“Ik vind het jammer dat zoveel boeren zich voor dit karretje laten spannen. Maar ik probeer geen frustraties te hebben over gangbare boeren – zo noem ik niet-biologische boeren nu even. Ikzelf ben al in 1994 met mijn akkers omgeschakeld naar biologisch boeren en in 2000 ook met mijn varkens. Ik heb daarom weinig om over te protesteren. Over de biosector heb ik geen frustraties: biologisch boeren kan heel leuk zijn.”
Snap je de frustraties van je collega’s wel?
“Jawel. Maar gangbare boeren laten zich verleiden door de ‘erfbetreders’: de grote jongens als FrieslandCampina, veevoederbedrijven, banken en andere bedrijven. Die naaien de boeren alsmaar op, met de boodschap dat ze moeten uitbreiden. Anders zouden de boeren het niet redden, zo wordt ze voorgehouden.”
“De boeren hebben zich door grote bedrijven laten verleiden tot dit protest. Ik vind dat jammer
“Leveranciers, banken en handelaren faciliteren allemaal dat de boeren naar Den Haag gaan. Ze regelen bijvoorbeeld gratis bussen voor ze. Want ze hebben er belang bij dat de boer blijft doen wat hij nu doet: uitbreiden. En die heeft zich daartoe, uitbreiden én protesteren, laten verleiden. Ik vind dat jammer.”
“Biologisch boeren doe je onder andere met minder koeien en varkens per hectare. Veel gangbare boeren wíllen ook helemaal niet zoveel koeien als ze nu hebben. Het gevolg is namelijk dat ze zelf niet meer op de tractor zitten. Ze worden meer manager dan boer, en zitten vooral achter het bureau. Terwijl, wat is er nu leuker dan met je laarzen aan in de stront staan? Minder koeien en varkens per hectare, en dus per boer, betekent ook dat er in totaal méér boeren kunnen komen.”
Maar biologisch boeren kan toch niet zomaar voor elke boerderij?
“[Minister] Carola Schouten doet alsof kringloopboeren iets heel nieuws is, maar wij – van mijn bedrijf – vonden al in 1990 dat het boeren anders moest. Als je denkt aan het milieu en aan het dierenwelzijn, dan moeten we verstandig zijn en dingen anders doen. Het hoeft niet moeilijk te zijn, als je echt wil. Toen wij begonnen was omschakelen even lastig, vooral met de varkens. We kregen daar bijvoorbeeld niet zomaar een vergunning voor. Ook waren er geen bedrijven waar we het voorbeeld konden afkijken en naar biologisch vlees was nog geen vraag bij de consument. Qua afzet is het nu makkelijker. De consument, hè, die speelt ook een heel grote, zelfs cruciale rol.”
“Niet-biologisch boeren houdt vanzelf op als de consument volledig biologisch gaat kopen
“De consument is net zo goed verantwoordelijk voor het milieu. Niet-biologisch boeren houdt vanzelf op als de consument volledig biologisch gaat kopen. De boer en de afnemers zijn aan elkaar gekoppeld en die verbinding, tussen boer en consument, moet niet anoniem zijn. Thuis zijn wij zelf ook minder vlees gaan eten. En bij onze boerderijwinkel liggen twintig vleesvervangers. Dat komt onder andere doordat de consument minder vlees eet. Ik hoop dat er nog veel meer wijze consumenten komen.”
Biologisch voedsel is duur. Dat is toch niet voor iedereen weggelegd?
“Tegenwoordig gaat in Nederland minder dan 10 procent van ons inkomen naar voedsel, dat is heel weinig. Dat was vroeger wel anders. En dat heeft ook een wisselwerking op het milieu: de rest van het inkomen wordt dan gebruikt voor dingen die nog meer CO2 kosten, zoals vliegtuigreizen en apparatuur.”
En de politiek, wat moet die doen?
“Ik hoop erg dat D66, Partij van de Dieren en GroenLinks wat bereiken op dit gebied. Al die andere politici die bij de protesten aanwezig zijn: het is flauwekul, ze houden de boeren voor de gek. CDA en VVD: ze houden zich al sinds 1985 bezig met het boerenleed en er is nog altijd niets veranderd. Het beleid dat er dankzij die partijen is: daardoor stoppen veel familiebedrijven juist. En het milieu lijdt er ook onder.”
“Als je als politicus voor een betere wereld staat, moet je er ook echt voor gaan. Dat is niet gebeurd
“De overheid wil de stikstofregels aanscherpen. Daarvoor krijgt ze een emmer stront over zich heen. Maar als je als politicus voor een betere wereld staat, moet je er ook echt voor gaan. Dat is niet gebeurd, want in sommige provincies is het stikstofbeleid zelfs versoepeld: slappe knieën zijn door de knieën gegaan. Politici, en veel ex-politici, roepen dat het anders moet. Dat is goed, maar ik vraag me dan wel af: waarom hebben ze dat tot nu toe niet gedaan?”
Word je er door collega-boeren op aangesproken dat je niet bij de protesten bent?
“We varen nu eenmaal een ander schuitje. Onze collega’s weten ook wel dat wij als bedrijf niet meegaan met de protesten. Ik heb er geen behoefte aan en daar is ook geen discussie over. Ik hoop alleen wel dat de biologische boeren zich een keer uitspreken. We gebruiken geen gif, geen kunstmest. Samenwerken met de natuur geeft zoveel vreugde. En de consument geeft ons nooit op onze donder.”
Dit artikel verscheen eerder op OneWorld op 16 oktober 2019.
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
