Wat te doen met het knisperende plastic om de biologische courgette of kiwi? ‘Composteerbaar’ staat er onder het logo van een kiemplantje. Mag dit op de composthoop, in de groencontainer of zelfs onderin de bloempot op je balkon? En hoe erg is het als bio-plastic bij het restafval belandt?
Nadat één van zijn medewerkers ziek werd van het teflon-plastic dat ze produceerden, gooide Ruud Halbersma het over een andere boeg. “Alles is van plastic tegenwoordig, dat voelde niet goed. Iets wat je slechts tien seconden gebruikt, zoals bijvoorbeeld een verpakking, doet er vervolgens vijfhonderd jaar over om te verteren.” Hij verruilde conventionele kunststoffen voor bio-plastics en richtte zijn bedrijf Natural Plastics op.
Hoe bio is composteerbaar plastic?
Bio-plastic is gemaakt van natuurlijke grondstoffen, zoals bijvoorbeeld maïszetmeel of -dextrose, suikerriet, aardappelzetmeel, jute of palmbladeren. Polylactide of polymelkzuur (PLA) is de bekendste grondstof, gemaakt van plantaardige suikers uit suikerriet of maïszetmeel.De term bio-plastic zegt niets over de oorsprong of kwaliteit van de grondstof. Het plastic is namelijk meestal gemaakt van niet-biologisch geteelde gewassen (anders wordt het plastic te duur) en soms wordt ook aardolie gebruikt bij het maakproces. Daarnaast zijn de producten regelmatig genetisch gemodificeerd, denk bijvoorbeeld aan maïs, en leggen grondstoffen vaak een lange – niet milieuvriendelijke – reis af voor ze als verpakkingsmateriaal in de supermarkt belanden
Plastic in de grond
Het bedrijf maakt ‘keepers’: producten van bio-plastic voor het ondergronds verankeren van jonge bomen. “Normaal gesproken staan er houten palen rond een jonge boom. Maar waarom zou je de ene boom kappen om een andere boom te planten? Na vier, vijf jaar zijn onze ondergrondse keepers vanzelf verdwenen.”
Niet bij alle soorten bio-plastic is het echter vanzelfsprekend dat ze terugkeren naar de aarde. Het programma de Keuringsdienst van Waarde ging in 2011 op onderzoek uit en kwam met verrassende conclusies. Veel bio-plastic producten bleken óf te groot voor het industriële compost-systeem bij de afvalverwerker, óf na tien weken composteren nog niet verteerd*. In beide gevallen wordt het bio-plastic dan alsnog met het restafval verbrand.
Groen gas
Is dat nou zo erg? Bij Milieu Centraal vinden ze van niet. Projectmanager Linda Nijenhuis: “Als bio-plastic met het restafval wordt verbrand, is het niet schadelijk voor het milieu. Het brandt goed en er kan energie uit gewonnen worden. Hoewel het milieuvoordeel waarschijnlijk gelijk is aan composteren, heeft de gft-bak toch een lichte voorkeur boven de prullenbak. Steeds meer afvalverwerkers kiezen namelijk voor vergisting waardoor er groen gas uit gft-afval gewonnen kan worden. Wat overblijft is compost, en daarin blijven de grondstoffen behouden.”
Bio-based, biologisch afbreekbaar of composteerbaar?
In feite is alles biologisch afbreekbaar, als je maar miljoenen jaren wacht. Daarom wordt de term composteerbaar gebruikt om aan te geven dat een product op industriële wijze tot compost gemaakt kan worden. De aanduiding EN 13432 verwijst naar de Europese norm hiervoor, te herkennen aan het Kiemplantlogo of het OK Compostkeurmerk. Bio-based betekent dat een product gemaakt is van hernieuwbare grondstoffen, maar niet automatisch dat het biologisch afbreekbaar is.Producten met het Kiemplantlogo of OK Compost-keurmerk mogen in de biobak, maar verpakkingen met de aanduiding ‘plant bottle’, ‘biologisch afbreekbaar’ of ‘oxo-degradeerbaar’ moeten bij het restafval.
Er is eigenlijk maar één doodzonde als het om bio-plastic gaat: gooi het niet in de plastic-container. Nijenhuis: “Bij het sorteren kan dit type plastic er niet uitgehaald worden en het composteerbare plastic verzwakt de gerecyclede kunststof.”
Op de composthoop
De term composteerbaar suggereert dat je het plastic ook met een gerust hart op de composthoop achter in de tuin kunt gooien. Dat ligt genuanceerder. “Bio-plastic, aangeduid met het kiemplant- of het OK Compost-logo, is ‘industrieel composteerbaar’. Dat betekent dat het plastic binnen afzienbare tijd composteert bij de juiste omstandigheden, te weten een hoge temperatuur en luchtvochtigheid. In een gewone compostbak kan het plastic niet altijd afbreken of zal het er jaren over doen,” aldus Frank Eijkman, eigenaar van bio-plastic producent Plastics2Pack. Milieu Centraal voegt daaraan toe dat zacht zetmeelplastic wel sneller verteert dan het doorzichtige, knisperende bioplastic.
Blijft er nog één vraag over. Waarom knettert het plastic om de biologische kiwi of courgette eigenlijk zo? Volgens Patrick Gerritsen, directeur en mede-eigenaar van Bio4Pack komt dat door de grondstof PLA, verkregen uit maïs. “De dextrose die we uit maïs halen is kristalliserend, denk maar aan suiker. De polylactide neemt deze eigenschap over en is erg knisperend.”
*Volgens Milieu Centraal is dit onjuist. Bekijk hier hun reactie.
