Donderdag 14 april, de New World Campus in Den Haag. Tegen negenen ‘s ochtends verzamelt zich een diverse groep mensen: grijs en groen, jong en oud, vrouw en man, NGO en bedrijf, theoreticus en praktijkpersoon. Mensen met tientallen jaren ervaring in de watersector en mensen voor wie de 4 pagina’s huiswerk de eerste kennismaking was met de centrale vraag van vandaag: hoe worden alternatieve, decentrale publiek-private oplossingen voor water, sanitatie en afvalwaterverwerking aantrekkelijker voor financiers en andere private partijen?
Deze zogeheten Wicked Problems Plaza sessies hebben te maken met duurzame ontwikkeling en passen bij één van de 17 Global Goals. De reeks wordt georganiseerd door de New World Campus in samenwerking met het Partnerships Resource Centre en het RVO.nl-kennisprogramma DuurzaamDoor. Aansluitend aan elke sessie is er een publieksbijeenkomst over hetzelfde onderwerp.
Hoofd, hart en handen
De uren daarna worden deze 15 mensen onderworpen aan een wetenschappelijke methodiek om grote uitdagingen (wicked problems) te adresseren. De methode is ontwikkeld door professor Rob van Tulder van het Partnership Resource Centre van de Erasmus Universiteit, in samenwerking met de New World Campus. Kern van de methodologie is dat de belangrijkste stakeholders samen onder hoge tijdsdruk een aantal vaststaande stappen doorlopen om van abstracte problemen tot mogelijke collectieve oplossingsrichtingen te komen. Aanwezigen maken daarbij gebruik van hoofd, hart en handen onder leiding van twee ervaren facilitators. Dat van die hoge tijdsdruk wordt de deelnemers door facilitator Marieke de Wal direct bij aanvang nog maar eens onder de neus gewreven: “Zo rond de lunch gaan jullie geïrriteerd raken. Omdat niet alle discussies worden afgerond en niet alle gedachten de tijd krijgen om te rijpen. Dat hoort bij het concept.” Dat is dan maar vast duidelijk.
Successen en obstakels
Om te beginnen vertellen aanwezigen elkaar wat succesvolle voorbeelden zijn van decentrale oplossingen voor water- en sanitatieproblemen en welke obstakels er zoal zijn. Dat leidt tot een enerverende discussie over de voors en tegens van pre-paid betalen bij waterpompen in Kenia, de combinatie van betaalde WC’s en een waterwinkel, en het verdienmodel van mensenpoep. De mensen met veel veldervaring pareren een voorbeeld uit Mozambique met een verhaal uit India, het jargon vliegt de minder ingevoerde aanwezigen om de oren. Iemand zegt: “Alle succesfactoren worden obstakels als niet aan het business model wordt voldaan”, wat organisator Sjef Ernes van Aqua for All de vrolijke uitroep ontlokt: “Er is mij beloofd dat de irritatie pas na de pauze zou komen!”
De personal touch
Na een ronde om te bepalen wie belang heeft bij de vraag die vandaag centraal staat en welke rollen deze belanghebbenden zouden moeten spelen, is het tijd voor de personal touch van de dag. Iedereen heeft een voorwerp mee dat voor hem of haar de kern van het probleem van Global Goal 6 symboliseert. Jacqueline Barendse, directeur van WASTE zegt daarover in haar publieke praatje later die dag: “Ik heb in het Wicked Problems Plaza nieuwe dingen gehoord van mensen die ik al jarenlang ken.”
Grote broeken van kleine landjes
Dat is winst. Maar is het genoeg? In de namiddag moet geoogst worden wat de rest van de dag gezaaid is. Dan moeten hoofd, hart en handen bij elkaar komen. Maar juist dan wordt het abstract. Het gaat over gewonnen veldslagen en verloren oorlogen. Over hoe aanwezigen te vaak kissebissen over voors en tegens van elkaars oplossingen en te weinig de rijkdom van alle oplossingen zien. Over complementariteit van stakeholders. Over de noodzaak en het onvermogen om dingen te laten mislukken, over twijfel aan de eigen oplossingen. Over grote broeken van kleine landjes. Over gewoon maar doorbuffelen, over vasthoudendheid, doorbijten en veel geduld hebben. Een open, persoonlijk en eerlijk gesprek, maar het blijft weinig concreet.
Conclusie om 16.00 uur ‘s middags: de vraag van de dag is niet beantwoord. Maar was dat het doel? De beroemde uitspraak van Confucius is dat het niet gaat om het doel, maar om de reis. En getuige de reacties van aanwezigen was de reis vandaag meer dan de moeite waard.
Deze eerste Wicked Problem Plaza sessie is georganiseerd met Aqua for All, een van de bewoners van de New World Campus. Het kader voor deze bijeenkomst was Global Goal 6: Schoon drinkwater en goede sanitaire voorzieningen. De volgende bijeenkomst in deze reeks vindt plaats op 19 mei 2016 en gaat over Global Goal 11: Veilige en duurzame steden. Voor meer informatie zie de website van de New World Campus.
