De oernatuur van Bialowieza gaat zijn eigen gang

Bialowieza is een heel klein dorpje op de Pools – Wit-Russische grens, maar nog net in Polen. Maar Bialowieza is eigenlijk niet bekend om het dorpje maar vooral om het enorme woud wat er om heen ligt. Het woud van Bialowieza of wel het oerbos van Bialowieza. Dat woud is nog nooit helemaal door mensen handen gekapt. Het is een gebied waar nog steeds bomen, schimmels, dieren en planten voorkomen en op de natuurlijke manier met elkaar samen leven.

Alle verhalen uit deze serie 'Op pad in het laatste oerbos van Europa' kun je via deze pagina lezen.

Vanochtend maakte ik een wandeling door dit oerbos en keek rond in recent toegevoegde stukken bosreservaat. Die bosreservaat stukken zijn zeer divers ze varieren van oeroud elzenbos bos waar je zonder behoorlijke kaplaarsen geen stap in kunt verzetten, maar waar de bomen amper de 100 jaar halen doordat ze zwaar met hun wortels in het water staan, tot veel droger eiken-haagbeuken bos waarin vooral de eiken vaak meer dan 200 of 300 jaar oud worden.

Spechten en raven

Tijdens het wandelen kwam er opeens een paartje zeer zeldzame witrugspechten boven mijn hoofd zitten. Die gingen daar vervolgens rustig zonder enige haast op zoek naar keverlarven in de takken van een dode eikenboom. Stukjes schors vielen overal op de bosgrond om mij heen. Wat later vloog een vlucht raven over me heen, met een luid diep gekras, leken de raven zich samen af te vragen waar de lokale wolfsroedel nou toch is en waar ze dus het volgend hertenkadaver kunnen schoonpikken. Helemaal alleen in dit bos begon ik me langzaam heel klein te voelen.

Herfst

De herfst is de tijd voor de grote schoonmaak ook in een oerbos. De winter komt er lag al rijp op de weilanden rond het dorp en het water in het elzenbos was bedekt met een dun laagje ijs. Overal laten de bomen nu snel hun bladeren vallen en zorgen voor een geel bruin tapijt. Het oerbos maakt zich op voor een lange winter. Dat gebeurt dit jaar terwijl er een overvloed aan dood materiaal is door de dit jaar nogal agressieve invasie van letterzetterkevertjes. Ook dat kon ik goed zien ondanks alle beschermingsmaatregelen heeft de letterzetter het leven weten te bekorten van menig fijnspar. Maar dat is geen ramp met het verdwijnen van de fijnsparren krijgen de kleine boompjes aan hun voet de gelegenheid om uit te groeien. Bovendien zijn de keverlarven in de afstervende sparren een geweldige voedselbron voor de witrugspechten en andere spechten soorten.

Natuurlijke processen

Onder de bomen vind je meteen na het afsterven ook enorme hoeveelheden paddenstoelen. Veel aan het leven van de paddenstoelen is nog geheimzinnig en niet bekend. Maar er zijn twee opties de paddenstoelen zijn daar om met hun mycelium het afstervend wortelgestel van de boom te verteren of ze maken vruchtlichamen om zich zo snel mogelijk uit de voeten te maken nu hun partnerboom aan het sterven is. Maar het is een feit dat alles wat er gebeurt in het bos een natuurlijke reactie oplevert.

Reddende kevers

Voor de status van Bialowieza als UNESCO reservaat en als Natura 2000 gebied, zijn het vooral die ongestoorde natuurlijke processen die het gebied zo belangrijk maken. De processen van het afsterven en in het bos ongestoord verteren van bomen. De enorme diversiteit aan schimmels, insecten en andere beestjes die daar aan te pas komen, dat is wat dit bos zo bijzonder maakt. Natuurlijk zijn er ook lynxen, wolven, wisenten, zwarte ooievaars en schreeuwarenden maar die zijn niet zo afhankelijk van die natuurlijke cyclus van het oerbos als kleine vaak vleugelloze kevertjes die de enorme reis moeten maken van de ene stervende boom naar de andere. Niet voor niets zijn het vooral een aantal keversoorten waarvan de larven in dode bomen leven die de staat van beschermd volgens de habitatrichtlijn hebben gehaald. Het zijn die zeer zeldzame kevers, als de schneider kever (Boros schneideri) en de vermiljoenkever, die uiteindelijk kapitale betekenis hebben voor de bescherming van het oerbos.
_______________________________________________________

Oproep!

OneWorld is nu zelf op reportage in Bialowieza. Maar er komen de komende tijd een aantal bijeenkomsten aan waar we opnieuw graag bij willen zijn. Omdat mogelijk te maken, zijn wij een crowdfundingactie gestart. Vind je het belangrijk dat OneWorld de vinger aan de pols houdt? Dan kun je via dit donatieformulier een bijdrage leveren. Onder de donateurs verloten we twee kaartjes voor de première van de film Les Saisons in december dit jaar. 
_______________________________________________________