BLOG – Anke Tijtsma is blij dat haar kinderen veilig buiten kunnen spelen. In het dorp waar zij woont, stopt de gemeente met het spuiten van onkruidverdelger Roundup. Reden: het is slecht voor mens en milieu. Maar in Brussel laat men zich nog beïnvloeden door de producenten. Tijtsma vraagt zich af waarom de Europese Commissie ons niet beschermt. Een verbod op dergelijke middelen is nodig.
Ziek door landbouw
Glyfosaat is het voornaamste bestanddeel van veel onkruidverdelgers. Het stofje zit in chemische bestrijdingsmiddelen zoals die van het bekende merk Roundup, dat op de markt wordt gebracht door Monsanto. Onkruidverdelgers, ook wel ‘gewasbeschermingsmiddelen’ genoemd, worden gebruikt in de landbouw, bosbouw, sportvelden, publieke ruimtes (stoep, straat en park) en in tuinen. Deze glyfosaathoudende bestrijdingsmiddelen worden in Nederland nog verkocht in doe-het-zelf zaken en online winkels, maar binnenkort komt er gelukkig een verbod op verkoop aan particulieren. Inmiddels zijn een aantal Nederlandse gemeenten (waaronder Leusden) uit voorzorg al overgestapt op milieuvriendelijke onkruidbestrijding op verhardingen; dat is een pluim waard.
Helaas komt er geen verbod voor de professionele landbouw in ons land. Dat is slecht nieuws, want glyfosaat komt na het spuiten, in gewassen, bodem en grondwater terecht. Op die manier komt het ook terecht in bijvoorbeeld melk en eieren door residuen in het voedsel van koeien en kippen. Bij 70% van de Europeanen is het schadelijke glyfosaat aanwezig in de urine. Dat is ook het geval in Argentinië. Daar worden omwonenden van plantages doodziek sinds Monsanto in 1996 genetisch gemanipuleerde soja introduceerde die resistent is tegen pesticiden. Door de grootschalige sojaverbouw is daar het gebruik van bestrijdingsmiddelen negen keer hoger geworden en krijgen veel dorpelingen te maken met kanker, spontane abortussen en geboortedefecten
Ook is glyfosaat aangetroffen in het haar van volwassenen en kinderen in Frankrijk in gebieden waar de Roundup-spray werd gebruikt. Ai, dan zal mijn haar ook wel vol zitten! Want mijn achtertuin grenst aan een akker waar de boer zijn mais besproeit met deze pesticide.
Weegt belang van producenten het zwaarst?
In Europa staat glyfosaat op dit moment nog op de lijst van toegestane middelen van de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA). Het lijkt er nu op dat de EFSA de autorisatie van het bestanddeel wil verlengen als de huidige licentie aan het einde van dit jaar afloopt.
EFSA gaat voor de vervolgtoelating van glyfosaat af op onderzoek van het Duitse Instituut voor Risicoanalyse (BfR) dat stelt dat er onvoldoende bewijs is dat glyfosaat schadelijk is. Dat is dubieus. Het blijkt dat BfR daarvoor in eerste instantie naar ongepubliceerd onderzoek uitgevoerd door de industrie heeft gekeken. Schokkend, want er zijn meer dan genoeg onafhankelijke onderzoeken die op de gezondheidsrisico’s van glyfosaat wijzen. Worden die wel of niet meegewogen bij het trekken van conclusies over de (on)schadelijkheid van glyfosaat? De industrie doet er in ieder geval alles aan om glyfosaat op de lijst van toegestane middelen te houden. Hun doel is winstmaximalisatie, niet het beschermen van de volksgezondheid. Dat laatste is uiteraard wel de verantwoordelijkheid van de Europese Commissie.
Voldoende bewijs
Eerder dit jaar kwam de International Agency for Research on Cancer (IARC) die gelieerd is aan de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), met een rapport waarin het gezondheidsrisico van glyfosaat geclassificeerd werd als ‘waarschijnlijk kankerverwekkend voor mensen’. Ook meldde het medisch vakblad The Lancet dat glyfosaat hormoonverstorend is. Dat wil zeggen dat glyfosaat het hormonale systeem van mensen of dieren ontregelt. Ook kan het permanente schade veroorzaken bij ongeboren baby’s en jonge kinderen. Op latere leeftijd kunnen zij hinder ondervinden van vruchtbaarheidsproblemen, zaadbalkanker, borstkanker en obesitas. Reden genoeg om glyfosaat te mijden, lijkt mij. Maar de producenten Monsanto, Bayer en BASF doen er alles aan om dergelijke onderzoeksresultaten onderuit te halen en kritische wetenschappers in diskrediet te brengen.
Weg met glyfosaat
Het is belangrijk voor mens en milieu dat de Europese Commissie haar besluit over glyfosaat op juiste bronnen baseert. Zolang het nog geproduceerd wordt, zal er ongetwijfeld een strijd woeden tussen private financiële belangen van de producten en het algemene belang van burgers. Het staat in ieder geval als een paal boven water dat de Europese Commissie de verantwoordelijkheid heeft om haar burgers te beschermen tegen schadelijke stoffen zoals glyfosaat.
Begin november zetten 1,4 miljoen Europeanen hun handtekening onder een pleidooi van een groep maatschappelijke organisaties voor het toepassen van het voorzorgsprincipe Voorzorgsprincipe bij besluitvorming over deze kwestie. Het voorzorgsprincipe stelt dat als een maatregel ernstige of onomkeerbare schade kan veroorzaken aan de samenleving of het milieu, de bewijslast ligt bij de voorstanders van de maatregel als er geen wetenschappelijke consensus bestaat over de toekomstige schade. Dus zolang het bewijs van de ‘onschadelijkheid’ van glyfosaat nog ontoereikend is, mag de stof niet zomaar opnieuw worden toegestaan door de EC.
Precies daarom wil ik graag dat jij en ik, uit voorzorg, beschermd worden tegen de onomkeerbare gezondheidsschade die glyfosaat kan veroorzaken.
Meer informatie
– Lees hier een persoonlijke ervaring met Roundup
– Lees meer over de hormoonverstorende werking van pesticiden in: ‘Onze overheid moet hormoonverstorende stoffen aanpakken’
