Sinds begin april zijn de bewoners van Californië op waterrantsoen gesteld. Gouverneur Jerry Brown heeft bepaald dat de bevolking 25 procent van haar waterconsumptie moet inleveren. Volgens waterwetenschapper Jay Famiglietti zit er nog maar voor één jaar aan water in de staatreservoirs. Ondertussen mogen watermultinationals zoals Nestlé gewoon doorgaan met het verpakken van en verdienen aan water. In reactie blokkeerden burgers een Nestlé-bottelarij in Sacramento, een van de droogste gebieden van Californië.
In extreme droogte water oppompen
In totaal staan er 108 bottelarijen (fabrieken die de flesjes vullen) in Californië, vijf daarvan zijn van Nestlé. Starbucks, Coca-Cola, Pepsi-Cola en een aantal kleinere merken bezitten de andere fabrieken die het water in flessen stoppen. In deze zuidelijke Amerikaanse staat pompt Nestlé naar schatting jaarlijks ruim 920 miljoen liter water op, waarvan ongeveer 190 miljoen liter uit Sacramento komt. Hoeveel water Nestlé precies naar boven haalt is niet bekend.
De omvang van Nestlé en Nestlé WaterMet een omzet van bijna 90 miljard dollar is Nestlé het grootste voedsel- en drankenconcern ter wereld. Nestlé is eigenaar van 8.000 merken, waaronder Nescafé, L’Oreal en Maggie. Met zeventig drinkwatermerken is de dochteronderneming Nestlé Water goed voor ongeveer 7 procent van Nestlé’s totaalomzet. Verpakt water was een van de producten die in het eerste kwartaal van 2015 de meeste omzet opleverde. Peter Bradeck, de CEO van Nestlé, noemt water Nestlé’s corebusiness en vindt het onzin dat er gepleit wordt om de toegang tot water als mensenrecht veilig te stellen.
Vanwege een Californische wet die in 1997 in het leven is geroepen, hoeft het bedrijf zijn cijfers niet bekend te maken. Zowel in 2008 als in 2010 zijn er pogingen ondernomen om het openbaar maken van de hoeveelheid opgepompt water weer te verplichten. Beide wetsvoorstellen zijn volgens de Engelse krant The Guardian door gouverneur Arnold Schwarzenegger gedwarsboomd. Onderzoek van de regionale krant The Desert Sun heeft aangetoond dat Nestlé vanaf 2009 niet meer prijsgeeft hoeveel water het onttrekt. Onlangs werd ook bekend dat Nestlé al sinds 1988 geen vergunning meer heeft om het water uit het nationale bos van San Bernardino naar de bottelarij in Sacramento te vervoeren. Inmiddels zijn er 150.000 online handtekeningen opgehaald om Nestlé’s bottelpraktijken droog te leggen.
De regionale krant The Desert Sun heeft aangetoond dat Nestlé vanaf 2009 niet meer prijsgeeft hoeveel water het onttrekt
Volgens experts zoals Keith Schneider en Leon Kaye zit de impact van de bottelarij in Sacramento echter niet in de hoeveelheid opgepompt water. De 190 miljoen liter staat gelijk aan het onderhouden van vier golfbanen, vier uur lang. Nestlé wijst dan ook graag met de beschuldigende vinger naar de landbouwsector. Die in Californië 80 procent van al het water opslokt. Dat argument rechtvaardigt echter niet het verpakken van en verdienen aan water ten tijde van exceptionele droogte.
De waterfles van Nestlé. Foto: Flickr
Hoe maak je water afhandig?
Maar ook in waterrijke gebieden zijn veel bewoners het er niet mee eens dat multinationals aan de haal gaan met het water dat onder hun grond zit. De documentaire Bottled Life – samengevat in de Tegenlicht uitzending De Slag om ons Drinkwater – laat zien hoe Nestlé beslag legt op lokale waterbronnen, zodra er minder overheidstoezicht is.
In de Amerikaanse staat Maine, waar Nestlé dagelijks 3,7 miljoen liter water oppompt, heeft dit voor veel weerstand gezorgd. Bewoners vertellen in de documentaire dat Nestlé naar de mazen in de wet zoekt, in samenwerking met de lokale overheid de regelgeving naar haar hand zet en in principe zonder publiek debat bronnen probeert af te kopen om waterreservoirs toe te eigenen. Wanneer dat niet lukt, schijnt Nestlé ook niet vies te zijn van het omkopen van de lokale oppositie. Hoewel sommige dorpelingen positief zijn over de werkgelegenheid die Nestlé’s bottelarij met zich meebrengt, vinden andere bewoners dat de rivieren waar Nestlé beslag op legt simpelweg niet te koop zijn.
Gratis water is verleden tijd
De situatie in ontwikkelingslanden is nog schrijnender als men de geschiedenis van Pure Life erop naslaat. In 2002 bracht Nestlé het watermerk Pure Life op de markt onder het mom dat ze de hele wereld van (verpakt) water gaan voorzien. Inmiddels is Pure Life marktleider: het wordt in 27 landen op vijf continenten verkocht. Omdat schoon water in Pakistan schaars is, bood dit land de ideale testmarkt. Hoewel Pure Life voor de welgestelde burgers een uitkomst lijkt en status met zich meebrengt, is Nestlé’s fles voor het gros van de bevolking onbetaalbaar.
Hoewel Pure Life voor de welgestelde burgers een uitkomst lijkt en status met zich meebrengt, is Nestlé’s fles voor het gros van de bevolking onbetaalbaar
Gratis water behoort inmiddels tot het verleden. Sinds verpakt water de norm is, is de Pakistaanse horeca zelfs geld gaan vragen voor glaasjes leidingwater. Ook kun je stellen dat Pure Life de overheid vrijstelt van het vernieuwen van de dertig jaar oude infrastructuur. In het Pakistaanse dorpje waarnaast het flessenwater wordt opgepompt, is het grondwater vervuild geraakt en ruim honderd meter gedaald, waardoor de lokale waterputten niet meer diep genoeg reiken. Het verzoek van de gemeenschap aan Nestlé om voor hen een diepere put te slaan werd afgewezen.
Nestlé lest niet de dorst
Terwijl de Californische waterbronnen slinken, gaat Nestlé vrolijk door met het oppompen en verpakken van water. Nestlé is weliswaar niet het enige bedrijf die in waterschaarse gebieden waterbronnen afhandig maakt, maar haar water wordt wereldwijd wel het meeste verkocht. De kans is daarom groot dat je op reis een Pure Life waterfles in de schappen vindt. Of je ‘m nu koopt of laat staan, blijf je vooral afvragen of verpakt water de oplossing is voor onze dorst.
