Als we het over thee hebben denken mensen vaak aan Azië, voornamelijk China en India, maar de wortels van thee zijn dit continent inmiddels allang voorbij gegroeid, namelijk naar Oost-Afrika. Vanuit deze regio blogt Valerie Hirschhauser over haar persoonlijke theeavontuur.
Ik heb het geluk gehad om op afgelegen en adembenemende plekken geweest te zijn, maar dit alles verbleekte bij de vergezichten die ik dagelijks tegenkwam in West-Uganda. Het beschrijven is lastig, dan wel onmogelijk, maar bij het binnen stappen van de theevelden, schoot maar een gedachte door mijn hoofd: '50 shades of green'.
Theecijfers in Afrika
Uganda is de drie-na-grootste producent en exporteur van thee in Afrika (45.000 miljoen ton) na Kenia (295.000 miljoen ton) en Malawi (55.000 miljoen ton). In tegenstelling tot Kenia is Ugandese thee van slechte kwaliteit, voornamelijk gedreven door een gebrek aan financiering en kennis. Ugandese thee wordt vaak gebruikt als opvuller in blends met andere, meer premium thee’s, afkomstig uit bijvoorbeeld Kenia.
De productieketen van thee in Uganda wordt, net zoals in andere landen, gedomineerd door een handvol grote spelers. Het merendeel van de thee wordt verkocht aan exporteurs op de veiling van Mombasa, maar door de slechte reputatie van Ugandese thee krijgt het vaak een lagere prijs dan thee afkomstig vanuit Kenia en Rwanda. Interessant is dat Kenia Ugandese thee inkoopt, dit vermengt met eigen thee en herlabelt als Keniaanse thee en uiteindelijk weer terug verkoopt aan Uganda voor een hogere prijs. Hetzelfde principe vindt plaats op wereldniveau, waarbij Australische thee afkomstig uit Kenia, weer wordt verkocht in Kenia voor een hogere prijs. Het is een vreemde wereld waarin we leven.
De thee-industrie is verre van een lucractieve sector
Uit de gesprekken die we gevoerd hebben met boeren bleek dat ze niet in staat waren om financieel rond te komen van eigen theeproductie, waardoor ze gedwongen zijn om meerdere banen te nemen. Op deze manier kunnen ze kunstmest en extra mankracht inhuren om twee keer per maand de theebladeren te plukken.
To put things into perspective, hier zijn een paar cijfers die onze boeren met ons hebben gedeeld. Een zak kunstmest kost ongeveer 120.000 Ugandese shillings (32 euro). Ter vergelijking, de opbrengst van een kilo geplukte theebladeren is 300 shillings (0,08 cent). Een boer die 1,5 acre (4046,85 m²) bezit (wat meer is dan het gemiddelde in Uganda), kan ongeveer 500 kilo aan bladeren per maand plukken met ondersteuning van plukkers, die op hun beurt 100 shillings (0,026 cent) per kilo geplukte bladeren ontvangen.
In het droge seizoen (juni – juli), komt de maandelijkse opbrengst niet boven 300 kilo theebladeren uit per 1,5 acre. Bij elkaar verdient een boer niet meer dan 150.000 shillings (39, 50 euro) per maand, waarvan hij zijn plukkers en kunstmest nog moet betalen. Je hoeft geen raketwetenschappen te hebben gestudeerd om te zien dat de thee-industrie verre van een lucractieve sector is.
Klimaatverandering
Een andere uitdaging is dat sommige gedeeltes van Uganda nu al slachtoffer zijn van klimaatverandering. Gebieden kampen met wisselende weersomstandigheden: minder of juist teveel regen en pieken in temperaturen. Vooral het laatste kan desastreuze effecten hebben, wanneer de gemiddelde temperatuur stijgt met meer dan 2,3 graden zullen sommige van Uganda’s meest lucratieve theeregio’s rond 2050 volledig van de map worden geveegd, volgens een rapport van klimaatwetenschappers van het Internationaal Centrum voor Tropische Landbouw in Colombia.
Voor West-Uganda, en in het bijzonder de grensregio met Rwanda en Congo, zou het een ander verhaal kunnen zijn, een verhaal van hoop. Met hoogtes van minstens 2400 meter en vruchtbare vulkanische grond is het klimaat ideaal om thee op te planten en is het effect van klimaatverandering stukken kleiner. Hoge berggebieden op extreme hoogtes voorzien de thee van een unieke smaak vol complexiteit en diepgang, die niet terugkomt in thee die groeit in de vallei.
FRANK's journey
Juist in deze berggebieden gaat de sociale ondernemening FRANK op zoek naar de beste theebladeren. Onze tocht zal ons naar onherbergzame gebieden brengen waar kleine gemeenschappen onze thee verbouwen. Makkelijk is anders, maar zoals schrijver Paulo Coelho zegt: “the danger and adrenaline of an adventure is certainly worth a thousand days of ease and comfort”.
Staand op 2200 meter hoogte, met mijn handen in de theestruiken bedekt in de ochtendmist, realiseer ik me dat we iets goeds op het spoor zijn. Het boek van de toekomst van thee kan op twee verschillende manieren eindigen, maar veel werk zal gedaan moeten worden om het tot het juiste einde te brengen. — Stay tuned for more.
Meer lezen
Zie ook deel 1 van deze blog: 'Spring op de motor!'
