Twee miljoen mensen gaan morgen wereldwijd de straat op om te protesteren tegen multinational Monsanto. Het chemiebedrijf controleert in toenemende mate wat er in onze buik terecht komt. OneWorld legt uit waarom het hoog tijd is om de spandoeken er weer eens bij te pakken.
Kellogs Cornflakes? Jep. Pepsi Cola? Ja. Knorr wereldgerechtje? Ook. Net als Oreo-koekjes, Lipton-thee en Pringles-chips. We kunnen eigenlijk nog maar weinig eten en drinken zonder dat chemiebedrijf Monsanto ergens in de productieketen betrokken is geweest. De multinational produceert (genetisch gemodificeerde) landbouwproducten en weet zich, via patenten en een goede lobbymachine, steeds grotere delen van de voedselmarkt toe te eigenen.
Zaadje-pik
Hoe werkt dat, met die patenten? Monsanto laat bepaalde eigenschappen van zaden vastleggen. Bijvoorbeeld nieuwe maïszaden die ook ontkiemen als er weinig regen valt. Boeren die zulke zaden willen gebruiken, moeten ze afnemen van Monsanto want geen ander bedrijf mag de zaden met Monsanto-eigenschappen leveren. In een Q & A op zijn website, noemt Monsanto dit beleid “noodzakelijk”. Het bedrijf investeert immers 2,6 miljoen dollar per dag aan onderzoek, onder andere om nieuwe zaden te ontwikkelen. En het is niet de bedoeling dat andere bedrijven gratis met Monsanto’s investering aan de haal gaan.
Met stevig lobbywerk wist Monsanto de zadenregels flink naar zijn hand te zetten. Mochten boeren aanvankelijk nog gepatenteerde zaden gebruiken om betere zaden te kweken, nu heeft alleen de uitvinder dat recht. Ook mogen boeren na een oogst de restzaden niet opnieuw zaaien. Daar zitten tenslotte Monsanto-genen in, en dus moeten ze het bedrijf ieder jaar opnieuw patentgeld betalen.
Wat: Monsanto Company
Motto: A sustainable agriculture company
Opgericht: 1901, St.Louis, Verenigde Staten
Eerste product: zoetstof, o.a. gebruikt in Coca Cola
Verkoopt vooral: landbouwzaden en pesticiden
Inkomsten: 11,8 miljard (2011)
Must see: documentaire The world according to Monsanto
Voor de rechter
Wie zich niet houdt aan de Monsanto regels staat al gauw in de rechtzaal. Boeren die kiezen voor ander zaaigoed, maar een buurman hebben die wel Monsantoproducten zaait, zijn vaak het haasje. Want worden er sporen van Monsanto-zaad teruggevonden op een landgoed – en dat gebeurt al snel bij een beetje wind – dan daagt de multinational de eigenaar voor de rechter. Het bedrijf zegt dit overigens alleen te doen als er heel erg veel Monsanto-genen worden gevonden, zoals in de zaak van boer Percy Schmeiser. Boeren in Amerika lezen inmiddels ook vijf keer de kleine lettertjes, voordat ze een landbouwproduct kopen. Sojaboer Vernon Bowman had sojabonen gekocht van een graanhandelaar, maar daar bleken veel ‘tweede generatie- zaden’ van Monsanto in te zitten. De vijfenzeventigjarige boer werd veroordeeld tot een boete van 85.000 dollar.
Lobbykoning
Monsanto lobbyt zich een slag in de rondte om zijn macht nog verder uit te breiden. In Brussel oogstte het bedrijf succes. De Europese Commissie wil, in het kader van ‘voedselveiligheid’, zaadhandelaren verplichten om zich te registreren. Bedrijven als Monsanto en Bayer (koning van de bijensterfte) worden hiermee nog grotere spelers in de Europese markt. Kleine zaadhandelaren delven het onderspit. Boeren kunnen straks niet anders dan in zee gaan met Monsanto of een ander groot biotechbedrijf. De argeloze consument krijgt ondertussen nog meer genetisch gemodificeerd voedsel op zijn bord, waarvan de langetermijngevolgen voor de gezondheid nog maar te bezien zijn. So much for ‘voedselveiligheid’.
Ook in de Verenigde Staten lobbyt Monsanto er succesvol op los. Vorig jaar spendeerde het bedrijf alleen al in Washington DC zo’n 6 miljoen dollar aan beleidsbeïnvloeding. In maart ondertekende president Obama een begrotingswet met op pagina 78 een bepaling die rechters minder mogelijkheden geeft om genetisch gemodificeerde producten, die schadelijk zijn voor de gezondheid, van de markt te halen. Een petitie met 200.000 handtekeningen mocht niet baten. Daily News vraagt zicht inmiddels af: “Who’s more powerful, the world’s largest producer of genetically modified crops or the U.S. government?”
En dan nog iets…
– Verschillende medewerkers van de US Food and Drug Administration FDA hebben nauwe banden met Monsanto. Onder hen Michael R. Taylor, de deputy commissioner for foods.
– Bremer Order 81 opende de Irakese markt voor Monsanto en andere Amerikaanse agrimultinationals.
– Volgens Frans onderzoek veroorzaakt Monsanto’s GM-mais tumoren bij ratten. Volgens Forbes is het onderzoek niet erg betrouwbaar. Independent Science News stelt dat Monsanto berichtgeving probeert te beinvloeden. Een ander onderzoek onder drie generaties ratten is niet omstreden. Het toont aan GM-soja leidt tot onvruchtbaarheid.
– Monsanto’s onkruidverdelger RoundUp is ook een gevaar voor onze ‘interne ecologie’. Het is schadelijk voor de microben (eencellige organismen) in o.a. ons spijsverteringsstelsel.
– De weg van Monsanto-zaad naar supermarkt zie je in de documentaire Food Inc.
– Het Duitse ZDF presenteert een verontrustende docu over de effecten van onkruidverdelger Glyphosat. Aan de randen van tabaksplantages worden veel gehandicapte kinderen geboren.
– Dokter David van Bodegom schreef voor OneWorld een blog over genetisch gemodificeerde wondermais in een Ghanees dorp.
– De Russische president Putin is woest op Obama vanwege het faciliteren van de macht van Monsanto, Syngenta e.a., de bee-apocalyps kan volgens Putin tot een nieuwe wereldoorlog leiden.
Met dank aan: Mike Platenkamp, Patrick Savalle, Jop de Vrieze, La Puur, Menno Peereboom, Dirk den Boer, Sander Bouten
Snoepreisje
Monsanto probeert niet alleen Europa en Amerika te penetreren. Het bedrijf voert al jarenlang agressieve campagnes om boeren in ontwikkelingslanden aan de genetisch gemodificieerde (GM)-zaden te krijgen. Uit het onderzoek van Food and Water Watch blijkt dat Amerikaanse diplomaten actief lobbyden bij de regeringen van Ghana, Kenia en Nigeria om pro-biotech-wetten aan te nemen. In Indonesië betaalde Monsanto steekpenningen om minder milieutoezicht uit te oefenen op GM-gewassen. Argentijnse journalisten reisden naar Amerika om ‘te leren over het belang van nieuwe technieken en intellectueel eigendom’. Het snoepreisje werd aangeboden door Monsanto en de Amerikaanse ambassade.
Ontwikkelingsorganisaties
Niet alleen Amerikaanse diplomaten laten zich voor Monsanto’s karretje spannen. Bij het lobbyen in Afrika kreeg het chemiebedrijf hulp van ontwikkelingsorganisatie USAID. Ook het World Food Programme van de Verenigde Naties schaart zich achter de Big Farma, net als filantroop Bill Gates. Laatstgenoemde heeft zelfs Monsanto-aandelen ter waarde van meer dan 20 miljoen dollar. Volgens Gates zijn GM-zaden noodzakelijk om ervoor te zorgen dat iedereen genoeg te eten heeft.
Slecht zaad for life
Nog een slinkse manier waarop Monsanto de Afrikaanse markt verovert, is via het Millennium Villages Project. In geselecteerde arme gemeenschappen proberen de Verenigde Naties en hulporganisaties in vijf jaar alle millenniumdoelen te halen. De boeren in de desbetreffende dorpen krijgen zaden van Monsanto. Daarmee verzesvoudigt hun oogst. Maar de zaden moeten elk jaar opnieuw gekocht. Kortom: de boeren zullen de rest van hun leven, ieder jaar opnieuw, Monsanto-zaden aanschaffen. Er komen nog steeds millenniumdorpen bij. Via het nieuwste project in het noorden van Ghana worden 30.000 mensen bereikt.
Mediamaatjes
Zelfs in de journalistiek heeft Monsanto vriendjes. Dat zijn soms kleine kameraden, zoals RTL’s Eigen Huis en Tuin. Maar ook machtiger maten bij serieuzer ogende wetenschappelijk tijdschriften. Nadat het Monsanto niet lukte om Food and Chemical Toxicology (uitgegeven door het Nederlandse Elsevier) een kritische studie naar de schadelijke gevolgen van Monsanto’s onkruidverdelger RoundUp te laten terugtrekken, werd een oud werknemer van Monsanto (Richard Goodman) aangesteld als nieuwe associate editor van het blad.
Schurkenstreken
Als Monsanto nou geleid werd door een engeltje, dan zou al die macht niet zo’n probleem zijn. Maar hoewel de huidige CEO dezelfde naam heeft als een charmante Britse acteur (Hugh Grant) die eens in opspraak raakte vanwege een slippertje met een prostituee, kleven er aan Monsanto meer schandalen. Het bedrijf was bijvoorbeeld leverancier van Agent Orange, het extreem giftige middel dat gebruikt werd tegen de burgerbevolking in Vietnam. Ook wordt Monsanto in verband gebracht met zelfmoorden onder Indiase boeren en een hele rits gezondheidsschandalen.
Hongarije is inmiddels in actie gekomen door velden met Monsanto-mais te vernietigen. In Nederland kun je morgen onder meer met je spandoekje naar Amsterdam, Den Haag of Wageningen. OneWorld hoopt op een vruchtbare demonstratie.
