Met frisse moed begint de 40-jarige Stanley Kromo zijn werkdag. De zon is al opgekomen, maar het is nog lekker koel en het waait flink. Bij het houthandelbedrijf waar hij als controleur werkt, op ongeveer een uur rijden vanaf Paramaribo, zie je bijna alleen maar stapels rondhout. Het wordt klaargemaakt voor de export. Afhankelijk van de vraag, wordt wekelijks gemiddeld 300 kubieke meter rondhout op het terrein opgeslagen. Er is zo’n twee tot drie hectare bos opgeofferd (drie tot vijf voetbalvelden) voor een mooi en egaal terrein voor de opslag van hout. Maar dit is slechts een minuscuul deel van de hoeveelheid bos wat elk jaar verloren gaat.
Een weg in het woud dat wordt gebruikt voor het vervoer van gekapte bomen. Foto: WIkimedia
Bomen zijn onder andere belangrijk voor de natuurlijke opslag van uitstootgassen zoals CO2. Een gemeenschappelijk doel van landen over de hele wereld waaronder Suriname is daarom het voorkomen van ontbossing, bosdegradatie en alles wat te maken heeft met het duurzaam beheren van bossen. Maar volgens Kromo is er weinig aandacht voor de nagestreefde duurzaamheid in de bosbouwsector. Hij zegt weinig over duurzaam bosbeheer te weten, omdat hij weinig leest. Als jongen heeft hij op school wel geleerd waarom het belangrijk is om het bos te beschermen. “Het is belangrijk voor zuurstof”, zegt hij na enige tijd nadenken.
Enorme hoeveelheid bos in Suriname
Ruim 94 procent van de 16,4 miljoen hectare landoppervlakte van Suriname bestaat uit bos. Een achtste deel van de landoppervlakte van Suriname is beschermd, waarvan het merendeel bedekt is met bos. Daarnaast kan ongeveer 9 miljoen hectare bos, voornamelijk in het zuiden van het land, beschouwd worden als voorlopig in stand te houden bos. Sarah Crabbe, onderdirecteur Onderzoek en Planning bij Stichting Bosbeheer en Bostoezicht (SBB) zegt dat er in de houtkapsector veel wordt gedaan aan duurzaam bosbeheer. “De ontbossing die plaatsvindt, is nauwelijks afkomstig van de houtkap voor financieel gewin.” Slechts een beperkt aantal van de houtsoorten wordt volgens haar commercieel gebruikt. Houtproducenten mogen per hectare maximaal 24 kubieke meter hout ‘oogsten’. SBB ziet erop toe dat de producenten zich aan de regels houden.
Momenteel wordt er gewerkt aan een nationale inventarisatie van de waarde van het Surinaamse bos. Priscilla Miranda, hoofd van de afdeling Onderzoek en Planning van SBB benadrukt de noodzaak hiervan. “We willen hiermee onder andere de financiële waarde van de bomen en andere bosproducten en de waarde van koolstofvoorraden vastleggen.” Dit is volgens haar noodzakelijk om plannen voor de toekomst te maken. Voor Suriname is het belangrijk dat het bos beschermd wordt, zodat er geen kaalkap plaatsvindt zoals gebeurt in China en India. Het project wordt in het kader van het Redd-plus-programma, waaraan Suriname zich heeft verbonden, uitgevoerd.
RondhoutVanaf 2015 wordt er een gemiddelde rondhout productiegroei van 15 procent per jaar verwacht. Rondhout is hout dat niet is beslagen, gezaagd of gekloofd. Vorig jaar hebben de houtbedrijven een recordproductie gehad van ruim 570.000 kubieke meter rondhout, waarvan een derde is geëxporteerd. De export van hout leverde in 2015 zo’n 32 miljoen Amerikaanse dollar opgeleverd, zo blijkt uit de recentste publicatie 'Bosbouwstatistieken: Productie, export en import van hout en houtproducten 2015’ van SBB. Vorig jaar heeft China ruim 74.000 kubieke meter minder hout afgenomen, terwijl in onder andere India en Taiwan het Surinaamse hout steeds meer in trek is.
Ondanks de activiteiten om de commerciële houtkap te beperken, is het moeilijk om ontbossing tegen te gaan. Grote boosdoener: de mijnbouw. Tussen 2000 en 2014 is er een bruto ontbossing van ruim 90.000 hectare (zo’n 135.000 voetbalvelden) genoteerd. Deze trend kan zich in de komende jaren voortzetten, maar dit moet voorkomen worden. “Duurzaam bosbeheer en mijnbouw gaan niet samen”, zegt Miranda. “De mijnbouwactiviteiten, met name goudwinning, moeten daarom goed gemonitord worden.”
De Surinaamse overheid is in dit kader al enige tijd bezig met de ordening van de goudsector, maar deze loopt nog niet zo vlot. In 2011 is zelfs de Commissie Ordening Goudsector in het leven geroepen, maar deze heeft weinig kunnen realiseren, omdat partijpolitiek ook een rol speelt. Belanghebbenden, waaronder het Nationaal Instituut voor Milieu in Suriname, Conservation International Suriname en de Anton de Kom Universiteit van Suriname, hebben al een vuist gevormd om verandering te brengen in de wijze waarop wordt omgegaan met het bos. De wil is aanwezig dus is er wel kans van slagen. Maar Miranda wijst erop dat het noodzakelijk is dat de regering duidelijk beleid (ruimtelijke planning) ontwikkelt over de totale sector. Daarnaast moet ook de voorlichting op gang komen, zodat het bewustzijn over het nagestreefd doel bij de gemeenschap wordt vergroot.
Verwerking
De verwerking van het rondhout vindt voor een belangrijk deel in Paramaribo plaats. Op het bedrijf van ondernemer André Soeltaansingh, die ook voorzitter is van de Surinaamse Hout Unie, is het nogal rustig. Zelf zit hij al ruim twaalf jaar in deze sector en heeft hij zowel goede als slechte ontwikkelingen meegemaakt. Zo heeft hij zijn personeelsbestand noodgedwongen langzamerhand met zeker 70 procent teruggebracht tot zo’n tien mannen. De vraag naar hout op de nationale markt neemt sinds 2012 drastisch af, waardoor een aantal houtbedrijven is overgegaan tot sluiting.
We hebben meermaals gesproken met de autoriteiten over aanpassing van de Boswet, maar er gebeurt niets
De toegenomen aandacht, nationaal en internationaal, voor het duurzaam beheren van het bos is voor hem een positieve ontwikkeling. “Europa koopt bijvoorbeeld alleen hout dat afkomstig is uit duurzaam beheerd bos, terwijl India en China geen drempel hebben gesteld voor houtaankoop in Suriname.” Toen hij zelf in 1999 stopte met houtkapactiviteiten was er nog geen sprake van certificering. Dit kost geld en hij neemt het de handelaren, die dit nog niet hebben kunnen doen, niet kwalijk.
Zelf heeft Soeltaansingh zich wel altijd gehouden aan de regels van SBB, omdat hij voorstander is van duurzame bosbouw. “Je hebt het bos in bruikleen en je moet het nalaten voor de volgende generatie.” Om vernietiging van het Surinaamse bos te voorkomen zal ook de Boswet, die nu bijna dertig jaar oud is, moeten worden vernieuwd. Onder andere de certificering van houtconcessies moet worden opgenomen in de wet. “We hebben meerdere malen met de autoriteiten gesproken hierover, maar er gebeurt niets.”
Kromo komt tot de conclusie dat het duurzaam beheren van bos toch niet zo eenvoudig is. “Alle neuzen in de sector moeten in een richting kijken als zowel het bos als de beheerder voordeel moet hebben aan duurzaam bosbeheer.” Hij zal in ieder geval zijn kennis over dit onderwerp bijspijkeren, zodat hij bij de tijd blijft.
