Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Weg, ik wil weg, ik wil weg. Nee, blijf zitten, blijf zitten, blijf zitten. Deze weinig verheffende interne dialoog voer ik nu al tien minuten, hier in de wachtkamer van de fysiotherapeut. Hij is het probleem niet; een vrolijke man die me goed helpt met mijn zieke lijf. Het probleem is de wachtkamer. Om precies te zijn: dat er muziek aanstaat, en er ook nog een televisie is waarop voorlichtingsfilmpjes worden afgespeeld – met geluid.
“
Door die geluiden ben ik zo overprikkeld dat ik mezelf het liefst in foetushouding om een tafelpoot wil krullen
Tegenover me leest een vrouw in een tijdschrift over de schoonheid van imperfectie. ‘Kun je leren van de barstjes in jouw bestaan?’ vraagt de cover zich af. Op mijn beurt vraag ik me af of het feit dat ik door die interfererende wachtkamergeluiden zo overprikkeld ben dat ik mezelf het liefst in foetushouding om een tafelpoot zou krullen met mijn vingers in mijn oren, ook telt als een leerzaam barstje. Of die vrouw dan zou denken: wat een prachtig imperfect mens is dat. Waarschijnlijk niet.
Na de afspraak met de fysiotherapeut stuif ik net-niet-rennend naar buiten; ik spring op mijn fiets en stop pas als ik op een plek ben waar ik alleen het ruisen van de wind hoor. Hier weet mijn brein weer wat gedachten te vormen.
“
Ben ik imperfect, of de wereld?
Over imperfectie, bijvoorbeeld. Veel mensen met autisme delen mijn overgevoeligheid voor geluid. Voor neurotypische
1 mensen, zo begrijp ik, is een achtergronddeuntje vaak ‘gewoon gezellig’ en anders wel te negeren. Voor mensen zoals ik is muzikaal behang een alomtegenwoordige vorm van prikkelterreur die de openbare ruimte moeilijk toegankelijk maakt. Maar wiens barstje is dat eigenlijk? Ben ik imperfect, of de ruimte?
Ik moet denken aan een stuk van de Britse anti-validisme2-activist Lisa Egan. Er is een verschil, schrijft ze, tussen impairment en disability. Een impairment is iemands aandoening: wat je niet kan omdat je lichaam of brein op deze of gene manier werkt.
“
Ik ben overgevoelig voor geluid, maar dat zou geen beperking zijn als de wereld wat stiller was
Een disability is iemands beperking: wat je niet kan omdat de samenleving barrières opwerpt voor mensen die niet gezond, neurotypisch, fit, et cetera zijn. Zelf gebruikt Egan een rolstoel vanwege een
mobility impairment. Maar, zo stelt ze, het zijn vooral die barrières die zorgen dat ze niet ten volle van al haar mogelijkheden gebruik kan maken. Dit is waarom ze zichzelf liever een ‘beperkt persoon’ noemt dan een ‘persoon met een beperking’.
Als je het zo bekijkt, is een beperking niet alleen een individuele eigenschap, maar ook een kenmerk van de maatschappij. Mijn barstjes zijn niet alleen van mij. Ik ben overgevoelig voor geluid; dat is mijn aandoening. Maar dat zou geen beperking zijn, als de wereld wat stiller was.
Deze column verscheen eerder in OneWorld-magazine.
