‘De duivels die uit eerwraak hun dochters doden, moeten worden gestraft’, beloofde de Pakistaanse premier Nawaz Sharif na het zien van de documentaire van Sharmeen Obaid Chinoy. Met ‘Een meisje in de Rivier, de prijs van vergeving’, is ze voor een Oscar genomineerd. In 2012 ontving ze die al voor ‘Saving Face’, over zuuraanvallen op vrouwen.
Sharmeen is hoopvol. ‘Eerwraak kan echt niet meer’, vertelt ze. Volgens schattingen worden er in Pakistan jaarlijks duizend vrouwen vermoord om de ‘eer’ van de familie te redden. Het werkelijke aantal ligt veel hoger. Veel gevallen worden niet gemeld. Het grote probleem met eermoorden is dat ze worden beschouwd als ‘huiselijke ruzies’. Bovendien, hoe vaakt doodt een vader zijn dochter niet zonder dat er iemand reageert? De omgeving vindt dat ze het over zichzelf afriep door niet met de keuze van haar ouders te trouwen. Zij bracht haar familie toch ten schande! ‘Ik wil met deze film een discussie op gang brengen. Het heeft niets te maken met de eer. Het is met voorbedachten rade, een koelbloedige moord’, aldus de documentairemaakster.
Overlevende
Sharmeen wilde graag het verhaal over ‘eerwraak’ vertellen vanuit het perspectief van iemand die het heeft overleefd. Een bijna onmogelijke opdracht. Bijna niemand kan een moord navertellen. Toch ging ze op zoek naar een slachtoffer. Toen ze op een dag in de krant las dat een meisje was ‘doodgeschoten’, vervolgens in een jute zak in de rivier was gegooid, gevonden en zwaar gewond naar een ziekenhuis was gebracht, ging Sharmeen de ziekenhuizen af. ‘Ik vond haar. Ik begon meteen te filmen en Saba (zoals het meisje heet) gedroeg zich alsof ze was geboren voor de camera’, aldus Chinoy.
Met een zwaar geteisterd gezicht vertelt de 19-jarige Saba Qaiser dat haar vader en oom haar beschoten. Ze was getrouwd zonder de toestemming van haar familie. Omdat ze op het laatste moment haar hoofd optilde, vloog de kogel niet haar hersenen in. Ze overleefde de schietpartij en slaagde erin om bij een tankstation om hulp te vragen. Haar vader en oom werden aanvankelijk gearresteerd. De druk op Saba was te groot. Ze moest hen vergeven. Opnieuw ontsnapten twee moordenaars aan hun straf.
Ik zie de eerste scheuren in deze traditionele samenleving. Hoe lang zijn mannen nog in staat vrouwen tegen te houden?
Afschrikmiddel
Sharmeen vindt dat vaders, ooms en broers wel naar de gevangenis moeten. Want zolang dit soort moordenaars op vrije voeten blijven rondlopen, denkt geen Pakistaan dat eerwraak een misdaad is. ‘Als je je dochter, vrouw of zus doodt zonder dat je daarvoor naar de gevangenis hoeft dan denkt de samenleving toch automatisch dat dit soort afrekeningen mogen!’, zegt Sharmeen. Straffen werkt volgens haar als een afschrikmiddel. ‘Mensen beseffen dan hopelijk dat het gaat om een gruwelijke misdaad.’
Ze voelt zich bemoedigd door premier Nawaz Sharif die na de oscarnominatie een verklaring voor de camera’s aflegde. Hij vindt dat de wet veranderd moet worden. Nog voordat de winnaars op 28 februari bekend worden gemaakt, wil hij in zijn woning de documentaire aan het hele kabinet vertonen. ‘Een dapper statement’, vindt Sharmeen.
Maar ook Pakistan is snel aan het veranderen in de goede richting. Zestig procent van de bevolking is onder de leeftijd van 25. Steeds meer mensen hebben een mobiele telefoon en toegang tot internet. Meer vrouwen gaan naar de universiteit. Steeds meer vrouwen zijn op de hoogte van hun rechten. Vrouwen willen inspraak, een grotere economische onafhankelijkheid en meer zeggenschap over met wie ze trouwen. ‘Zelfs al is ze niet opgeleid, ze leren met hun mobiele telefoon hoe ze berichten kunnen versturen. De mobiele telefoon helpt bij de transformatie van Pakistan’, aldus Sharmeen. ‘Ik zie de eerste scheuren in deze traditionele samenleving. Hoe lang zijn mannen nog in staat vrouwen tegen te houden?’
