Een baby produceert per jaar 260 kilo aan luiers die belanden in het restafval. Wasbare luiers zijn milieuvriendelijker, maar is de besparing de moeite van het wassen en sjouwen waard?
Drie luiers per dag is genoeg Wat is de duurzaamste wegwerpluier?
EOS magazine deed uitgebreid onderzoek naar het productieproces. Bespaartip: verschoon je kind minder vaak, zo'n luier kan meer (plas) hebben dan je denkt.
Vleugen ammoniak en weeige dampen stegen op uit de achterbak van de auto. Vier uur lang, van de Ardennen tot Amsterdam. Ons vakantiehuisje was inclusief wasmachine, maar die bleek defect de avond voor terugkeer. Zo stonden we bij Maastricht in de file met een snurkende peuter en twintig broeiende luiers. “Dit nooit meer”, zei de man, die alle autoramen had opengezet en zich schone lucht toewuifde met zijn iPhone. “Voortaan nemen we Pampers mee.”
Hoe kwam dit artikel tot stand?
Naast de eigen ervaringen is voor dit artikel gebruik gemaakt van informatie van MilieuCentraal, Environment Agency, WECF, Kaatje Katoen, websites van luierfabrikanten en diverse gemeenten. Pampers en TotsBots hebben niet gereageerd op onze vragen.
Zeker, de wegwerpluier is, naast de stofzuiger en de vaatwasser, het grootste gemaksproduct van de moderne tijd. Maar ook een enorme vuilniszakkenvuller. Een kind gebruikt de eerste drie jaar van zijn leven bijna vijf luiers per dag. Zo'n 5300 in totaal. Dat is een stapel zo hoog als de Euromast. In Burkina Faso zag ik baby’s liggen op een stapel gekleurde lappen zo groot als een krant. Zodra het bovenste lapje vies was, trok de moeder dat onder de baby vandaan die prinsheerlijk verder sliep. In China lopen nog steeds baby’s en peuters rond in broekjes met een opening over de gehele bilspleet. Moderne stadsbewoners gruwen ervan, maar ik vond het wel slim bedacht. Het is dat die broekjes wat te luchtig zijn voor ons klimaat, maar het zette me wel aan het denken over alternatieven voor de Pamper.
Wolbroekjes
Tik ‘wasbare luier’ in op internet en er gaat een wereld voor je open. De witte katoenen lap met veiligheidsspeld van vroeger is verruild voor een kleurig broekje van katoen, hennep, bamboe of fleece. Onder Australische expats is de wasbare luier heel gewoon, mailt oud-collega Lisette (zelf twee kids in de katoenen luiers) vanuit Hong Kong. In Finland zit er standaard een wasbare luier in de äitiyspakkaus, de gratis doos met baby-uitzet die de overheid verstrekt aan aanstaande ouders. En bij onze zuiderburen in Gent krijgen ouders zelfs 100 euro subsidie voor de aanschaf van wasbare luiers. Handig, want ze gaan nou niet bepaald weg voor dumpprijzen.
Voor ons eerste pakket wasbare luiers betaalden we 388 euro, en dan hadden we nog de goedkoopste variant, 24 ecokatoenen lappen van het merk Bummis. Maar voor dat geld arriveerde er wel een gigantische doos met inlegvellen, ademende wolbroekjes, wasnetten, een transportzak en, onmisbaar, romperverlengers: tussenstukjes die voorkomen dat de drukknopen aan de onderkant openspringen en je baby uit zijn romper barst. Handig, want de wasbare luier is wel wat dikker dan de wegwerpluier.
De ademende woloverbroekjes die ik had besteld, bleken iets te bewerkelijk. Ze moesten telkens in een speciaal wolbad en vervolgens zes uur weken in een impregneermiddel. Daarom toch maar de overbroekjes van PUL, polyester met een waterafstotende laag. Die met het Öko-keurmerk garanderen dat er geen resten schadelijke chemicaliën van het productieproces zijn achtergebleven.
En zo veranderde met de komst van baby 1 onze bovenwoning in een permanente wasserette. De designradiator in de woonkamer bleek de beste droogplek, naast nog eens drie waslijnen in de badkamer en het frame van mijn racefiets. De laatste luier was nog niet droog, of de volgende was kon gedraaid worden. Regelmatig stond ik om vier uur ’s nachts met baby op de arm in halfslaap een rij luiers op te hangen.
Data: Adriana Homolova, illustratie: Bouwe van der Molen
[[{“fid”:”39172″,”view_mode”:”default”,”fields”:{“format”:”default”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Wat kost luiers wassen?”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Wat kost luiers wassen?”},”type”:”media”,”attributes”:{“alt”:”Wat kost luiers wassen?”,”title”:”Wat kost luiers wassen?”,”style”:”height:614px; width:581px”,”class”:”file-default media-element”}}]]
Composteren
Nederlandse huishoudens produceren jaarlijks 161 miljoen kilo aan luierafval. Deze mix van poep en plas, plastic, hydrogelkorrels en papier bedraagt 4,4 procent van het restafval. Bij verbranding levert dat deels nieuwe energie op, maar ook uitstoot van CO2.
“Na plastic en drankenkartons, zouden luiers wel eens de volgende afvalstroom kunnen zijn die de overheid uit het restafval wil halen”, vertelt Sytske de Waart van voorlichtingsorganisatie MilieuCentraal. Enkele gemeentes hebben inzamelpunten voor luiers, of ze mogen met het bioafval mee, maar recycling vindt niet meer plaats in Nederland.
Let op: soms laten gemeentes verouderde informatie in hun afvalwijzer staan en beweren ze onterecht dat luiers ‘100% gerecycled’ worden. Staatssecretaris Mansveld van Milieu kondigde in juni 2014 een onderzoek aan naar de mogelijkheden van compostering en materiaalrecycling. Sytske de Waart zit in een denktank rond dit project.
Vergelijk je water, energie en grondstoffen in het complete productie- en gebruiksproces, dan komen de wasbare luiers als milieuvriendelijkste uit de bus. Al met al stoot je volgens MilieuCentraal met wasbare luiers minstens 1,5 keer minder CO2 uit. Was je met een volle trommel, op maximaal 40 graden en droog je de luiers aan de waslijn, dan is het zelfs drie keer minder.
Luxe luier
Vriendinnen die voorspelden dat we Project Luier binnen drie maanden zouden opgeven, hebben ongelijk gekregen. Intussen zijn we tweeëneenhalf jaar verder en hergebruikt baby 2 luiers van zijn grote broer, die nog steeds nieuw en fris ogen, na wel 250 wasbeurten.
Van de gevreesde luieruitslag veroorzaakt door een natte plaslap blijkt geen sprake, evenmin van chronische stank of lekkages. Ik raak nog steeds bijna ontroerd als ik baby 2 oppak in zijn luier van ongebleekt katoen, met messcherpe snit gevouwen door zijn oma. Omdat die lappen onder mijn handen meer iets van een grote prop krijgen, schaften we ook een voorraad bamboeluiers aan à 25 euro. Best een investering, als je bedenkt dat een luier van de Aldi (merk ‘Broekie’) amper 13 cent kost. Een luxe luier van Pampers of Huggies kost ongeveer 30 cent.
Als je er een sport van maakt om alle kortingsacties bij te houden, kom je met een tientje per week een heel eind. Maar toch, als je bedenkt dat een kind ruim drie jaar in de luiers zit, kom je uit op minstens 1500 euro, terwijl wij onze uitgaven onder de 1000 euro hebben gehouden, de romperverlengers en andere gadgets meegerekend.
Doe-het-zelf billendoekjesKnip een rol keukenpapier doormidden. (geen wc-rol, want dan blijven er natte stukjes papier aan je baby plakken). Maak in een diep bord een sopje van zeep of wasgel (zonder parfum of parabenen). Meng er een scheut amandelolie door van de biowinkel. Laat de halve rollen weken tot ze helemaal doordrenkt zijn. knijp ze een beetje uit en bewaar ze in een afsluitbaar bakje. Ze zijn een week te gebruiken.
Klein plasje
“Je moet niet te streng zijn voor jezelf als je aan de wasbare luiers gaat”, zegt Carien van Zorge van online winkel Kaatje Katoen. “Elke luier die je niet weggooit, telt. Het is ons streven dat de wasbare luier gewoon wordt en de wegwerpluier alleen wordt gebruikt voor onderweg.” Het aantal bestellingen neemt nog elke maand toe.
De bulk van de klanten zit in de steden Amsterdam, Utrecht, Groningen en Maastricht. Ruim twintig jaar geleden begonnen de oprichters met Kaatje Katoen ‘om de aarde een stukje beter te maken’, zoals Van Zorge zegt. “Sinds de crisis is voor de meeste ouders de kostenbesparing het belangrijkst. Het milieu-eff ect zien ze als een bonus.”
Het goede nieuws is dat wegwerpluiers steeds minder wegen en efficiënter werken. Een Pamper van 35 gram kan bijna een liter plas opnemen. In theorie scheelt dat afval, maar ouders hebben hun gewoontes nog niet aangepast, zegt Sytske de Waart van MilieuCentraal. “De meeste ouders verschonen hun kind elke keer als ze de luier checken, ook al zit daar maar een klein plasje in.”
En afval kost ook geld. Dat merkten Hengelose ouders toen daar het DIFTAR-systeem werd ingevoerd. Per zak van 30 liter afval die in de ondergrondse container gaat, betalen inwoners van Hengelo 1 euro verwerkingskosten. Trainee bij gemeente Hengelo Marjolein Benistant bedacht een proef met wasbare luiers om het luierafval te reduceren. Vijftig gezinnen mochten drie maanden gratis luiers uitproberen. Na afloop bleek het aantal wegwerpluiers gedaald van zes naar twee per huishouden per dag. Maar liefst 70 procent van de deelnemers gaf aan ermee door te gaan.
Benistant: “Mensen die katoenen luiers associëren met vroeger, vies en veel werk, krijg je er niet aan. Dat is jammer. De volgende stap is om meer voorlichting te geven op plekken waar jonge ouders komen.”
Potjestraining
Het allergrootste (milieu)voordeel van wasbare luiers? Kinderen zouden eerder zindelijk zijn, zeggen de fans, omdat ze zelf voelen dat ze geplast hebben. Is dat waar? Uroloog Arjen Noordzij, verbonden aan het Spaarne Gasthuis in Hoofddorp verwijst naar een onderzoek met tweelingen in Japan. Het ene kind droeg wegwerpluiers, het andere katoenen. Er bleek geen verschil.
Onderzoek in de regio Eindhoven liet zien dat kinderen met wegwerpluiers iets later zindelijk zijn. “Met katoenen luiers zijn vooral de ouders er eerder aan toe”, zegt Kees Bakker. Volgens deze Alkmaarse vader van drie kinderen werken wegwerpluiers gemakzucht in de hand. Bakker probeert de overheid ertoe te bewegen om potjestraining op jonge leeftijd te stimuleren, bijvoorbeeld via consultatiebureaus. “Dat scheelt alleen aan luierkosten al 100 miljoen euro.”
Volgens Bakker wordt zijn lobby afgedaan met ‘Goed idee, maar wij bemoeien ons niet met zaken thuis’. Zijn oudste kinderen kreeg hij binnen 1,5 jaar zindelijk. Zoon Sten van zes maanden plast ook al op een potje. Als alle 170.000 baby’s die in 2014 in Nederland zijn geboren, Stens voorbeeld zouden volgen, zijn dat 300 miljoen luiers minder per jaar.
Wij luieren thuis intussen vrolijk door. Dit jaar gaan we op vakantie naar luiervriendelijke camping Le Paradou, waar je je luiers gratis mag wassen. De eigenaars hebben ons verzekerd dat de wasmachine het doet.
Luiers voor beginners
[[{“fid”:”39174″,”view_mode”:”default”,”fields”:{“format”:”default”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Luiers voor beginners”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Luiers voor beginners”},”type”:”media”,”attributes”:{“alt”:”Luiers voor beginners”,”title”:”Luiers voor beginners”,”style”:”height:603px; width:500px”,”class”:”file-default media-element”}}]]
1.Kies voor luiers van biokatoen (GOTs of Organic Content standaard), dat scheelt pesticiden en kunstmest.
2. Bamboeluiers absorberen fantastisch en zitt en comfortabel. Voor de teelt zijn minder grond en pesticiden nodig. Nadeel is dat bij de omzett ing van harde stengels naar zachte stof energie en chemicaliën nodig zijn.
3.Was de luiers met waspoeder (kleur, geen wit) op 40 of 60 graden. Vloeibaar wasmiddel en wasverzachter verminderen de absorptie. Doseer met mate.
4. Droog de luiers in de zon. Bacteriën gaan dood en vlekken verdwijnen.
5. Je kunt de luiers wassen met andere (kleding)stukken als rompers, doeken, slaapzakjes, slabbers.
6.De gratis app kaatje Helpt van kaatje katoen loodst je naar oplossingen tegen geur, lekkage, vlekken en uitslag.
7. Pas op voor impulsaankopen. Ook de wasbareluierindustrie verleidt met snoeperige dessins en onmisbaar lijkende
gadgets
(Een aantal cijfers in het artikel zijn aangepast n.a.v. nieuwe gegevens van Milieu Centraal)
