Zo milieuvriendelijk is die insectenburger nu ook weer niet

In 2050, schrijft Dicke, hebben we 70 procent meer voedsel nodig om de wereldbevolking van negen miljard mensen te voeden. Business as usual is geen optie, want dan is een tweede aarde nodig. En dus komen die kleine zespotigen in beeld als bron van eiwitten. “Voor de productie van 1 kilo rundvlees is 25 kilo voer nodig, met diezelfde 25 kilo voer kun je echter ook meer dan 11 kilo insectenvlees produceren.”

Recent onderzoek relativeert de stelling dat het eten van insecten veel milieuwinst oplevert, blijkt uit een overzicht van Milieu Centraal. Moeten we die meelwormburger van bijvoorbeeld de Jumbo in het schap laten liggen?

Koe versus kever
Eerst de feiten. Ja, veel insectensoorten leveren als voedsel milieuwinst op. De FAO concludeert bijvoorbeeld dat het kweken van insecten voor levensmiddelen en diervoeders gunstiger is dan het produceren van vlees en zuivel. Dit komt met name dankzij de hoge ‘voerconversie’ van insecten. Krekels hebben bijvoorbeeld 2 kilo voer nodig voor 1 kilo gewichtstoename, dat is runderen veel minder gunstig. Daarnaast kunnen insecten ook organische restproducten eten, waaronder menselijk en dierlijk afval. Tot slot stoten bijvoorbeeld meelwormen minder broeikasgassen uit dan runderen en varkens, en vereisen ze aanzienlijk minder land en water dan veeteelt.

Ook goed om te weten: ‘insecten’ is een verzamelnaam, en de ene zespotige is de andere niet. Onderzoekers van de Wageningen UR concluderen dan ook dat de klimaatbelasting per insectensoort flink kan verschillen. Van invloed zijn het voer dat de insecten krijgen voorgeschoteld, de benodigde kweektemperatuur en de eventuele emissie van broeikasgassen (zoals methaan of lachgas) uit de spijsvertering of de mest.

Vlees is ook niet alles
Maar dan: we eten niet alleen rund- en varkensvlees, twee zeer milieubelastende voedingsbronnen. Als bron van eiwitten eten we ook eieren, kippenvlees en plantaardige vleesalternatieven. Wat blijkt? De broeikasgasemissie per kilo eiwit van bijvoorbeeld meelwormen is vergelijkbaar met die van eieren, kippenvlees en plantaardige vleesalternatieven. Het landgebruik is aanzienlijk lager, maar het energiegebruik per kilo eiwit is zelfs hoger. Al met al is de klimaatbelasting van veel insectensoorten gelijk met die van eieren, kippenvlees en plantaardige alternatieven, stelt Nederlands onderzoek.

Ook kevers redden de aarde niet. Amerikaanse onderzoekers kweekten ze op verschillende soorten voer, waaronder mais, soja, granen en voedselafval. Bijna alle krekels gingen dood van de voedselresten en floreerden als ze granen aten. Helaas is hun voerconversie dan maar een beetje beter dan die van kippen. In de woorden van Time: “Swapping chickens for crickets – while feeding them the same thing — is unlikely to make a real difference.”

Mitsen, maren en een conclusie
De diverse onderzoekers plaatsen een aantal kanttekeningen bij hun bevindingen. Ten eerste is er nog te weinig onderzoek gedaan om harde conclusies te trekken. Zoals gezegd kan de belasting per insectensoort sterk verschillen. Daarnaast zijn niet alle aspecten van het productieproces in alle vergelijkingen meegenomen; zo worden veel insecten ingevroren of gedroogd, wat ook energie kost. Bovendien bestaan de insectenburgers die nu in de supermarkt liggen, voor 14 procent uit wormen. De overige ingrediënten zijn plantaardig en kippenei-eiwit. Hierdoor zullen ze nauwelijks gunstiger voor het milieu zijn dan andere kant-en-klare vleesvervangers.

Ook is het belangrijk wie de insectenburger eet. Milieu Centraal: “Als vleeseters af en toe een insectenburger eten, is er mogelijk milieuwinst, maar als vegetariërs of flexitariers hun plantaardige alternatief vervangen door insectenvlees, is de milieuwinst discutabel.”

Kortom: het laatste woord over het eten van insecten is nog niet gesproken. Vooralsnog lijken insectenburgers beter voor de wereld dan hamburgers, maar nauwelijks milieuvriendelijker dan kippenvlees of andere vleesvervangers. Als het water je nog niet in de mond loopt bij de gedachte aan een meelwormburger, zijn er genoeg alternatieven, zoals kip, eieren of plantaardige vegaburgers.