Heeft de gemeenschap schuld aan het fipronilschandaal?

Geen ramp

De gemeenschap laten betalen voor de kosten van bedrijfsrisico’s is alleen gelegitimeerd wanneer sprake is van een ‘ramp’, of wanneer de gemeenschap verwijtbaar gehandeld heeft en bedrijven daardoor schade hebben opgelopen. Het fipronilschandaal heeft niet het karakter van een ramp: het waren geen hagelstenen ter grootte van struisvogeleieren, noch windstoten met orkaankracht die de bedrijven troffen. De omvang van het schandaal had alles te maken met de wens van de pluimveehouders om voor een dubbeltje op de eerste rij te zitten en zo goedkoop mogelijk van die vervelende bloedluizen af te komen. Zoiets een ‘ramp’ noemen, suggereert dat niemand er iets aan kon doen. Dat klopt niet.

Zelfkant van zelfregulering

Had de overheid niet de plicht te verhinderen dat het verboden middel fipronil in de voedselketen terecht kwam? Zo eenvoudig ligt het niet. Fipronil is een breed toegelaten insecticide voor gebruik bij huisdieren in Europa en is zodoende makkelijk verkrijgbaar. Wanneer je je kat of hond tegen vlooien behandelt, was dat waarschijnlijk met dit middel. In mierenlokdozen zit het ook. Toepassing van fipronil bij landbouwhuisdieren is weliswaar verboden, maar handhaving daarvan is lastig, zeker als er boeren zijn die denken voor een dubbeltje op de eerste rij te kunnen zitten. Met haar voortdurende roep om deregulering en zelfregulering heeft de agrarische sector de afgelopen jaren de inspectie effectief monddood gemaakt. Maar bij zelfregulering hoort eigen verantwoordelijkheid. En als je die niet neemt, zijn de schandalen voor eigen rekening.

Wonder

Natuurlijk hebben de boeren de fipronil niet willens en wetens in huis gehaald, maar ze hadden kunnen vermoeden dat de lastig te bestrijden bloedluis niet bij toverslag verdwijnt: wonderen moeten argwaan wekken . Andere behandelaars van pluimveestallen klaagden al eerder over valse concurrentie door ChickFriend. Als pluimveehouders hun eigen verantwoordelijkheid serieus hadden genomen, hadden ze zelf verklaring moeten eisen voor de extreem effectieve werking van de middelen van ChickFriend – of de inspectie moeten vragen hoe dat toch mogelijk was.

Bedrijfsvoering tegen het licht

Volgens mij is het daarom niet terecht om te eisen dat de gemeenschap nu de bedrijven redt die in de problemen zitten door het fipronilschandaal. De ellende is ontstaan door het wensdenken van boeren die graag goedkoop en makkelijk van de bloedluis af willen. De manier van kippenhouden – in veel te grote, te warme en te vochtige stallen – is debet aan de snelle verspreiding van de luizen. Dit is daarom niet het moment om de betrokken bedrijven ruimhartig te redden. Integendeel: dit is het moment om de gehele bedrijfsvoering in de pluimveesector eens stevig tegen het licht te houden, en voortaan meer aandacht te hebben voor de kwaliteit van kippenlevens.