Pakistanen blijken enorme aardappelverslinders te zijn. Er gaat geen dag zonder de pieper voorbij. Maar door verzilting van de grond neemt de oogst af. De zouttolerante aardappel van het Hollandse waddeneiland Texel moet uitkomst bieden.
In de proefvelden van het Nationale Agrarisch Onderzoeks Instituut buiten de hoofdstad Islamabad gaat onderzoeker Maqbool Akhtar ons voor. In een winters zonnetje wandelen we over smalle, modderige paadjes tussen de aardappelplanten in. Maqbool wijst naar de witte bordjes in het groene veld waar merkwaardige namen als ‘Miss Mignon’ en ‘Miss Andes’ staan geschreven. De onderzoeker moet er zelf hartelijk om lachen. Op bezoek bij zijn Nederlandse collega’s op Texel vertelden die hem dat zij deze namen hadden bedacht. “Sommige rassen werden zelfs vernoemd naar hun vriendin of echtgenote als dank omdat ze iedere dag voor hen in de keuken staan”, grinnikt Maqbool.
Miss Mignon en Miss Andes zijn twee zouttolerante aardappelsoorten afkomstig van het waddeneiland Texel. In de Pakistaanse grond worden ze momenteel getest. “Als na twee jaar is bewezen dat ze geen ziekten ontwikkelen en ze goed aarden in onze grond, mogen ze worden verkocht aan de boeren”, legt de onderzoeker uit. Als proef gebruiken sommige Pakistaanse boeren al zouttolerant pootgoed uit Texel.
Populaire knol
Pakistanen zijn net zoals de Nederlanders grote aardappeleters. Er gaat geen dag voorbij zonder de pieper. In de kantine van het overheidsinstituut zit een groepje vrouwen de knollen te schillen. In bijna elk gerecht wordt die wel verwerkt. Aan de cijfers is goed te zien hoe door de jaren heen de aardappelproduktie in Pakistan is gestegen. Toen het land in 1947 onafhankelijk van Groot-Brittannië werd, werd er slechts op enkele duizenden hectares verbouwd. De eerste decennia lag de jaarlijkse productie niet boven de 30.000 ton. Sinds de aardappel zijn terrein als basisvoedsel naast brood en rijst stevig heeft veroverd, is het aantal hectares uitgegroeid tot 172.000 in 2016.
Slechte irrigatie is een van de oorzaken van de ‘brakke’ grond. Bijna 80 procent van alle Pakistaanse boeren zijn afhankelijk van neerslag. Een waterpomp, aangesloten op een buizencircuit, die de akkers in tijden van droogte bevloeien, is een luxe. Door chronisch stroomtekort staat het apparaat ook nog eens de meeste tijd werkloos aan de grond. “Wist je dat zoet water ook zouten bevat?”, vraagt onderzoeker Maqbool. Veel boeren hebben geen flauw benul van het scheikundige proces. Niet alleen in Pakistan. Wereldwijd neemt vooral in ontwikkelingslanden verzilting toe. Maar door verzilting wordt de oogst minder. “Bijna iedere vijf tot acht minuten gaat er een hectare grond door verzoutingsproblemen verloren”, vertelt dr.Maqbool met een serieus gezicht. In de zuidelijkste provincie Sindh kampen boeren al met 6 miljoen hectares akkers die ze niet meer kunnen gebruiken. De bevolkingsgroei gaat in razend tempo door. Pakistan telt inmiddels 200 miljoen monden die gevoed moeten worden. De Wereldbank noemt het wereldwijde gebrek aan zoet water het grootste probleem waar de planeet mee te kampen krijgt. Door de stijging van de zeespiegel raken bovendien steeds meer landbouwgronden, rivieren en meren verzilt.
Zoute landbouw
Om de wereldvoedselvoorziening veilig te stellen wordt er steeds meer geëxperimenteerd met zoute landbouw. “Maak niet de fout door te denken dat deze aardappel nu ook zout smaken. Tijdens de groei hoopt het zout zich op in de bladeren van de plant en niet in de knol die jij eet. Deze ‘zoute’ aardappelen zijn zelfs zoeter. En veel lekkerder”, voegt de onderzoeker toe.
Nederland loopt voorop in de teelt van zouttolerante landbouwgewassen. Op het Waddeneiland Texel verbouwen wetenschappers ze in zilte grond. Ze besproeien ze met een mengsel van zout en zoet water. Zelfs met water dat voor vijftig procent uit zout zeewater bestond werd nog een redelijke aardappeloogst binnengehaald. “Dat schept enorme mogelijkheden voor de boeren in de Pakistaanse provincie Sindh waar het zoute zeewater uit de oceaan steeds vaker landerijen vernielt.” Dr. Maqbool is net terug uit deze minst ontwikkelde regio van het land waar akkerbouwers onder zijn beleiding experimenteren met de ‘zoute’ aardappel.
Pakistaanse boeren hebben al decennia lang vertrouwen in het Nederlandse pootgoed. Zo blijkt tijdens een bezoek aan de regio Okara waar 95 procent van alle aardappelen in het land worden verbouwd. Op het erf van de agrarier Hassaan Akram (26) spelen zijn arbeiders ter verwelkoming op de tabla, de Pakistaanse trommel, en de fluit. Op de muziek wordt vrolijk gedanst. “Welkom in het Hollandse aardappelland”, zegt een lachende boer. Waar je ook kijkt, tot in de verre horizon zie je de Hollandse piepers.
Duur maal
Nederland bezit als de grootste exporteur van pootaardappelen al meer dan een halve eeuw het monopolie in Pakistan. Geen wonder dat boeren even zo zeer in de Texelse zouttolerante aardappel geloven. “Verzilting treedt niet alleen op door brak water”, meent de agrarier Hassaan Akram. Monocultuur en ontbossing zijn eveneens de oorzaak. Als een van de weinige boeren in de omgeving verbouwt hij naast aardappelen rijst en mais. Vorig jaar nam hij het bedrijf over nadat zijn vader overleed. Na zijn studie rechten zag hij voorzichzelf een glansrijke carriere in de advocatuur. Nu helpt hij de kleine boeren in de omgeving met beter zaad en legt hij ze uit dat jaar in jaar uit alleen maar aardappelen verbouwen de grond uitput.
In ‘het Hollandse aardappelland’ wordt binnenkort de tweede zouttolerante oogst van het land gehaald. Deze ‘zoute’ pieper gedeit volgens de verwachting, aldus dr. Maqbool Akhtar. Maar de verbouw van zouttolerante aardappel staat nog in de kinderschoenen en vindt slechts op enkele plekken in Pakistan plaats. Het nadeel is dat de productie van deze aardappelsoort nu nog lager ligt dan bij de reguliere, en hij is duurder. Toch is er een markt voor. “We moeten net zoals jullie er een exclusief product van maken. Dat zag ik ook in de schappen van de supermarkten in Amsterdam. Ze kregen een bijzonder opvallend plekje. We hebben genoeg welgestelde Pakistanen die graag iets meer voor een betere voeding betalen”, klinkt het vol vertrouwen.
Op den duur verwacht onderzoeker Maqbool dat de zouttolerante aardappel een aardige concurrent van de reguliere pieper wordt. Hij zou wel eens gelijk kunnen hebben. Meer Europese landen die onderzoek doen naar zouttolerante gewassen weten Pakistan te vinden.
In de proefvelden buiten Islamabad wordt eveneens geexperimenteerd met Franse rassen. Twee Nederlandse soorten nemen het op tegen twee Franse zouttolarante pootaardappelen. Als spelers staan ze tegenover elkaar in het veld opgesteld. Vooralsnog winnen die het uit Texel. “Jullie staan al 30 jaar aan top als het gaat om het ontwikkelen van pootaardappelen. Met voetballen mogen jullie verliezen maar niet om de plaats wie de beste pootgoed ter wereld heeft ontwikkeld.”
