Je zou het niet na zo’n snikhete zomer zoals die van 2018 misschien niet verwachten, maar dit jaar is het weer eens onomstotelijk duidelijk geworden: behalve drogere zomers staan ons ook intense, natte periodes in Nederland te wachten. Bodemdeskundige, ervaringsdeskundige én adviseur ondergrond bij de Gemeente Utrecht Boerma vertelt wat wij, de burgers die de steden bewonen, hiertegen zelf kunnen doen.
“Als riolen het afvalwater niet meer kunnen verwerken komt het vervuilde water in de grachten en kanalen terecht
De gevolgen variëren van ongemak tot rampzalig. Schoon hemelwater komt in het riool bij het afvalwater terecht of blijft in grote plassen in de tuin liggen, straten lopen onder en dit alles brengt gezondheidsrisico’s met zich mee. Als riolen het afvalwater niet langer kunnen verwerken komt het vervuilde water in de grachten en kanalen terecht. Het is niet voor niets dat er voor zwemevenementen, zoals het jaarlijkse Utrecht City Swim, niet eerder dan een dag van tevoren het startsein kan worden gegeven, omdat dan pas duidelijk is of de kwaliteit van het water in de grachten wel voldoende is.
Gemeentes kennen allerlei subsidieregelingen en initiatievenfondsen, waarmee ze groen gedrag van hun burgers stimuleren. Zo konden inwoners van Utrecht vorig jaar gratis planten halen bij de deelnemende tuincentra in het kader van: ‘Tegels eruit, plantjes erin’. Planten, gazon en groene heggen houden namelijk schoon hemelwater vast.
In veel steden worden afwateringsgebieden aangelegd waar het overtollige water in kan wegvloeien. Zo heb je in Utrecht bergbezinkbassins (ondergrondse betonnen bakken waarin het overtollige water kan worden opgeslagen) aan de Maliesingel en aan de Catharijnesingel. Bewoners van de wijken Zeeheldenbuurt en Lombok kregen een extra rioolaansluiting op de tuin onder hun huis om het regenwater af te voeren dat eerder het souterrain in stroomde. En de gemeente gaat alle wijken op termijn voorzien van een gescheiden stelsel met aparte riolen voor regenwater en vuil water. Dit alles gebeurt in het kader van het project Waterproof 030.
De Gemeente Amsterdam kent een vergelijkbaar programma, Rainproof. De Gemeente Rotterdam, waar vanwege het haven- en deltagebied het risico voor overstromingen extra groot is, antwoordt op de dreigende wateroverlast met een heus Waterplan. In Zwolle, tenslotte, krijgen inwoners in het kader van ‘citizen science’ meetapparatuur mee naar huis, waarmee ze naast fijnstof en CO2 ook de hoeveelheid neerslag in hun tuin kunnen monitoren.
Vergroenen
Een andere optie om te vergroenen is het aanleggen van geveltuinen: een strook planten – het woord zegt het al – tegen de gevel van je huis. Geschikt ook voor mensen zonder een ‘echte’ tuin om op een simpele manier overtollig regenwater vast te houden. Sommige gemeentes, zoals de Gemeente Utrecht, subsidiëren geveltuinen ter grootte van twee stoeptegels. Een simpele manier om niet alleen hemelwater op te vangen, maar ook fijnstof. En om het bewoners makkelijker te maken worden de overtollige stoeptegels gratis door de gemeente opgehaald.
Water opvangen
“Ik heb ooit een regenton van 25 liter aangeschaft, die je niet onderaan maar middenin de regenpijp kon vastmaken. Maar omdat die steeds verstopt raakte, heb ik hem maar weer weggehaald. Ik moet er nog eens goed induiken, misschien biedt een infiltratiekrat in de grond voor ons wel een oplossing. Dat is een soort buffervat met gaatjes erin, waarin het teveel aan regenwater wordt opgevangen, dat sijpelt dan langzaam de grond in.”
Wil jij ook je eigen woonomgeving helpen vergroenen en sta je te popelen om aan de slag te gaan? Check dan eerst de website van je gemeente voor de mogelijkheden en voorwaarden. Zo heeft de Gemeente Utrecht een subsidie beschikbaar voor het aanleggen van groene daken, en kunnen inwoners van de stad een beroep doen op het Initiatievenfonds.
Handzame tips voor een klimaatvriendelijke tuin of balkon, van groene daken en planten tot regentonnen, vind je bij Milieu Centraal.
“Groene daken en planten in de tuin zijn niet de enige maatregelen die je kunt nemen tegen wateroverlast
Hij berekende dat tijdens die extreme regenbui van juli 2014 “in twee uur tijd – want zo lang heeft die hoosbui geduurd – zo’n 3600 liter water naar beneden kwam. Vervelend, want de lekkage die daardoor ontstond moest ik repareren. Maar die hoosbui heeft me ook aan het denken gezet.”
Sedum-dak
Voor de kosten hoef je het volgens Boerma ook niet te laten. Die kwamen uit op zo’n 640 euro, inclusief het materiaal voor de dakbedekking, de plantjes én de arbeidskosten. “Wat ze doen is eerst een filtratiemat aanbrengen. Daaroverheen komt een antiworteldoek en een laag substraat, een licht gesteentesoort. Tenslotte wordt daar een soort mat, vergelijkbaar met een grasmat, over uitgerold, met een mengsel aan vetplantjes. Daar heeft Sempergreen, het bedrijf dat de klus heeft geklaard, hele kilometers van op voorraad.”
“Al die plantjes trekken ook weer allerlei nuttige insecten aan
“De plantjes houden het water vast, wat ook lekkage voorkomt. Daarnaast vind ik die plantjes dus heel mooi, zijn ze goed voor de biodiversiteit, en werken ze ook nog eens isolerend. In de zomer heeft het sedum-dak een verkoelend effect en het geluid van het kletterende water wordt gedempt.”
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op OneWorld.nl op 19 juni 2019.
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
