat kan dus niet meer. De laatste slaaptrein vertrok eind 2016 vanaf Amsterdam Centraal. De nachttrein kon niet meer concurreren met het internationale busverkeer, de hogesnelheidslijn en… het vliegtuig. Straks meer over de (slaap)trein, eerst leg ik voor degenen die deze blog niet kennen, even uit waar dit over gaat.

In deze serie ontleed ik mijn vliegverslaving. Ik heb beloofd dat ik nog maar eens per twee jaar zal vliegen. En ik onderzoek of het mogelijk is om de CO2-uitstoot van die vlucht die ik al had geboekt (naar Japan, 2750 kilo CO2), te compenseren door in mijn dagelijks leven minder uit te stoten. Na voeding, besparingen in huis en een zuiniger omgang met spullen (mijn laptop doet het nog!) kijk ik ditmaal naar vervoer.

vliegverslaafd

Hoe genees ik van mijn vliegverslaving?

De elektrische auto laat ik even buiten beschouwing; daar is zo veel over te schrijven dat je er een aparte serie over zou kunnen maken. Wel interessant is dat de overstap van een gewone op een elektrische auto volgens Milieu Centraal liefst 2000 kilo CO2 per jaar scheelt. Maar een tripje door Europa maak je er nog niet zo makkelijk mee: de infrastructuur van laadpalen sluit onvoldoende op elkaar aan, constateerde Trouw.

Autoreis naar Zweden

Volgende week heb ik iets leuks: dan rijd ik in een auto vol familie naar Zweden, voor het vijfenzestigste verjaardagsfeest van een tante die daar woont. Dat wil ik natuurlijk niet missen, maar hoeveel CO2 stoten we daarmee uit? Volgens klimaatwijsopvakantie.nl levert een autorit naar Gotenburg (1100 km, dat is vergelijkbaar met Utrecht-Bordeaux) in een middelgrote niet-elektrische auto 500 kilo CO2-uitstoot op (met een dakbak 50 kilo extra, met een caravan erachter 100 kilo extra).

Hoeveel CO2 zit er in je nieuwe tas?

Dat zijn ineens flink wat minpunten op mijn CO2-balans… Voor de 500 kilo CO2-uitstoot van die autoreis zou ik bijna anderhalf jaar lang kleding kunnen shoppen in het tempo van de gemiddelde Nederlander (20 tot 40 kledingstukken per jaar, oftewel 320 kilo CO2). De slijtage van de autobanden draagt bovendien bij aan de plastic soep. Met auto naar Zweden scoort qua CO2 beter dan vliegen, dat had 1750 kilo gekost, maar het beste was toch de bus of trein geweest: allebei 230 kilo CO2.

(Het állerbeste, zoals lezer, niet-vlieger en ligfietsblogger Walter Hoogerbeets me mailde, is natuurlijk per fiets reizen. Dat lijkt met oprecht fantastisch –ooit. Als ik de kuiten ervoor heb en bergopwaarts niet meer hijg als een astmatische panda.)

Kan de trein al op tegen het vliegtuig?

Het is uit tussen mij en kaas

Dat de trein zoveel zuiniger is dan de auto – laat staan het vliegtuig – is geen verrassing. Dat maakt het extra jammer dat er vanuit Nederland geen enkele slaaptrein meer vertrekt: die zou het veel makkelijker maken om het vliegtuig te vergeten. Er zijn weliswaar nog slaaptreinen in Europa (ook van Berlijn naar Zweden!), maar de vertrekstations bereik je vanuit Nederland niet binnen een paar uur – afgezien van de slaaptrein tussen Düsseldorf en Oostenrijk. En naar bijvoorbeeld Barcelona kun je wel ’s nachts reizen, maar dat zijn zittreinen en je moet twee keer overstappen – dat wordt geen rustige nacht.
Er is de laatste tijd vaker geschreven over de (dag)trein als alternatief voor vliegen binnen Europa. Zo vroeg de NOS zich af of de nieuwe verbinding met Londen met het vliegtuig kan concurreren. De Volkskrant beschreef hoe het is om te treinen naar Barcelona (spoiler: dat kost veel overstappen, plus rennen en zweten). En NRC beweerde dat de TGV qua uitstoot weinig beter scoort dan het vliegtuig; OV Magazine sprak dat dan weer tegen.

De conclusie van vrijwel elk artikel: om echt te kunnen concurreren met het vliegtuig, moeten de treintickets goedkoper worden en de treinen sneller. Maar dat eerste is lastig omdat op treinkaartjes btw zit (op vliegtickets niet). Het tweede is een puzzel omdat er samenwerking tussen landen nodig is, en elk land zet zijn eigen dienstregeling op de eerste plaats.

Politieke agenda

Wil je de trein als concurrent van het vliegtuig op de politieke agenda krijgen? In Facebookgroepen als De Trein Beweging wordt hierover gepraat. En er lopen verschillende petities:

Woon-werkverkeer

Voor vakanties maken we flink wat kilometers, maar ons woon-werkverkeer tikt ook aan. Ik heb zelf geen auto en reis met de trein tussen Utrecht (waar ik woon) en Amsterdam (waar ik meestal werk). Het blijkt enorm te schelen of je die afstand vijf dagen per week met de auto of met de trein aflegt: 3800 kilo CO2 per jaar. Dat is veel meer dan een vliegretourtje Japan (2750 kilo)!

Vijf dagen per week Utrecht-Amsterdam met de auto is meer CO2-uitstoot dan een vliegretourtje Japan!

Utrecht-Amsterdam is een kippeneindje met de trein: 20 tot 30 minuten. En toch kan ik zo drie mensen noemen die voor die afstand de auto nemen. Niettemin ben ik stiekem blij als ik met ze mee terug kan rijden.  Ik praat het goed door te bedenken dat ze zonder mij óók met de auto waren gegaan, maar ik zou allicht eens kunnen voorstellen om samen de trein te nemen? Het levert me in ieder geval wel een extra argument op om geen auto te kopen zolang ik hem niet écht nodig heb. Want ook voor mij zou de verleiding van dit soort ritjes vast te groot zijn.

Kilo’s tellen

Deze keer heb ik minpunten gescoord, vanwege mijn autotrip naar Zweden. Ik moet dus van mijn bespaarde kilo’s CO2 weer 500 kilo aftrekken. Mèh. Dan kom ik op 1482-500= 982 kilo bespaarde CO2-uitstoot. Of dat nog goed gaat komen…?
De NS laat trouwens weten dat ze in gesprek zijn met de beheerder van de slaaptrein tussen Düsseldorf en Oostenrijk: ÖBB. Als alles meezit, trekken ze eind 2021 de route door naar Amsterdam. Ik sla alvast pakjes veganistische chocolademelk in.

Voortaan douchen als de iceman

vliegen

Niet meer vliegen? Deze mensen bewijzen dat het kan

Kun je de CO2-uitstoot van je vliegreis met je gedrag compenseren?

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons