Van moordmachines in het Midden-Oosten tot surveillance in Nederland. De drone is hét nieuwe speeltje van de overheid. Activiste Ancilla Tilia vreest voor onze veiligheid en privacy.
“Drones voor hulp bij handhaving openbare orde.” “Politie zet steeds vaker drones in.” “Cameratoezicht uitbreiden met behulp van drones.” “Opstelten wil drones op burgers afsturen.” In navolging van preventief fouilleren, dataretentie, biometrische paspoorten, identificatieplicht, beveiligingscamera’s, het elektronisch patiënten dossier, de ov-chipkaart, kentekenscanners, camera’s bij de grensovergang en natuurlijk de recente onthullingen rondom het massaal surveilleren van al het internetverkeer door de NSA, heeft de overheid een nieuw speeltje: de drone. Niet dat ze dit jaar pas geïntroduceerd zijn, dat gebeurde al in 2012. Helaas was er een wob-verzoek van een oplettende burger voor nodig om daar achter te komen.
Ancilla Tilia begon haar professionele carrière als Playboy model op internationale schaal. Na ervaring op te hebben gedaan bij Bits of Freedom stort zij zich nu op eigen houtje in de wereld van privacy schendingen. Ze schrijft ook voor Joop.nl.
Keep calm and carry on
Maar nu mogen ook wij, onoplettende burgers, het dan officieel weten. We weten nu dat er geen stap meer buiten de deur te zetten valt zonder dat de overheid en onbekende commerciële partijen daar weet van hebben. Waar drones eerst nog iets waren voor in oorlogsgebieden, mogen wij nu ook meegenieten van deze nieuwste techniek. Drones worden aan ons verkocht als een maatregel om “de veiligheid” te verbeteren. Maar laten die drones nou toevallig wel eens neerstorten, op de speelplaats van een camping bijvoorbeeld. Keep calm and carry on. Voor je kijken en doorlopen.
Is een toegenomen veiligheid wel een realistische verwachting? Waar zijn we eigenlijk precies bang voor? Wat is er nog allemaal mogelijk met deze nieuwe technologie, en zitten we daar wel op te wachten?
Bespieden
In tegenstelling tot wat de positieve berichten in de media zouden doen vermoeden, is gebleken dat de kosten totaal niet in verhouding staan met de baten. Behalve dat het niks doet om misdaad te voorkomen, is ook de effectiviteit van opsporing van daders totaal onduidelijk. (Zo zou je denken dat degene die er met mijn portemonnee vandoor is gegaan niet heeft kunnen ontsnappen aan de camera’s op Amsterdam Centraal, maar na meer dan een jaar wachten geef ik die hoop maar op) Net zoals de straten volzetten met camera’s nagenoeg niets meer voor de algemene veiligheid heeft betekend dan straatverlichting, zal bespieden van bovenaf daar ook weinig aan bijdragen.
Smoesje
Dan is er nog het gevaar dat de voorgestelde techniek uiteindelijk voor iets anders zal worden gebruikt dan de functionaliteit waarmee hij initieel aan het volk wordt verkocht. Zo werd het installeren van kentekenscanners door heel Nederland in het begin uitgelegd als een maatregel om filevorming te bestuderen. Ondertussen blijkt dat het systeem voornamelijk ingezet wordt om belasting te innen. En of daarbij de eigen wetten geschonden worden dat maakt tegenwoordig blijkbaar ook niet meer uit. Doet men gewoon een voorstel tot wetsaanpassing en vervolgens hebben we het nergens meer over. Typisch gevalletje function creep en zeker een gevaar om ons heel erg bewust van te zijn.
Doden
Gebruik van drones in het buitenland schetst tevens geen geruststellend beeld. Het feit dat de Amerikaanse overheiddrones inzet om haar oorlogen mee te voeren, voegt niet bepaald toe aan mijn toenemende gevoel van veiligheid met de introductie van anonieme vliegende objecten boven mijn hoofd. Begin dit jaar gaf de Amerikaanse regering eindelijk een totaalcijfer van doden door hun drones: 4700. Inmiddels zal dit cijfer opgelopen zijn.
Computerspelletje
Maar natuurlijk word je alleen beschoten wanneer je wat op je kerfstok hebt. De slachtoffers verdienen het: het zijn terroristen! Ohnee, toch niet. Slechts 1 op de 50 daarvan zou gerechtvaardigd zijn, de overige 98% onschuldig. De emotionele afstand die het besturen van een drone schept bij het doden van een mens, wordt verkocht als pluspunt. Het is makkelijker om mensen neer te schieten als je het idee hebt dat je een computerspelletje aan het spelen bent. Als je 49 onschuldige mensen moest vermoorden omdat er wellicht 1 iets misdaan had, zou je dat dan doen? Dat is exact wat er nu gebeurt met Amerikaans belastinggeld, zoals we hebben kunnen zien in het hartverscheurende Wikileaks filmpje ‘collateral murder‘. Dit in de naam van terrorismebestrijding. Vooral de onzekerheid die ermee gepaard gaat – niet weten wanneer de volgende drone uit het niets zal toeslaan – zou je bijna terrorisme kunnen noemen. Want wat zaait meer angst dan zielloze machines boven je hoofd die jou en iedereen waar je van houdt al dan niet op elk moment en zonder onderhandeling of gevoel van medelijden kunnen platleggen?
Terrorisme: “Met politieke motieven een staat van angst creëren door systematisch geweld en intimidatie van vaak willekeurige onschuldige slachtoffers toe te passen”. Check. Het geeft een nieuwe betekenis aan de term “een hogere macht.” De onzichtbare entiteit in de hemel die alles ziet en die je onmiddellijk straft wanneer je dreigt de fout in te gaan? Ik zou bijna gelovig worden. Maar net zoals God, hebben ook drones vaak last van totale willekeur en ongekende wreedheid. Hiermee delen overheden zichzelf de rol van God toe.
Gogo gadget
Maar ook in hun eigen good old U.S. of A. zijn de Amerikanen niet vies van wat overdadige staatscontrole. Voor 2020 zouden er 30.000 drones in het luchtruim moeten vliegen. De drones in eigen land zijn dan wellicht niet de zogenaamde Predator drones (sommige zijn niet groter dan een euromunt), maar ze hebben wel een indrukwekkend arsenaal aan mogelijkheden: realtime video, geluidsopnames, infrarood camera’s, radar, enzovoorts. Deze technologie zal zich snel verder verfijnen. Zo is er is een speciale website opgezet voor een foto van Budapest in 70 gigapixel, oftewel 70 miljard pixels. Vanaf 18 kilometer hoogte meelezen met je krantje? Eitje! En mocht je nou denken dat daar in Nederland regels voor zijn; Het verbod op het maken van luchtfoto’s is in juni van dit jaar afgeschaft. Registratie of identificatie rondom evenementen of demonstraties? Facial recognition software! Wat zeg ik, doe maar meteen een irisscan, nu we toch bezig zijn. Aan gigapixels geen gebrek. Wilde auto-achtervolgingen? Die behoren tot het verleden met het sprayen van nano-particles waarna je makkelijk te vinden bent met een infrarood camera op een grotere drone.
Was dat echt een vogel op mijn balkon, of een staatsdrone die checkt of ik wat te verbergen heb? Een huiszoeking?! Doe toch niet zo ouderwets…! Heeft global warming geleid tot de opkomst van exotische diersoorten in Nederland of is die kolibrie eigenlijk de onderbuurman die even komt kijken hoeveel je computerapparatuur waard is? Ik investeer alvast in extra grote gordijnen.
Totale controle
In artikel 10 van onze grondwet staat omschreven dat we het recht hebben om niet te worden bespied of afgeluisterd. Maar ach, onze basisrechten als burger blijken een achterhaald concept in deze ingewikkelde tijden. Drones passen perfect in het huidige tijdsbeeld waarin staatsparanoia jegens de eigen bevolking de hoofdrol speelt. Terwijl de NSA en AIVD online onze levens nauwgezet in de gaten houden, doen drones dat in de fysieke wereld. Ze zorgen er echter voor dat slechts één aspect echt wordt veiliggesteld: totale controle. Drones zijn niet meer dan een aanval op het gevoel van vertrouwen, veiligheid en privacy van mensen overal ter wereld.
Foto: Pierre Qui.
