Het einde van de weide

Handig, binnenkort kunnen we met die geluidsfragmenten de tomeloze leegte van het boerenland vullen. Het geluid van een grutto en een tureluur kunnen we vanaf nu op elke mobiele telefoon afspelen. Al fietsend kunnen we met de koptelefoon op, onszelf de illusie geven dat het boerenland er geweldig aan toe is. Helaas is niets minder waar. In het persbericht laten Vogelbescherming en Natuurmonumenten weten dat het dramatisch is gesteld met onze weidevogels. Weidevogels die nog geen week geleden uit het zuiden zijn gearriveerd en nu aan hun broedseizoen beginnen. Dat broedseizoen zal evenals eerdere jaren opnieuw geen succes worden.

Het grutto alarm

Wereldtop

Een van de meest verontrustende beelden die mij van de afgelopen verkiezingscampagne zal bijblijven, is de woede waarmee een tweetal goed geselecteerde boeren korte metten maakte – of leken te maken – met GroenLinks-lijsttrekker Jesse Klaver, in het programma Pauw en Jinek. Die aanvaring was tekenend voor hoe we het debat over de landbouw niet moeten voeren, tenminste: als we nog wat natuur in het boerenland terug willen krijgen en onze weidevogels willen redden. De zelfgenoegzaamheid waarmee de boeren beweerden dat ze een zeer duurzame en diervriendelijke landbouw bedrijven en dat Nederland qua landbouw behoort tot de wereldtop, getuigde van een schokkend gebrek aan zelfkritisch vermogen. Als het om natuurvernietiging gaat, behoort de Nederlandse landbouw namelijk óók tot de absolute wereldtop: we zijn dan wel zeer productief, maar ook uiterst destructief.  Van een hele trits aan weidevogels nemen de aantallen jaarlijks met meer dan vijf procent af.

Dode kuikens

In die afname is het meest verontrustende feit dat ze vooral wordt veroorzaakt door het steeds kleinere aantal jongen dat het broedseizoen overleeft. Ieder jaar weer komen de vogels uit hun overwinteringsgebieden in Afrika naar Nederland om aan een nieuw broedseizoen te beginnen. Na het maken van een nest in het gras worden de kuikentjes geboren.

Maar die kuikens overleven veelal hun eerste weken niet en de grootste oorzaak daarvan is het gebrek aan voedsel in de Hollandse weides. Door de enorme hoeveelheid gier die jaarlijks in onze bodem wordt geïnjecteerd, verzuipen langpootmuggenlarven en regenwormen gewoon in de stront. De jonge kuikens verhongeren massaal door het gebrek aan de eiwitrijke insecten die ze nodig hebben om de eerste periode snel te groeien. Opnieuw keren de oudervogels zo onverrichterzake terug naar Afrika. Hoe lang de vogels het volhouden om deze doodlopende cyclus jaarlijks te volbrengen kun je redelijk makkelijk vaststellen: in totaal zullen we met het huidig aantal paartjes over vier jaar vrijwel geen weidevogel meer in ons land hebben. Inmiddels is dat voor een groot aantal landsdelen al de praktijk: ze zijn definitief in landbouwwoestijnen veranderd.

Consumenten

Boeren willen niet graag over een kam geschoren worden, dat bleek ook bij Pauw en Jinek. Ik maak dan ook graag een uitzondering voor de boeren die in staat zijn de natuur een kans te bieden, een groep waarop alle natuurbeschermingsorganisaties nu volop inzetten, maar die nog veel te klein is. Maar met alleen die natuurvriendelijker boeren gaan we het niet redden: pas wanneer wij consumenten kiezen voor voedsel wat geproduceerd wordt met respect voor de biodiversiteit, boeken we vooruitgang. Alleen wanneer wij de supermarkten dwingen hier voortaan rekening mee te houden, is er een kans dat er een omwenteling zal plaatsvinden – een omwenteling die meer dan ooit nodig is. Want als het om onze weidevogels gaat, dan is het echt vijf voor twaalf.

Hier lees je wat we allemaal over de grutto hebben geschreven.