Geen rolstoel? Geen rol!

Aan de hand van de meest gehoorde argumenten een uitleg waarom dit een probleem is.

Dit ‘argument’ komt je misschien bekend voor: Rutte zei iets vergelijkbaars om het gebrek aan vrouwen in zijn kabinet te verdedigen.

Het kan natuurlijk niet zo zijn dat iemand zonder beperking de handicap beter kan spelen dan een gehandicapte persoon zelf. Ik herken een acteur in een rolstoel die het niet gewend is meteen. Het hoepelen gaat houterig en met korte bewegingen, terwijl een echte rolstoelgebruiker mooie lange bewegingen maakt. Het ziet er gewoon heel knullig uit.

Mitte is een rolmodel voor gehandicapte kinderen. Ten tijde van de opnames en het uitzenden van Breaking Bad heeft Cranston zich opgeworpen als bondgenoot van gehandicapte acteurs. Maar nu noemt hij het een business decision om zelf de rol van een gehandicapte persoon te accepteren. Met zulke vrienden hebben mensen met een beperking geen vijanden nodig.

Wie was Bryan Cranston voor hij beroemd werd? Elke grote acteur was ooit onbekend. Met niemendallen van rollen in niemendallige films en series. Krijgen gehandicapte acteurs nooit een rol, dan worden ze nooit groot in de industrie. En er zijn nauwelijks rollen voor mensen met een beperking. Voor reguliere rollen is het al helemaal lastig om als persoon met een beperking in aanmerking te komen. Acteurs zonder beperking verdienen veel geld als gehandicapt personage, terwijl acteurs met een beperking niet aan de bak komen.

Representatie gaat over gemarginaliseerde groepen. Volgens de Verenigde Naties zijn mensen met een handicap het vaakst werkloos en arm, en meisjes en vrouwen met een handicap worden het vaakst mishandeld. Deze groep heeft op voorhand al een achterstand als het gaat om werk krijgen. Iemand die dood is behoort niet tot een gemarginaliseerde groep.

Cranston reageerde op de commotie rondom zijn rol in The Upside: “As actors, we’re asked to be other people, to play other people. If I, as a straight, older person, and I’m wealthy, I’m very fortunate, does that mean I can’t play a person who is not wealthy, does that mean I can’t play a homosexual?”

Deze discussie speelt misschien minder in Nederland, maar het probleem bestaat wel degelijk. Er is geen onderzoek naar gedaan, maar in mijn eigen ervaring is de mate van representatie in de Nederlandse media dramatisch. In films en series zie ik vrijwel nooit mensen met een beperking. De enige film die in de bioscopen heeft gedraaid die ik kon vinden was Adios Amigos, waarin drie gehandicapte jongens naar Salou gaan om te feesten. De acteurs zijn geen van allen gehandicapt. In de Nederlandse serie Dani Lowinski speelt de niet-gehandicapte Michiel Romeyn Piotr Lowinski, de vader van Dani. Door een ongeluk zit hij in een rolstoel.

Jawel, maar je moet er even voor zoeken. In Crazy Ex-Girlfriend speelt Rachel Bloom de rol van Rebecca Bunch, iemand die na diverse diagnoses zoals OCD, suïcidaliteit en angststoornissen uiteindelijk de diagnose Borderline Syndroom krijgt. In het echte leven is Bloom ervaringsdeskundige en ‘mental health advocate’ en ze zet zich in voor het verminderen van stigma rondom psychische kwetsbaarheid. In de serie wordt Rebecca neergezet als een persoon met vele kanten, kwaliteiten en een rijk sociaal leven. Daarmee wordt dus niet het stereotype platte beeld neergezet van een persoon met een psychische kwetsbaarheid zoals we doorgaans gewend zijn.

Het kan dus wel, maar tot nu toe is het vooral een uitzondering. Het wordt tijd dat de mediawereld – in Nederland en daarbuiten – gehandicapte mensen serieus neemt en hen betaalt voor het vertellen van hun verhaal. Neem gehandicapte scenarioschrijvers, regisseurs en acteurs aan. Laat hen hun eigen verhaal vertellen. Niet voor niets is de slogan van de gehandicaptengemeenschap al jaren: “Niets over ons zonder ons.”