Het probleem met recyclen

Een ‘recyclebare verpakking’ is er een die niet veel toevoegingen zoals weekmakers, vlamvertragers of kleurstoffen uit mineralen heeft, dat uit kwalitatief goed plastic bestaat en niet uit bijvoorbeeld plastic en aluminium (zoals de chipszak) of plastic en karton. Onder de vijf hoofdsoorten die voor verpakkingen worden gebruikt – PET, PE, PS, PP en PVC – bevinden zich nog vele subsoorten (grades) en worden er vaak meerdere kunststoffen in een verpakking toegepast (blends). Er zijn zeker 250 soorten plastic op de markt, die onze installaties niet allemaal kunnen herkennen en scheiden, en dus recyclen.

Wereldwijd wordt maar 14 procent van al het plastic gerecycled. In veel landen schort het überhaupt aan een goede infrastructuur voor recycling. Nederland is een voorloper door subsidies van ons Afvalfonds, dat de verplichte bijdrage van plasticproducenten voor afvalverwerking inzamelt. Sinds 1 januari 2019 betalen plasticproducenten aan het Afvalfonds voor goed sorteer- en recyclebare plastic verpakkingen niet 64, maar 38 eurocent per kilo.

Wordt plastic gerecycled, dan is het nog maar de vraag waar het uiteindelijk in verandert. Oude autobanden verworden tot snippers voor voetbalvelden en ingezamelde flesjes transformeren tot fleecetruien, die in de wasmachine veel plastic deeltjes loslaten. Geen echt gesloten kringloop dus, maar ‘downcycling’ van plastic: we maken van nuttige producten weer dingen die we niet per se nodig hebben.

Europarlementariër Bas Eickhout (GroenLinks) wil Europese verplichtingen voor het ontwerp van plastic producten. Denk hierbij aan de eisen die Europa nu al hanteert voor de energiezuinigheid van producten zoals stofzuigers of koelkasten. Zo worden bedrijven gedwongen om al tijdens de ontwerpfase van een nieuw product in te zetten op minder plastic. En stoppen hun aandacht en geld dus in duurzame innovaties, niet in business as usual.

De Koeijer: “Veel bedrijven zeggen duurzaamheid belangrijk te vinden, maar als puntje bij paaltje komt, blijkt het vaak een ondergeschoven kindje. De uitstraling van de verpakking en kostenefficiëntie staan hoger in de pikorde.” Thoden van Velzen vindt de ambities van de industrie lovenswaardig, maar benadrukt dat het zonder centrale regie lastig wordt.

“Voorlopers als Unilever en Albert Heijn kunnen hun verpakkingen beter recyclebaar maken en minder plastics gebruiken, maar als discounters als Action en Big Bazar goedkope artikelen in slecht recyclebare verpakkingen blijven importeren, schieten we weinig op. Je zou bijvoorbeeld boetes kunnen opleggen aan bedrijven die slechte verpakkingen op de Nederlandse markt brengen.”

Veel afvalwerkers praten enthousiast over ‘chemisch’ recyclen. Bij deze methode worden verschillende soorten plastic uit plasticmengsels door middel van verhitting en chemische reacties uit elkaar gehaald. Hierdoor blijven alleen de zuivere chemische bouwstenen over: nieuwe grondstof voor plastic verpakkingen. Recyclebedrijf Renewi, een van de grootste afvalverwerkers van ons land, bouwt momenteel samen met chemiebedrijf SABIC en het Britse PLASTIC ENERGY Ltd. in Geleen aan een chemische recyclingfabriek die in 2021 haar deuren zal openen.